Giftige slangen: Cobra's

Er zijn verschillende geslachten slangen die de naam cobra gebruiken. Het geslacht met de Latijnse naam Naja wordt beschouwd als de "echte" cobra's. Deze cobra's behoren tot de familie elapidae, waar ook de mamba en taipan tot behoren. Er behoren wel 20 verschillende soorten cobra's tot dit geslacht en allemaal zijn ze giftig en dodelijk voor de mens. In dit artikel beschrijf ik de algemene kenmerken van deze cobra's en verschillende bekende soorten uit dit geslacht.

Naja

De soorten in het geslacht Naja verschillen veel in lengte; variërend van 1,2 meter tot 3 meter. Allemaal kunnen ze hun lichaam oprichten waarbij ze hun wangflappen verwijden om groter te lijken. Alle soorten zijn ook giftig en het gif bevat voor het grootste gedeelte neurotoxins die verlamming kunnen veroorzaken. Andere soorten toxins zorgen voor zwelling en afsterving van weefsels. De meeste cobra's bijten om het gif over te brengen naar het slachtoffer. De spugende cobra's hebben een techniek ontwikkeld om het gif er als het ware uit te spugen. De verschillende soorten verschillen weer in hoe precies ze kunnen mikken.

Dit artikel behandelt slechts enkele soorten uit het geslacht Naja, waaronder de Angolese cobra, de snouted cobra, verschillende soorten spugende cobra's en de Indiase brilcobra.

Angolese cobra en de snouted cobra

Beide cobra's komen in hetzelfde gebied voor, namelijk het zuidoosten van Afrika. Ze komen voornamelijk voor op de savanne en het grasland; nooit in de woestijn. De Angolese cobra heeft een ronde snuit en kan een lengte bereiken van 2 meter, maar gemiddeld worden ze maar 1,3 meter. Hun kleur varieert van geelbruin tot donkerbruin. De snouted cobra is iets langer met een gemiddeld lengt van 1,8 meter. Ze zijn geelbruin tot donkerbruin en sommige zijn blauwzwart.

Beide cobra's zijn voornamelijk 's nachts actief wanneer het jaagt op kleine knaagdieren, hagedissen en andere slangen. Overdag verschuilen ze zich in een hol wat meestal een verlaten termietenhol is. Ze zijn beiden niet agressief, maar als ze worden uitgedaagd verwijden ze hun wangflappen die 10 tot 12 centimeter breed kunnen zijn bij de Angolese cobra. In verhouding injecteren ze een grote hoeveelheid gif als ze bijten en er zijn dodelijke slachtoffers gevallen na een beet. De natuurlijke vijanden zijn roofvogels en andere slangen.

De Egyptische cobra en de Arabische cobra

De Arabische cobra komt voornamelijk voor op het Arabische schiereiland. Lange tijd werd aangenomen dat de Arabische cobra een ondersoort van de Egyptische cobra was, maar genetisch onderzoek heeft aangetoond dat het toch een aparte soort is.

De Egyptische cobra komt voor in Afrika en het Arabische schiereiland en is een van de grootste soorten cobra's. De gemiddelde lengte is 1-2 meter, maar ze kunnen tot wel 3 meter groeien. De kleuren verschillen enorm, maar meestal zijn ze een bruintint. Ze komen in verschillende leefgebieden voor; steppen, savanne en woestijnachtige regio’s in de buurt van water. Ze komen vaak in de buurt van mensen, omdat ze worden aangetrokken door kippen en ratten.

De Egyptische cobra is een nachtdier en jaagt voornamelijk op padden en kleine zoogdieren. Zijn favoriete voedsel is padden. Net als alle cobra's zijn ze zeer giftig. Volgens de legende pleegde Cleopatra zelfmoord door zich te laten bijten door een Egyptische cobra.

Spugende cobra's

Er zijn een aantal soorten cobra's die gif spuiten als ze in aanraking komen met roofdieren. Onderzoek heeft aangetoond dat het niet echt spugen is. Spieren zorgen ervoor dat de giftanden bloot komen te liggen. Vervolgens trekken de spieren zich samen om de druk op de giftanden te vergroten en vervolgens vuurt het een straal gif naar zijn belager. Spugende cobra's kunnen ook bijten en geven dan ook gif af. Zeven verschillende soorten spugende cobra's komen voor in Afrika en vijf in Azië. Ik zal ze hier niet allemaal beschrijven; enkel de meest bekende.

De zwarthalscobra komt voor in Midden-Afrika (zie foto). De slang is gemiddeld groot met een lengte van 1,2 to 2,2 meter. Hij is meestal zwart of grijs met een zwarte band (vandaar zijn naam). Zijn leefgebied is voornamelijk in de savanne of semiwoestijnen, maar ze kunnen zich goed aanpassen en zijn ook aangetroffen op hooggelegen gebied en regenwouden. Doordat ze zich makkelijk aanpassen aan veranderingen in hun leefomgeving komen ze veel voor in Afrika en breiden ze zich zelf uit. Net als andere cobrasoorten, verschuilt de zwarthalscobra zich graag in verlaten termietenholen. Ze zijn echter ook goede klimmers en zoeken soms een schuilplaats in bomen. Ze zijn zowel dag als nachtactief; dit hangt af van welk deel van het jaar het is. Ze eten voornamelijk knaagdieren, maar kunnen ook eieren eten en hagedissen.

De rode spugende cobra komt voor in Oost-Afrika en is een vrij kleine slang: gemiddeld 0,7-1,2 meter. Het is een opvallende slang met een zalmrode kleur en een zwarte nekband. Deze cobra komt voornamelijk voor in de savanne en semiwoestijn gebieden en wordt vaak gevonden bij water. Volwassen exemplaren zijn nachtactief terwijl jongere exemplaren dagactief zijn. Net als alle cobra's is zijn schuilplaats vaak een verlaten termietenhol. Wanneer hij aangevallen wordt spuugt hij gif dat gericht wordt op de ogen. Dit veroorzaakt branderigheid en soms zelfs blindheid. Het gif is echter, meestal niet fataal.

Indiase brilcobra

Deze cobra is een opvallende verschijning, omdat hij een brilpatroon op de achterkant van zijn kop heeft. Hij komt voor in India, Pakistan, Bangladesh en Sri Lanka. Hij komt voor op open vlaktes, jungles en dichtbevolkte gebieden en wordt gemiddeld 1,9 meter lang. Ze eten voornamelijk knaagdieren, hagedissen en andere slangen. De Indiase brilcobra staat in de top 4 slangen die de meeste beten veroorzaken in India. In ongeveer 20% van de gevallen die niet behandeld worden is de beet dodelijk. Hij wordt dan ook erg gevreesd in India. Deze slang is vooral bekend, omdat hij vaak gebruikt wordt door slangenbezweerders. Hoewel de slang doof is, volgt hij de beweging van de fluit en reageert hij op het ritme van het tikken van de voet. Het gif is meestal verwijderd om veiligheidsredenen.

Koningscobra is geen "echte" cobra

De cobra die bij iedereen wel bekend is, is de koningscobra. Deze hoort echter niet bij het geslacht Naja, maar behoort tot zijn eigen geslacht. Het zelfde geldt voor een spugende cobra, de ringhalscobra. Beide geslachten behoren wel tot de familie Elapidae.