De winterkoning kan niet goed tegen de winter

Het op een na kleinste vogeltje van Nederland met een lichaamslengte van 9 tot 10 centimeter. De kleinste vogel is het goudhaantje, met 8,5 centimeter. De winterkoning is een klein gedrongen, zandkleurig vogeltje met een prachtige eigenwijze staart. Recht omhoog. Net of de winterkoning wil zeggen: ik ben wél klein, maar groot in doen en laten. En dat is de winterkoning ook: klein en slim. Op een heel slimme manier zorgt de winterkoning voor nageslacht en komt de winterkoning aan zijn naam.

• De winterkoning
• Naamgeving
• Magische krachten
• Nest

De winterkoning

De winterkoning is een standvogel in Nederland. Ze blijven in de winter in Nederland. Zelfs dicht bij de plek waar ze geboren zijn. Een strenge winter maakt het echter erg moeilijk voor de winterkoning om te overleven. Ze kruipen dicht bij elkaar maar velen zullen een lange strenge winter niet overleven. Wanneer het koud is 's morgens, duurt het altijd even voordat de winterkoning zijn gezang laat horen.

Warm

Ze moeten eerst warm zijn om te fluiten. Winterkoningen, met hun spitse fijne snavel hebben zich gespecialiseerd in het eten van kleine insecten. Deze worden uit spleten van boomschors worden gepeuterd. Ook zoeken ze het voedsel in het struikgewas.

Voedsel

Spinnetjes, rupsen en larven maar ook zaden en bessen eet de winterkoning. Waarschijnlijk uit schaarste gaan winterkoningen hiertoe over. De zang van een winterkoning is helder, parelend en hoog. De leefomgeving is heel divers. Van bossen, parken, tuinen, rietland tot stedelijk gebied.

Naamgeving

De overlevering laat zien dat de winterkoning slim is. Omdat in het dierenrijk de leeuw de koning van de dieren is, wilde het vogelrijk ook een koning onder de vogels. Er werd besloten om er een wedstrijd van te maken. Wie het hoogst kan vliegen is de koning van de vogels. De winterkoning wist dat hij geen kans maakte en verstopte zich in de veren van de arend. Toen de arend aan de beurt was kwam hij het hoogste en zou gewonnen hebben, mits niet plots de winterkoning uit zijn veren tevoorschijn kwam en nog hoger vloog. Omdat verschillende vogels dit niet eerlijk vonden werd besloten dat de winterkoning alleen in de winter de koning van de vogels mocht zijn. Winterkoning!

Magische krachten

Vroeger dachten mensen dat de winterkoning magische krachten bezat. De winterkoning bracht geluk. Wie de eieren stal van de winterkoning werd gestraft. Wie een winterkoning doodde, zou zijn hand nooit meer kunnen stilhouden en altijd blijven beven. De koeien zouden bloederige melk geven en degene die een winterkoning doodde, werd voor altijd vervloekt. Toch was het de gewoonte vroeger om in bepaalde delen van Engeland en Frankrijk, op tweede kerstdag een winterkoning te vangen en te doden volgens een bepaald ritueel. Men ging met de dode winterkoning van huis tot huis en elk huis zou de heilige krachten ontvangen van het vogeltje.

Nest

In het voorjaar begint de winterkoning met het bouwen van verschillende nesten. Meestal zo’n vier tot zes nesten. Wanneer de nesten klaar zijn zingt de winterkoning om een vrouwtje te versieren. Het vrouwtje kiest een nest uit en maakt het verder af. De binnenkant van het nest wordt met veren, pluisjes en haren bekleed, voordat ze eieren gaat leggen. Vijf tot acht witte eieren met bruinrode spikkels worden er gelegd. Het vrouwtje begint met broeden nadat het derde ei is gelegd en na twee tot drie weken komen de jonge winterkoninkjes uit het ei.

Na het eerste nest jongen

Het mannetje winterkoning gaat, nadat het vrouwtje de eieren gelegd heeft verder met zijn gezang en vrouwtjes versieren. Dit vrouwtje mag dan een ander nest uitzoeken, bekleden en eieren leggen. De winterkoning kan zo drie vrouwtjes aan het broeden hebben. De nesten waar niet in gebroed worden zijn de ‘speelnesten’. Het mannetje winterkoning brengt de nacht in een van deze speelnesten door en later ook de jonge winterkoninkjes. Het mannetje winterkoning zorgt wel voor al zijn nageslacht.