Het broedproces van de Hyacint ara in gevangenschap

Hyacint ara’s zijn de pandaberen van de papegaaienwereld. Het bijzondere uiterlijk, lieve karakter en zeldzaamheid maken de Hyacint ara een van de meest begeerde vogels om in gevangenschap te houden. Echter, het kweken van Hyacint ara’s is geen makkelijke taak. Een ruim verblijf inclusief verwarmd nachthok, een goede bodembedekking, nestblok en een vetrijk dieet zijn basisbehoeften die het broedproces positief beïnvloeden. Hyacint ara’s (Anodorhynchus hyacintinus) zijn kieskeurig in het uitzoeken van een partner ‘voor het leven’. Hyacint ara’s zijn dan ook volstrekt monogaam van aard. Met volledig uitgegroeide vogels, die tevens emotioneel volwassen zijn, kan gekweekt worden. Hyacint ara’s zijn bijna uitgegroeid op een leeftijd van twee en half jaar oud. Echter, poppen (vrouwelijke vogels) groeien door tot een leeftijd van vier jaar en mannen (mannelijke vogels) tot een leeftijd van zes jaar oud. Er kunnen grote verschillen in de genoemde leeftijden zitten die alleen door middel van het operatief sexen van de ara’s duidelijk wordt.

Paarvorming

Voor het zo natuurlijk mogelijk vormen van een goed broedkoppel bestaat de volgende methode, namelijk; een groep poppen bij elkaar in een grote vlucht huisvesten. Plaats aangrenzend de grote vlucht, kleinere vluchten waarin mannen individueel gehuisvest zitten. Voor herkenning (ook op afstand) worden de poppen gemerkt met bijvoorbeeld ieder een eigen kleur inkt. De ara’s worden geobserveerd om te zien of een pop tijd doorbrengt met een van de mannen, en of de interesse wederzijds is. De formatie van koppels kan binnen enkele uren tot enkele dagen worden waargenomen. Door de vogels zelf hun toekomstige partner te laten uitzoeken, wordt het broedproces positief beïnvloed. Er mag namelijk vanuit worden gegaan dat een dergelijk koppel zich succesvol gaat voortplanten. Worden twee individuele Hyacint ara’s aangekocht en gekoppeld, dan bestaat er een risico dat het niet klikt tussen het koppel, en het zorgen voor nakomelingen zal dan uitblijven. Verder is het huisvesten van een groep poppen en verschillende mannen, grotendeels door het financiële prijskaartje, niet voor alle particuliere kwekers realiseerbaar. Voor dierentuinen is het toepassen van de betreffende methode wel mogelijk, omdat deze Hyacint ara’s kunnen uitwisselen.

Hyacint ara’s zijn ‘opportunistic breeders’ en broeden alleen als de omstandigheden hiervoor gunstig zijn. Na een goed broedkoppel samen te hebben gesteld is het zaak om zo volledig mogelijk te voorzien in de behoeften van het koppel. Immers, als het welzijn van het koppel goed is heeft deze positieve invloed op het voortplantingssucces. Verder kunnen papegaaien zich goed aanpassen aan omstandigheden vanwege hun intelligentie. In het wild wordt de Hyacint ara constant bloot gesteld aan uitdagingen, zoals het ontwijken van vijanden en het zoeken naar eten. Om in een dergelijke omgeving te kunnen overleven moet de ara over flexibiliteit, aanpassingsvermogen en het vermogen om te leren beschikken.

Een gemiddelde dag uit het leven van een Hyacint ara uit het wild, is als volgt ingedeeld: 50% van de dag wordt besteed aan het zoeken en consumeren van voedsel; 25% van de dag vind interactie plaats met de wederhelft van het koppel/ of andere soortgenoten en de overige 25% van de dag wordt besteed aan verzorging van het verenkleed. Een actief leven in vergelijking met het leven van Hyacint ara’s in gevangenschap. Het is duidelijk dat voor Hyacint ara’s in gevangenschap kooiverrijking erg belangrijk is, om het vermogen om te leren en aanzet tot meer beweging, te stimuleren.

Huisvesting

Goede omstandigheden creëren voor een broedkoppel begint met een geschikt vogelverblijf. De ideale afmetingen voor een (buiten)volière zijn: 10 x 3 x 2.5 meter (lengte x breedte x hoogte) en een nachthok van 3 x 2 x 2 meter. Reguleer de temperatuur tot een minimum van 10 graden Celsius. Er dient rekening te worden gehouden met de eigenschap, dat Hyacint ara’s graag op de bodem van het verblijf zitten om met de bodembedekking te spelen of om erop te kauwen. Het gebruik van bijvoorbeeld grove houtsnippers als bodembedekking wordt aangeraden.

Verder dient er een nestblok gemaakt van hardhout met dikke wanden aanwezig te zijn, die hoog in het verblijf geplaatst wordt. Minimale afmetingen van 60 x 70 x 100 cm zijn een vereiste. De opening dient zicht te geven over het gehele verblijf, zodat de pop tijdens het broeden overzicht heeft en alles in de gaten kan houden. De grootte van de opening wordt door het koppel zelf op het juiste formaat geknaagd, dus de opening dient in eerste instantie groot genoeg te zijn, zodat één ara in het nestblok kan. In de zomer dient er een vogelbad aanwezig te zijn waarin de ara’s zich kunnen baden.

Voeding

Wat betreft de voeding van Hyacint ara’s verschilt deze met het dieet van andere arasoorten. Hyacint ara’s zijn hoofdzakelijk noten eters, met een specialistische voorkeur voor palm noten. Dit betekend dat een dieet met een hoog vet percentage noodzakelijk is. Een broedkoppel dient dagelijks braziel noten, macadamia noten en kokos aangeboden te worden, naast een groentemix en pellets, specifiek geschikt voor ara’s.
Voorbeelden van groenten en fruit geschikt voor de Hyacint ara zijn:

• peren
• sinaasappelen
• appels
• bananen
• komkommer
• maïs
• wortels
• bessen

Verder dient er een calciumrijk voedingsmiddel in het dieet te zitten die in de relatief hoge calciumbehoefte van de ara voorziet. Hieronder een overzicht van voedingsmiddelen die een broedkoppel stimuleren om te broeden. Wenst een vogelkweker geen nakomelingen, dan dienen deze voedingsmiddelen in mindere mate te worden gevoerd aan de ara’s.

Vetrijke items:

• zaden
• noten
• vlees

Zoete items:

• appels
• grapefruits
• citrus vruchten
• bananen

Geraffineerde items:

• pasta
• brood

Eieren

Een broedkoppel is heel goed in het simuleren van een copulatie door met de staarten omhoog en onderste gedeelte van het lichaam tegen elkaar te wrijven. Typisch is dat het koppel dit doet als ze weten dat ze bekeken worden door de vogelkweker of personen die vreemd voor het koppel zijn. Dit simuleren leidt niet tot het leggen van eieren en is een teken van een hechte band tussen de twee vogels. De echte paring vindt plaats als niemand kijkt. Het broeden begint meestal in mei. Een broedkoppel dat in de stemming komt om te paren, schreeuwt vaker en toont meer speels gedrag. Tijdens de paring maken de ara’s harde geluiden, die naar het einde van de copulatie toe hoger en scheller worden. Een broedkoppel paart minimaal drie keer per dag. Zodra een koppel eieren in het nestblok heeft liggen, kunnen de vogels agressief reageren op personen die in (de buurt van) het verblijf komen.

De incubatie tijd van Hyacint ara’s bedraagt 28-29 dagen. Normaal legt de pop twee eieren en broed voorwaarts vanaf het eerst gelegde ei. Het tweede ei wordt twee dagen na het eerste gelegd. De jongen komen ook twee dagen na elkaar uit het ei. Het broeden wordt door de pop gedaan. De man voert de pop terwijl deze op de eieren zit.