De blauwvoetgent: een gent met blauwe snavel en voeten

De blauwvoetgent is een gent met, zoals de naam al zegt, blauwe voeten. De blauwe voeten kunnen verschillende tinten blauw aannemen. Mannetjes en kuikens hebben lichtere blauwe voeten dan vrouwtjes. Het mannetje lokt het vrouwtje met zijn mooie blauwe voeten. Aan de blauwe voeten kan het vrouwtje zien hoe gezond en vruchtbaar de vogel is. Hoe lichter de voeten des te minder de overlevingskansen. Het vrouwtje investeert minder in een niet gezonde man en een mannetje doet meer voor een vrouwtje dat mooie grote eieren legt en mooie blauwe voeten heeft. De eieren komen niet tegelijkertijd uit maar met een vijftal dagen ertussen. Dat is voornamelijk om de overlevingskansen van de soort te vergroten. Als er niet genoeg voedsel is dan duwt het oudste kuiken zijn jongere broers en zussen uit het nest.

• Taxonomische indeling
• De blauwvoetgent is een gent met blauwe voeten en snavel
• soorten en verspreiding
• Uiterlijk van de blauwvoetgent
• Blauwe kleur van de voeten
• Pigmentatie van de voet
• Voortplanting van de blauwvoetgent
• Keuze van een partner van de vrouwtjes blauwvoetgent
• De differentiaaltoewijzingstheorie
• Keuze van een partner door het mannetje
• Uitbroeden van de eieren
• Hiërarchie in het nest
• Uitzoeken nest
• Verspreiding van de blauwvoetgent en leefgebied
• Leefgebied
• Voedsel
• Restanttheorie
• Communicatie van de blauwvoetgenten
• Afname van de bevolking van de blauwvoetgent
• Bedreigde diersoort

De blauwvoetgent is een gent met blauwe voeten en snavel

De blauwvoetgent of blauwpootgent (Sula nebouxii) is een zeevogel uit de familie van de genten (Sulidae). De blauwvoetgent is voor het eerst beschreven in 1882 door de Franse natuuronderzoeker Alphonse Milbe-Edwards. De naam Nebouxii is aan de vogel gegeven om de ontdekkingsreiziger, natuuronderzoeker en chirurg Adolphe-Simon Neboux (1806-1844) te eren. In 2012 werd het aantal blauwvoetgenten op ruim 6.400 geschat, wat een derde minder is dan het aantal dat in de jaren zestig werd waargenomen. De Peruaanse gent is het nauwst verwant met de blauwvoetgent.

soorten en verspreiding

Er zijn twee ondersoorten van de blauwvoetgent:

• Sula nebouxii nebouxii: komt voor bij de Pacifische kust van zuidelijk Californië tot Peru.
• Sula nebouxii excisa: komt voor op de Galapagoseilanden.

Uiterlijk van de blauwvoetgent

De vogel heeft donkerbruine vleugels een witte buik en een bruin wit gestreepte kop met donkere of blauwe snavel. Het meest opvallende zijn de blauwe voeten met zwemvliezen. Het mannetje is iets kleiner dan het vrouwtje, heeft kleinere pupillen en de voeten zijn lichter blauw. De vogel is gemiddeld 81 centimeters lang met een gewicht van 1,5 kilo. De ogen zijn opvallend geel en bevinden zich aan beide zijden van de snavel. Kuikentjes van de blauwvoetgent hebben zwarte snavels en de poten hebben een zachte witte laag. De Peruaanse gent lijkt veel op de blauwvoetgent maar heeft grijze voeten en een witter hoofd en nek en witte vlekken op de vleugeldekveren. De neusgaten van de blauwvoetgent zijn permanent gesloten zodat ze op vissen kunnen jagen door in het water te duiken. Doordat de neusgaten gesloten zijn moet hij door de mondhoeken uitademen.

Blauwe kleur van de voeten

Het meest opvallende kenmerk van de blauwvoetgent is dat de voeten van kleur kunnen veranderen van een licht turquoise naar een diepe aquamarijn kleur. Mannetjes en jongere vogels hebben lichtere voeten dan de vrouwtjes. De blauwe voeten spelen een belangrijke rol in het leven van de blauwvoetgent. Het mannetje probeert indruk op het vrouwtje te maken door door zijn voeten te laten zien. Mannetjes met heldere blauwe voeten maken meer kans om te paren. Als het ze een jaar niet lukt om zich voort te planten hebben ze het jaar daarop nog blauwere voeten.

Pigmentatie van de voet

De kleur van de voeten is afkomstig van pigmenten die hij binnen krijgt via zijn dieet van verse vis. De pigmenten fungeren als antioxidanten en zijn bevorderlijk voor de immuunfunctie van de blauwvoetgent. De pigmentatie is een indicatie van de immunologische toestand van de vogel. En geeft duidelijk zijn gezondheidstoestand aan. Aan de voeten van de blauwvoetgent kun je dus snel zien hoe het met de vogel gesteld is en of hij voldoende voedsel heeft.

Voortplanting van de blauwvoetgent

De blauwvoetgenten zijn in principe monogaam hoewel er ook gevallen van bigamie zijn waargenomen. In het broedseizoen gaat het mannetje baltsen. Hij probeert dan indruk te maken op het vrouwtje door met zijn voeten te stampen en vleugels te fladderen terwijl hij zijn snavel in de lucht steekt. Het mannetje met de meest blauwe voeten wordt vaak het aantrekkelijkst gevonden. Als het vrouwtje onder de indruk van hem is dan paradeert ze een paar keer heen en weer waarna de voortplanting plaats vindt. Vrouwtjes beginnen te paren als ze één jaar oud zijn en kunnen paren tot ze zes jaren oud zijn. Het mannetje begint met paren als hij twee jaren oud is en kan ook tot zes jaren oud daarmee doorgaan. De vogel broedt om de acht à negen maanden.

Keuze van een partner van de vrouwtjes blauwvoetgent

Naarmate de vogel ouder wordt, wordt de kleur blauw steeds fletser. Vrouwtjes hebben daarom de neiging om met jonge mannen te paren. Jonge mannetjes zouden een hogere vruchtbaarheid hebben en zouden ook een betere vader zijn dan oudere mannetjes. Uit een experiment bleek dat kuikens die opgevoed werden door mannen met fellere voeten ook sneller groeiden. De partner wordt voortdurend op zijn gezondheid beoordeeld door het vrouwtje. De fitheid is makkelijk te zien aan de voetkleur.

De differentiaaltoewijzingstheorie

De differentiaaltoewijzingstheorie is een theorie die zegt dat ouders meer investeren in de zorg voor hun nageslacht als ze een aantrekkelijke partner hebben. Bij een experiment waar de vrouwtjesvogel het eerste ei al gelegd had werden de pootjes van het mannetje met make-up minder fel gemaakt. Het bleek dat het tweede ei veel kleiner was uitgevallen dan het eerste ei. Omdat de bleke voeten duiden op een verminderde gezondheid van het mannetje had het vrouwtje minder energie in het tweede ei gestoken. Het tweede ei had minder dooier, wat de embryo-ontwikkeling belemmert en ook het succes van het uitbroeden en uiteindelijk ook de overlevingskansen van het tweede kuiken beperkt.

Keuze van een partner door het mannetje

Ook de mannen beoordelen het vrouwtje aan haar reproductieve waarde. Bij grote eieren doet een mannetje meer moeite, zijn ze oplettender en tonen ze meer ouderlijke zorg. Bij de vrouw is de blauwe voetkleur ook een indicatie van haar conditie. De blauwe voetkleur kan uitmaken als de eieren bijvoorbeeld van mindere kwaliteit zijn. Uit een experiment bleek dat bij kleinere eieren de mannen toch een zelfde toewijding toonden als het vrouwtje felgekleurde voeten had. Als de voeten minder blauw waren van het vrouwtje maar de eieren waren van hoogwaardige kwaliteit dan ging het mannetje toch niet beter zijn best doen.

Uitbroeden van de eieren

Meestal legt het vrouwtje twee à drie eieren. Over het geheel genomen heeft 80% van de nesten slechts twee eieren. De eieren worden met een tussenpozen van vier of vijf dagen gelegd. De vader en de moeder wisselen elkaar af bij het uitbroeden van de eieren. Het duurt 45 dagen voordat de eieren uitkomen. De kuikentjes blijven vier maanden bij de ouders. De ouders verteren het voer voor die dan door het kuiken uit de bek van de ouders wordt gehaald. Het eerste jong wordt vier dagen eerder geboren dan de rest van de kuikens en heeft daarmee een voorsprong op de anderen kuikens. De jongere kuikens krijgen minder te eten maar later trekt dat bij waardoor alle jongen toch even sterk zijn bij het uitvliegen.

Hiërarchie in het nest

Als er voedseltekort is zal het oudste kuiken de andere kuikens doden. De ouders grijpen daarbij niet in. Wanneer er te weinig voedsel is zullen de ouders alleen het oudste kuiken te eten geven. Een ander voordeel dat de eieren niet tegelijkertijd uitkomen is dat de overlevingskansen van de vogel vergroot worden, als het nest wordt aangevallen door een slang of een ander roofdier. Het tweede ei is tevens een soort verzekering voor het geval er iets met het eerste ei gebeurt. Hoewel de ouders niet ingrijpen als een kuiken de andere kuikens uit het nest duwt is wel gebleken dat ze aan de zijkanten van het nest een soort bescherming maken die ten doel heeft om te voorkomen dat de andere kuikens vroegtijdig uit het nest geduwd kunnen worden. Ook heeft men ontdekt dat het tweede ei zwaarder is dan het eerste ei en dat betekent eigenlijk dat het tweede kuikentje fitter is. Het lijkt erop dat ouders mogelijk proberen om eventuele nadelen die gepaard gaan met een latere uitkomstdatum op deze wijze goed te maken.

Uitzoeken nest

Voordat de blauwvoetgent een nest uitkiest zijn er een aantal nesten die ze verdedigen. Ze hebben vaak twee à drie plekken in de zwarte lavagrond aan de kust die ze op het oog hebben. Een paar weken voordat ze de eieren gaan leggen krijgen ze een voorkeur voor één van de nesten.

Verspreiding van de blauwvoetgent en leefgebied

Jonge paren gaan niet ver van hun geboorteplek wonen. Daardoor ontstaat er een zeer beperkte verspreiding. Daardoor krijg je heel grote dichte broedkolonies van honderden blauwvoetgenten. Doordat ze dicht in de buurt van hun oorspronkelijke nest blijven, hebben ze kans op een nest van hoge kwaliteit. De ouders hebben immers met succes de kuikens groot gebracht. Hun nest was effectief genoeg om de jongen te beschermen tegen prooi en parasieten en blijkbaar was het aanvoeren van voedsel bij dat nest geen probleem.

Leefgebied

De blauwvoetgent houdt van rotsachtige gebieden langs de kust. Het is een echte zeevogel en heeft het land alleen maar nodig om zich voort te planten en zijn kuikens groot te brengen.

Voedsel

De vogels eten overdag van 's ochtends vroeg tot in de namiddag. Hij jaagt meestal in groepsverband. Als de aanvoerder van de groep blauwvoetgenten vis in het water ziet geeft hij een teken en duikt de hele groep tegelijkertijd het water in. Ze kunnen van een hoogte van 100 meter af het water induiken en kunnen 25 meter diep duiken. De vogels kunnen de vis eten terwijl ze nog onder water zijn. Soms zwemt de blauwvoetgent zijn prooi onderwater achterna. De blauwvoetgent voedt zich met sardines, ansjovis, makreel, vliegende vis, inktvis en slachtafval. Mannetjes en vrouwtjes jagen anders. Het mannetje is kleiner maar heeft een grotere staart waardoor het mannetje in diep water kan vissen. Het vrouwtje is groter en kan daardoor meer voedsel dragen.

Restanttheorie

In principe krijgt het eerstgeboren kuiken als eerste eten van de ouders en zouden de andere kuikens de restjes krijgen. Deze manier van voeden heet de restanttheorie. Een experiment toonde echter aan dat het oudste kuiken als er een tijdelijk voedseltekort is minder voedsel opneemt waardoor hij of zij er ook voor zorgt dat de broer of zus niet uithongert. Als het voedseltekort langdurig is duwt het oudste kuiken de jongere kuikens het nest uit.

Communicatie van de blauwvoetgenten

Blauwvoetgenten schreeuwen of maken fluitende geluiden. Van de mannetjes is bekend dat ze hun hoofd opsteken en dat ze fluiten naar passerende, vliegende vrouwtje. Ook het paringsritueel is een vorm van communicatie. Bevriende vogels en partners kunnen elkaar herkennen aan de hand van hun roep.

Afname van de bevolking van de blauwvoetgent

Op de Galapagos-eilanden is er bezorgdheid over de afname van de bevolking. Een onderzoek dat in 2014 is afgerond bevestigde de bevolkingskrimp van de blauwvoetgent. De vogel plantte zich niet meer zo snel voort. Een oorzaak van de slechtere voortplanting zouden voedselproblemen kunnen zijn. Volgens het onderzoek zou de afname in voortplanting het gevolg kunnen zijn van een afname van het aantal sardientjes omdat die heel belangrijk zijn voor het dieet van de vogel. Er is geen bewijs gevonden van een andere oorzaak van de achteruitgang.

Bedreigde diersoort

De vogel wordt gezien als een niet bedreigde diersoort op de rode lijst van het IUCN uit 2018. Volgens het IUCN groeit de populatie in het totale gebied waar de vogel voorkomt anno 2020 niet maar neemt ook niet af.