Belangrijkste klauwproblemen bij koeien

Belangrijkste klauwproblemen bij koeien Klauwgezondheid is een belangrijk onderdeel van het management op een veehouderijbedrijf. Klauwgebreken kunnen tot grotere problemen leiden, zoals vermagering en daling van de melkproductie. Problemen die niet opgemerkt en/of behandeld worden, zullen verergeren en kunnen er uiteindelijk toe leiden dat de klauw niet meer te behandelen is. Wat zijn de symptomen van de belangrijkste klauwproblemen, hoe zijn ze te voorkomen en welke behandeling is het beste?

Inhoud


Stinkpoot

De klauwaandoening stinkpoot staat ook wel bekend als Dermatitis interdigitalis. Het is een infectie die wordt veroorzaakt door een samenwerking van twee bacteriën: Bacteroïdes nodosus en Fusobacterium necrophorum. Deze laatste is altijd in de mest aanwezig, maar stinkpoot ontstaat pas als de eerste bij de kudde is binnengebracht. Een slechte hygiëne en een slecht, vochtig stalklimaat geven de bacteriën de kans om de klauwen aan te tasten. Dit is te voorkomen door de stal goed te ventileren en door op de roosters gebruik te maken van een mestschuif. Hierdoor blijven de klauwen droger en harder, waardoor ze minder gevoelig zijn voor infecties.

De symptomen van stinkpoot zijn afhankelijk van de fase waarin de aandoening zich bevindt. Stinkpoot begint als een oppervlakkige ontsteking van de tussenklauwhuid, met name in het balgebied. Het is vochtig en het stinkt. De koe heeft nog nergens last van en loopt ook niet kreupel. In de volgende fase wordt de balhoorn aangetast. In deze fase ontstaan ook kloven en hoornmisvormingen. Als laatste treedt de hoornvorming op de voorgrond. Dit gebeurt met name bij de achterbuitenklauw. Op den duur kunnen complicaties optreden. Tylomen zijn een goed voorbeeld. De kloven bieden de veroorzakers van Mortellaro een kans om aan te slaan.

Stinkpoot wordt in de eerste plaats behandeld door de klauw te bekappen. Overtollig hoorn wordt hierbij weggesneden. Hierna volgt een voetbad met formaline. Dit is een middel dat het beste tegen stinkpoot werkt. Het is verstandig om met de dierenarts of klauwbekapper te overleggen over de concentratie formaline en de frequentie van het voetbad.

De belangrijkste preventiemaatregelen tegen stinkpoot zijn een goede hygiëne en regelmatig bekappen. Met goede hygiëne wordt in dit geval gedoeld op schone, droge vloeren en ligplaatsen. Daarnaast is een uitgebalanceerd rantsoen met veel structuur belangrijk voor een goede weerstand van koeien. Als laatste helpt weidegang bij het voorkomen van stinkpoot.

Bevangenheid

Bevangenheid is ook wel bekend als laminitis. De aandoening kan verschillende oorzaken hebben, namelijk de volgende:
  • Stofwisselingsaandoening
  • Fouten in voeding en voeropname
  • Huisvestingsfouten (overbezetting, gladde roosters, slechte ligplaatsen)

De oorzaak van bevangenheid wordt meestal bij de voeding gelegd. De invloed van huisvesting is echter veel groter. Ook de belasting van de klauw speelt een grote rol. Bevangenheid is een breed begrip en kan hierdoor voor verwarring zorgen. Aandoeningen die bij bevangenheid horen zijn onder andere zoolbloedingen, het knikken van de klauw en het zakken van het klauwbeentje. Wanneer er sprake is van acute bevangenheid is zoolbloedingen hiervoor een betere naam.

Bevangenheid is te herkennen aan een geel/roodverkleuring van de zool. Roodheid is het gevolg van bloedingen. Geel/oranje ontstaat door het weglekken van bloedserum door de bloedvatwand. Het begint met een kleine plaatselijke verkleuring, maar kan uitbreiden tot een zeer ernstige verkleuring die over de hele zool te zien is.

Bevangenheid komt vooral voor bij pas afgekalfde koeien en kan behandeld worden met ontstekingsremmers. Daarnaast zorgen een zachte ondergrond, veel drinken en bekappen voor de genezing van bevangenheid. De aandoening kan voorkomen worden door voer met voldoende structuur te voeren. Een goede verhouding met krachtvoer is hierbij belangrijk. Daarnaast is het belangrijk dat de dieren beschikken over goede ligplaatsen. Belangrijk bij preventie van bevangenheid is het huisvesten van transitiekoeien (droogstand en nieuwmelkt) in ruime strohokken waarin het dier zo min mogelijk stress doormaakt. Koeien die eerder bevangen zijn geweest hebben een grotere kans om dit later weer op te lopen.

Zoolzweer

Zoolzweer is een ontsteking van de klauwhuid en ontstaat door overbelasting, beschadiging of kneuzingen van de klauw. Een zoolzweer is een abces dat onder de klauw ligt. Een zoolzweer treedt gemakkelijker op in zachte klauwen. De ontsteking kan uitbreiden naar een pees. Wanneer dit gebeurd, kan een koe blijvend kreupel worden. Zoolzweren worden ook wel beschouwd als het eindstadium van zoolbloedingen. Voor deze aandoening zijn er geen synoniemen.

Een koe met een zoolzweer is op twee manieren te herkennen. Ten eerste ligt ze meer dan anders, maar dit geldt voor alle dieren met klauwproblemen. Ten tweede herken je haar aan de manier waarop ze loopt: het dier zal proberen om de klauw met de zoolzweer zo veel mogelijk te ontlasten. Dit doet zij door een bodemwijde stand aan te nemen en de benen enigszins gestrekt te houden.

Een zoolzweer wordt behandeld door zo veel mogelijk hoorn van de ontstoken klauw weg te snijden. De klauw wordt hierdoor minder belast. Eventueel kan het gezonde deel van een klosje worden voorzien.

Zoolzweren zijn voor een groot deel te voorkomen door te zorgen voor een goede voeding, voldoende ligmogelijkheden en een droge ondergrond. Daarnaast is het belangrijk om tijdig te bekappen. Tijdig bekappen houdt onder andere in dat er minimaal twee keer per jaar preventief te bekappen. Als laatste komen zoolzweren minder voor in stallen met rubberen vloeren.

Mortellaro

Andere namen voor Mortellaro zijn Italiaanse stinkpoot, Aardbeienziekte en Dermatitis Digitalis. Het is een ziekte die op veel bedrijven voor komt. Mortellaro is hardnekkig en is moeilijk te bestrijden. Bovendien is het erg pijnlijk voor de dieren. De bacterie die Mortellaro veroorzaakt komt voor in de mest. De belangrijkste oorzaken van Mortellaro zijn weinig weidegang en slecht of onregelmatig bekappen.

Symptomen van Mortellaro zijn veel haargroei en zachte huid onderop de klauw. Wanneer je de klauw bekijkt, is Mortellaro te herkennen als een ronde, rode plek ter grootte van een euromunt. Het komt het meest voor bij jonge dieren en dieren die nieuw in de koppel worden geïntroduceerd.

Behandeling van Mortellaro kan door de plek lokaal te behandelen met antibiotica, in dit geval in de vorm van CTC-spray. Hierdoor droogt de wond in en wordt hij kleiner. Ook is het verstandig om de behandelde plek te verbinden, zo blijft de wond schoner en heeft de behandeling een aanzienlijk beter resultaat.

Mortellaro kan voorkomen worden door de koeien meer in de weide te laten lopen. Daarnaast is het gebruik van een voetbad eens in de twee weken erg nuttig. Ook hygiëne in de stal (schone, droge roosters) is van belang. Daarnaast helpt het ook als koeien veel liguren tot hun beschikking hebben. Mortellaro komt dan aanzienlijk minder voor.

Tussenklauwontsteking

Tussenklauwontsteking ontstaat als gevolg van een wondje of beschadiging door bijvoorbeeld stenen, zaagselsplinters of slechte loopvlakken. Vervolgens zorgen necrosebacteriën voor de ontsteking. Hierdoor sterft het weefsel af.

Bij een tussenklauwontsteking ontstaat er een plotselinge heftige kreupelheid en een opzwelling onder de bijklauwen. Ook ontstaat er een rode, warme zwelling die soms aan de voorzijde tussen de klauwen zichtbaar is. Verlies van eetlust en koorts kunnen ook symptomen zijn van tussenklauwontsteking.

Zonder behandeling kan de ontsteking zich ontwikkelen tot necrose (hierbij sterft weefsel af). Dat kan zich uitbreiden naar aangrenzend weefsel, waaronder het bot van de klauw. Dit leidt uiteindelijk tot chronische artritis.

Om de vorming van een tyloom, een stuk wild vlees, en het verder naar binnen slaan van de ontsteking te voorkomen, is een snelle behandeling van groot belang. Als een tussenklauwontsteking is vastgesteld, is het gebruik van antibiotica noodzakelijk. Oxytetraspray op de wond spuiten en harde hoornranden uit de tussenklauwspleet verwijderen helpt de ontsteking te genezen. Ook een gunstig stalklimaat en schone, degelijke loopvlakken helpen om tussenklauwontsteking te voorkomen. Ook draagt een goed rantsoen bij aan het voorkomen van tussenklauwontsteking en andere klauwaandoeningen.

Dieren met open wonden aan de klauwen, waaronder tussenklauwontsteking, mogen niet door een voetbad. Dit heeft te maken met het feit dat formaline het genezingsproces tegenwerkt.

Tyloom

Een tyloom ontstaat als gevolg van een langdurige ontsteking in de tussenklauwspleet of stinkpoot. Er ontstaan kloven die naar voren en naar binnen toe in de tussenklauwspleet uitbreiden. Er ontstaan uitstulpingen tussen de klauwen als gevolg van chronisch ontstoken weefsel dat is gaan woekeren. Dit gaat vervolgens irriteren door vuil in de klauwen. Hierdoor worden de uitstulpingen groter, waardoor de tyloom langzaam groeit. Door beschadigingen of een infectie kunnen grotere tylomen ontstoken raken, wat ervoor zorgt dat de koe kreupel gaat lopen.

Er zijn verschillende behandelingen mogelijk:
  • Met socatyl zalf insmeren. Dit heeft een etsende werking, waardoor de tyloom kleiner wordt. Het resultaat is wisselend.
  • Operatief, door de tyloom weg te snijden en daarna enkele dagen onder verband te houden. Het resultaat valt echter tegen.
  • Nieuwe thermochirurgische methode, waarbij met een elektrisch mes de tyloom en onderliggend weefsel verwijderd wordt. Na enkele dagen verband is het genezingspercentage van deze behandeling het grootst. Maar er moet wel rekening gehouden worden met enkele weken hersteltijd. De kans op terugkeer van het tyloom is zeer klein (in tegenstelling tot normaal wegsnijden). Uit praktijkonderzoek van de Universiteit blijkt dat 82 % van de tylomen is goed te verwijderen. Na een jaar loopt zo`n 68% van de dieren nog goed en 25% redelijk en is 6% kreupel. 94% Van de veehouders vond na afloop de ingreep de moeite waard.

Witte lijn ontsteking

Een andere naam voor witte lijn ontsteking is teenpuntnecrose. Een beschadiging aan de witte lijn kan veroorzaakt worden door de volgende zaken:
  • Losse stenen op het looppad
  • Ketting van de mestschuif
  • Korte draaipunten in de stal
  • Voedingsfouten
  • Mineralentekort tijdens de droogstand

Bij een chronische witte lijn ontsteking moet de oorzaak in de meeste gevallen gezocht worden in een combinatie van huisvesting en voeding.

Eén van de symptomen van de witte lijn ontsteking is opzwelling van een deel van het balgebied van de klauw. Daarnaast is er bij een witte lijn ontsteking sprake van scheiding van het weefsel tussen zool en klauwwand.Hierdoor raakt de lederhuid geïrriteerd, waardoor abcesvorming optreedt. In een vroeg stadium is een rode verkleuring van de witte lijnen te zien. Het meest opvallende aan deze aandoening is dat één deel van het balgebied optreedt.

Witte lijn ontsteking kan behandeld worden door de klauw vakkundig te bekappen. De beschadiging wordt hierdoor open gelegd. Er wordt een klosje onder de gezonde klauw gezet, waardoor de ontsteking kan genezen. De klauw zou na ongeveer vijf weken genezen moeten zijn. De vier zaken hieronder werken preventief:
  1. Een vlak looppad zonder puin en steentjes
  2. Goede huisvesting
  3. Goede voeding
  4. Goede mineralenvoorziening

Teenecrose

Teenecrose kan ontstaan als gevolg van een onbehandelde tussenklauwontsteking. Bij teenecrose zit er een stinkend gat in de punt aan de klauw en wordt de klauw steeds korter. Het klauwweefsel wordt vernietigd.

Als teenecrose opgetreden is, kan het juist bekappen van de koe al voldoende zijn om de ontsteking verder tegen te gaan. Maar als dat niet gaat, moet er Novaderma zalf en een zwachtel worden aangebracht. Na vijf dagen moet deze behandeling herhaald worden. Novaderma stoot dood weefsel af en stimuleert de vorming van nieuwe huid.

Zoolbloeding

Een andere naam voor zoolbloedingen is sole haemorrhage. De belangrijkste oorzaak van zoolbloedingen is waarschijnlijk overbelasting. Deskundigen verstaan hieronder fysieke druk van buiten de klauw, zoals steentjes op het kavelpad en ongelijke roosters, maar ook te lang staan in de stal of wachtruimte voor de melkstal kunnen zoolbloedingen veroorzaken. De meest voorkomende klauwaandoening is de zoolbloeding. Het is echter ook de klauwaandoening die het minst zichtbaar is. Bovendien leidt deze aandoening bij de helft van de gevallen tot kreupelheid.

Een zoolbloeding is te herkennen aan een rode vlek in de klauw.De bloeding ontstaat in hoornlaag: als daar problemen optreden, kunnen er bloedingen ontstaan. Deze bloedingen groeien in de zes tot acht weken daarna mee in het hoorn van de klauw; dit is een proces dat vergelijkbaar is met een blauwe nagel.

Zoolbloedingen zijn te voorkomen door te zorgen voor schone looppaden.Daarnaast is het ook belangrijk dat er geen oneffenheden zijn.Ook is het belangrijk dat koeien niet te lang staan. Zorgen voor voldoende ligboxen die fijn liggen is dus belangrijk. Het voorkomen van zoolbloedingen is erg belangrijk, omdat de kans op kreupelheid zo groot is.
© 2014 - 2024 Tamina, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Pootbekapper koe zorgt voor goede melkDe pootbekapper of pootverzorger van koeien zorgt ervoor dat de hoeven van de dieren goed zijn verzorgd. Dat is niet all…
Paarden: Natuurlijk bekappen doe je zo!Paarden: Natuurlijk bekappen doe je zo!Paarden zijn er in alle soorten en maten, en ook de hoeven van elk paard zijn anders. Het ene paard staat op ijzers, het…
Gezonde melk, WeidemelkGezonde melk, WeidemelkKoeien staan in Nederland al eeuwen lang in de wei. Vele mensen vinden een koe in de wei dan ook echt bij Nederland hore…
Paarden: Natuurlijk bekappenNatuurlijk bekappen is een manier van hoeven bekappen die nog niet zo lang geleden is uitgevonden. Dit terwijl het is af…

Kopziekte bij koeien en schapenKopziekte bij koeien en schapenKopziekte is een ziekte die voorkomt bij koeien en schapen. Het is een ziekte die ontstaat als gevolg van een magnesiumt…
Optillen en fixeren van de hond bij de dierenartsBen je nu de dierenartsassistent of de eigenaar van de hond, om het dier op te tillen en te fixeren moet je samenwerken…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Alexas Fotos, Pixabay
  • http://www.veearts.nl/dierziekten/stinkpoot/, 3-3-2014
  • http://www.archief.verantwoordeveehouderij.nl/Producten/Welzijn/Klauwproblemen.pdf, 5-3-2014
  • http://www.gds-hoofcare.com/Page.asp?Page=ZOOLZWEER, 5-3-2014
  • https://www.crv4all.nl/over-crv/documentatie/e-hoofdstukken/26118/, 11-3-2014
  • http://www.dkavv.nl/Landbouwhuisdieren/Rund/Diergezondheid/Ziekte-van-Mortellaro/Voetbaden, 11-3-2014
  • http://www.veearts.nl/dierziekten/wittelijndefect/, 11-3-2014
  • http://veeteelt.nl/nieuws/fysieke-belasting-belangrijkste-oorzaak-van-zoolbloeding, 11-3-2014
  • https://myjour.com/a/veeteelt/zoolbloeding-is-een-symptoom/, 11-3-2014
  • http://www.basrunveepedicure.nl/teennecrose.html, 7-3-2014
  • http://www.dierenkliniekdeventer.nl/landbouwhuisdieren/nieuws/2013/08/nieuwsflits-klauwgezondheid/, 11-3-2014
  • http://melkveehouders.nieuwsgrazer.nl/topic/26041/, 11-3-2014
  • http://www.basrunveepedicure.nl/teennecrose.html, 11-3-2014
  • http://www.dierenkliniekderijp.nl/koeien/tyloom-rund.html, 18-9-2014
  • http://edepot.wur.nl/111537, 18-9-2014
  • Koesignalen, 2003, Jan Hulsen
Tamina (24 artikelen)
Laatste update: 01-03-2020
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Zieke dieren
Bronnen en referenties: 16
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.