Drie soorten rode heidelibellen determineren

Heidelibellen zijn libellen uit het geslacht van insecten welke behoren tot de orde van libellen. Jaren kunnen de libellarven in het water leven als echte roofdieren om zich dan te verpoppen tot een prachtige libel. Overdag te zien bij zonnig weer om even vol bewondering bij stil te staan. De heidelibellen leven niet op de heide, zoals het woord impliceert, maar juist in de buurt van water. Heidelibellen lijken veel op elkaar. Vooral de bruinrode heidelibel, de steenrode heidelibel en de bloedrode heidelibel. De mannetjes zijn rood tot roodbruin van kleur en de vrouwtjes geel tot meer geelbruin. Hoe herken je de verschillende soorten?

• Heidelibellen, familie van de korenbouten
• De bruinrode heidelibel
• Verschil mannetje- en vrouwtje bruinrode heidelibel
• Steenrode heidelibel
• De bloedrode heidelibel

Heidelibellen, familie van de korenbouten

De heidelibellen (Sympetrum) behoren tot de orde echte libellen (Odonata) en tot de familie korenbouten (Libelludea). In Nederland komen 21 korenbouten voor en zijn daarmee de grootste familie. De korenbouten die erg op elkaar lijken zijn:

• bloedrode heidelibel - Sympetrum sanguineum;
• steenrode heidelibel - Sympetrum vulgatum;
• bruinrode heidelibel - Sympetrum striolatum.

Korenbouten hebben opvallende kleuren en tekeningen zodat het determineren niet moeilijk is. Zoals de viervlek, platbuik, gewone oeverlibel, en zwarte heidelibel. De zeldzame tot zeer zeldzame korenbouten zoals de:

• zuidelijke heidelibel - Sympetrum meridionale;
• bandheidelibel- Sympetrum pedemontanum;
• zwervende heidelibel - Sympetrum fonscolombii;
• kempense heidelibel - Sympetrum depressiusculum.

Verschil in Kleur
Veel heidelibellen hebben tussen het mannetje en vrouwtje verschil in uiterlijk (seksuele dimorfie). Verschil in grootte, lichaamsvorm en kleur. Bij de heidelibellen, bruinrode-, steenrode- en bloedrode, zijn de mannetjes rood van kleur en de vrouwtjes geel van kleur. Determineren gebeurt door goed te kijken of foto’s te maken en dan de kleine verschillen tussen de drie soorten zoeken.

De bruinrode heidelibel

De bruinrode heidelibel komt algemeen voor bij ondiepe wateren met weinig vegetatie. Vanaf juni tot en met november kan de bruinrode heidelibel in grote getallen in Nederland worden aangetroffen. In de wijde omtrek van het voortplantingswater, zittend, jagend en speurend naar vrouwtjes.

Verschil mannetje- en vrouwtje bruinrode heidelibel

De roodbruine heidelibel kan met het blote oog gemakkelijk verward worden met de steenrode heidelibel. Het meest kenmerkende onderscheid, wat moeilijk in het veld te onderscheiden is, is de hangsnor. Dit is het zwarte streepje tussen de ogen. Deze loopt bij de bruinrode heidelibel niet langs de oogranden naar beneden. Het eerste om in het veld naar te kijken zijn de poten: deze zijn zwart met een dunne smalle gele streep (bij felle zon ook moeilijk te zien). Andere kenmerken om tot een juiste determinatie te komen:


Het pterostigma bij libellen is een verdikt en opvallend gekleurd vlekje aan het punten van de twee voorvleugels dat bestaat uit meerdere vleugelcellen. De plaats van het pterostigma, de grootte en de kleur zijn vaak specifiek voor een bepaald soort en kunnen dus helpen om correct te determineren.

Steenrode heidelibel

De steenrode heidelibel is een zeer algemeen voorkomende libel bij allerlei stilstaande of zwak stromende, rijk begroeide wateren liggend in de volle zon. Van juni tot november is de steenrode heidelibel een veel geziene libel, met een piek van eind juli tot half september. Verwarring is dus mogelijk met de bruinrode heidelibel. De hangsnor is bij de steenrode heidelibel een belangrijk verschil. De steenrode heidelibel heeft in tegenstelling tot de bruinrode libel wel een hangsnor. Maak een foto van het zijaanzicht en vooraanzicht, wanneer dat mogelijk is. De hangende snor geeft uitkomst bij determinatie en bij het vrouwtje steenrode heidelibel het achterlijf met de legschede. Als een sterke uitstekende stekel staat de legschede bij het steenrode vrouwtje pal naar beneden.

De bloedrode heidelibel

De bloedrode heidelibel is een algemeen soort en leeft als larve in stilstaand of zwakstromend, voedselrijk water vooral op zandgronden. De bloedrode heidelibel is vaak samen te vinden met de steenrode heidelibel. We kunnen de bloedrode heidelibel zien in juni en tot eind oktober met een piek half juni tot begin september.

Obeliskhouding
Een kenmerk voor de bloedrode heidelibel is de ‘obeliskhouding’. Bij warm weer strekt de libel het achterlijf omhoog. De zonnestralen hebben zo minder aanrakingsvlakken op het lijf van de libel en daardoor wordt oververhitting voorkomen. De jonge mannetjes zijn niet meteen rood maar zien erin het begin uit als de groene vrouwtjes. De bloedrode heidelibel lijkt op de bovengenoemde heidelibellen maar wil ook gemakkelijk met de vuurlibel verward worden door de kleur en het knotvormige achterlijf.