Het aanleggen van een buitenbak voor paarden

Iedere paardenhouder wil het gehele jaar door een goed berijdbare paardenbak. Het aanleggen van een rijbak vergt de nodige kennis en inspanning om dit goed te laten slagen. De lokale bodem en de volgorde en opbouw van de verschillende lagen spelen een grote rol.

De opbouw van de rijbak

De opbouw van de verschillende lagen in de bak is de basis van een goede rijbak. Een optimale waterdoorlatendheid speelt daarbij een grote rol, anders wordt de bak snel nat, krijgt plasvorming en je hebt sneller kans op bevriezing. Om dit te bereiken moeten alle lagen van de bak waterpas worden aangelegd, dus de fundering, de drainagelaag en de toplaag.
De mogelijkheden voor de opbouw van deze lagen verschilt per systeem. Bij bijvoorbeeld het eb- en vloedsysteem wordt er al een waterdicht folie op de bestaande onderlaag ( de fundering) gelegd, hierop komt het drainagesysteem.

Voor de drainage worden er in de fundering sleuven gegraven waarin de draineerbuizen komen te liggen, gemiddeld gebeurt dit om de drie meter. Deze worden ingebed in een goede waterdoorlatende zandlaag. Hierop komt (afhankelijk van de bodemsamenstelling) waterdoorlatend doek (bijvoorbeeld worteldoek, folie), dan weer een laag grof zand en uiteindelijk de toplaag. Afhankelijk van de keuze voor een systeem is drainage ook te bereiken zonder draineerbuizen en kan een laag gebroken puin ook werken.

Het gehele proces is afhankelijk van onder meer de volgende factoren:

• Gebruiksdoel; voor recreatie, dressuur, springen of mennen.
• Opbouw bodemprofiel op de locatie, bijvoorbeeld zand, veen, of klei. Is er sprake van een slappe of stevige ondergrond.
• Grondwaterstand.
• Het type rijbak en hoe deze wordt samengesteld.
• Het bedrag dat geïnvesteerd kan worden.

Daarbij dient rekening gehouden te worden met:

• Weersinvloeden; bij droogte kan de bak gaan stuiven, bij neerslag is er kans op wateroverlast en bij vorst kan de grond hard worden.
• Onderhoud van de bak. Plus de afweging of het daarnaast ook gebruikt wordt voor longeren en/of als paddock.
• Paarden lopen het beste op een ondergrond die vlak is, iets verend,niet schuift en waarin ze niet wegzakken.

Een regionale loonwerker of grondwerkbedrijf kent de bodem goed, het is verstandig om deze om advies te vragen.

Toplaag

Voor de toplaag zijn verschillende mogelijkheden, hieronder worden de meest voorkomende lagen genoemd.

Zand

Bij zand als toplaag is het afhankelijk van de korrel hoe de waterdoorlatendheid en de vastheid van de bodem zal zijn. Er is zand met een fijne korrel (stopzand), een meer grove korrel (stierenzand) en een heel grove korrel (drainagezand).
Rijbakken die alleen opgebouwd zijn uit zand zijn behoorlijk onbetrouwbaar. Het probleem is dat bij een grove korrel zand, de bak bij regen goed blijft, maar bij droogte wordt het snel te zwaar. Natuurlijk kan je dan dagelijks sproeien, maar dat vergt veel tijd en geld. Bij een fijne korrel zand is de bodem bij droogte goed vast, maar bij regen wordt het al snel bagger. Wanneer een zandbodem erg gevoelig is voor vocht, is een goede drainage daarom belangrijk. Bij vorst bevriezen zandbakken vrij snel.

Tapijtsnippers

Tapijtsnippers komen over het algemeen uit de auto-industrie. Datgene wat over is, wordt versnipperd en aangeboden als bodem voor in de buitenbak.

• De toplaag wordt aangebracht op een zandbodem, waardoor een stabiele en onderhoudsarme buitenbak ontstaat.
• De bak is het gehele jaar te berijden
• Neemt goed vocht op en laat vocht door, ook bij langdurige regen.
• Met vorst goed te berijden (mits er droog de vorstperiode wordt ingegaan)
• Verteert niet en is slijtvast
• Goede vering
• Blijft goed liggen en veroorzaakt weinig stof
• Milieuveilig

Afhankelijk van de dikte van de laag snippers en hoe vaak er gereden wordt in de bak, is er ongeveer eens in de 3 á 4 jaar een aanvulling nodig. De interval waarop aanvulling nodig is, wordt in de loop der jaren steeds langer.

Polyvlokken

Polyvlokken zijn versnipperde polyester vezels. Het zorgt voor een betere stabiliteit van de bodem. Tevens is het veerkrachtig, het heeft een goede schokabsorptie.

• Het materiaal verteert niet
• Neemt veel vocht op
• Milieuvriendelijk

Kokosvezels

Kokosvezels worden machinaal gewonnen uit de bast van kokosnoten. Ze nemen heel weinig water op, hierdoor gaan de vezels heel lang mee en het werkt tevens drainerend. Ze worden gebruikt voor het verstevigen en het veerkrachtiger maken van de bodem in de paardenbak. Het wordt vermengd met de al bestaande laag zand. Regelmatig sproeien kan nodig zijn. De paarden eten niet van de kokosvezels.
Het is relatief goedkoop, het heeft een levensduur van ongeveer 5-6 jaar en ze zijn niet schadelijk voor het milieu.

Houtsnippers

Houtsnippers komen voornamelijk van gehakselde takken en zijn vooral geschikt op een bestaande zandlaag, het zorgt voor meer stabiliteit en het neemt vocht op. De herkomst van de snippers bepaalt de duurzaamheid ervan.
Door de weersinvloeden kan de kwaliteit in de loop van de tijd achteruit gaan. Hierdoor verteert het snel en de vochtopname neemt toe waardoor de bodem verzadigd raakt en de bak glad en glibberig wordt. Eigenlijk zou na een jaar de toplaag moeten worden afgevoerd en deze weer vernieuwd moeten worden. Meestal neemt gedurende de winter de kwaliteit al sterk af.
Het is relatief goedkoop en milieuvriendelijk.

Megatop

Megatop is gemaakt van gevriesdroogd hout, dit betekent dat de sappen niet meer in het hout aanwezig zijn. De kans op schimmelen is daarom gering en er is sprake van een langere levensduur. Bij regen zal het hout het water tot zich nemen en bij droogte dit water weer afstoten. De bodem blijft hierdoor licht vochtig en daardoor veerkrachtig en stevig, niet glad.
Het kan vermengd worden met het aanwezige zand in de bak om het steviger en veerkrachtiger te maken of er kan een toplaag van 10-15 cm bovenop (vaak gecombineerd met een onderlaag van zand gemengd met dit product).
Het is een natuurproduct, vermengd met zand en/of mest kan het zonder problemen worden afgevoerd. De bodem moet regelmatig gesleept worden en bij droogte kan het gesproeid worden.

Eb- en vloedbak

Bij een eb- en vloedbodem wordt de benodigde afmeting uitgegraven en de bodem daarna bedekt met een stevig waterdicht folie. Hierop wordt het drainagesysteem aangelegd. De bodem wordt dan gevuld met ongeveer 40 cm zand (stabiel drainerend zand en twee verschillende soorten hoogwaardig zand). Vervolgens wordt alles geëgaliseerd en de drainage wordt aangesloten op het waterreservoir en de pomp.
Het drainagesysteem in combinatie met de pomp regelen automatisch het gewenste waterpeil in de bodem. Bij regen wordt het overtollige water afgevoerd, bij droogte wordt het water uit het waterreservoir gepompt om uitdroging van de toplaag te voorkomen.
Om er voor te zorgen dat het drainagesysteem goed blijft werken, moeten mest en bladeren dagelijks verwijderd worden. Daarnaast is regelmatig vlakken van de bodem aan te raden. Dit systeem heeft een relatief hoge aanschafprijs.

Agterberg

De bodem bestaat uit een laag zand en een drainagesysteem, daarboven een laag puin en lavasteen. De toplaag wordt gevormd door geomix of een geofibremix. De gehele laag is hierdoor stevig en waterdoorlatend. Het is eenvoudig te egaliseren en regelmatig sproeien is noodzakelijk. Dit systeem heeft een hoge aanschafprijs.

Extra aandachtspunten

• Een bak mag niet te zwaar zijn of te glad in verband met de training van de paarden (denk hierbij aan belasting en blessures).
• Zorg ervoor dat de mest en bladerafval elke dag verwijderd worden.
• Bij alle bakken geldt dat men alert moet zijn op het graven van gaten door paarden, geen loslopende paarden bevorderen de levensduur van de bak.
• Regelmatig slepen is bij veel bakken nodig.
• De wetgeving op de bodemvervuiling, een milieucertificaat moet aanwezig zijn bij de producten.
• Informeer bij de gemeente voor een aanlegvergunning van de paardenbak.

Lees verder

• Omheining rijbak, paddock en weiland voor paarden
• Verlichting buitenbak voor paarden