Alte Mellum - Onbewoond Duits Waddeneiland

Alte Mellum, of kortweg Mellum, is een klein eilandje in de Waddenenzee dat ligt tussen de uitstroom van de Jade en de Wezer. Het wordt ook wel het ‘paradijs tussen Jade en Wezer' genoemd, paradijs voor vogels en zeehonden dan wel te verstaan, want er wonen geen mensen op Mellum. Het eilandje speelde een rol in de Tweede Wereldoorlog en de resten van dat stukje geschiedenis zijn er nog altijd waar te nemen. Zomaar bezoeken mag je Mellum niet, het is een beschermd natuurgebied dat alleen met een erkende gids en door wetenschappers en vogelwachten is te betreden.

Paradijs tussen Jade en Wezer

• Waddeneiland Alte Mellum
• Duinen en kwelders
• Ringdijk
• Duits Nationalpark
• Planten op Mellum
• Vogels op Mellum
• Zeehond
• Mellumrat

Waddeneiland Alte Mellum

Mellum, of Alte Mellum, ligt in het Werelderfgoed Waddenzee in de monding van de Jade en Wezer. Het is een eilandje van ongeveer 750 hectare groot. Het is een van de Duitse Waddeneilanden in de Waddenzee. Het eilandje ligt ten zuidoosten van Minsener Oldoog en Wangerooge en negen kilometer voor de kust van de Horumersiel en Schillig op het vasteland van Niedersachsen, Nedersaksen. Mellum ligt ten noorden van het Duitse schiereiland Butjadingen. Mellum wordt vaak in een adem genoemd met Hoher Knechtsand, dat negen kilometer noordoostelijk ligt.

Gemeenteloos

Mellum hoort bij geen enkele gemeente. Nedersaksen is grotendeels eigenaar van het eilandje. Een klein stukje ter grootte van 4522 m² is sinds 1950 bebouwd met een gebouw van de natuurbescherming (Naturschutzstation Mellum) en dat stukje is van het Oldenburger Landesverein für Geschichte, Natur- und Heimatkunde, de historische vereniging van Oldenburg.

Elbe-Wezer-Driehoek

De indeling van Mellum is omstreden. Het zou bij de Oost-Friese eilanden horen, maar is ingedeeld bij het wad van de Elbe-Weser-Dreieck, Elbe-Wezer-Driehoek.

Duinen en kwelders

Het eilandje is nog niet zo oud en ontstond pas in de 19e eeuw. Toen kon het op de waterscheiding tussen de mondingen van de Jade en Wezer in de Waddenzee ontstaan uit een strandwal. Net als alle Waddeneilanden is Mellum onderhevig aan veranderingen als gevolg van zeestromingen en wind. Het gebied dat voornamelijk bestaat uit duinen en kwelders verplaatst, wordt groter en dan weer kleiner en wijzigt van vorm. Zuidwest-noordoost meet het eiland ongeveer drie kilometer. Noordwest-zuidoost is het ongeveer 1,8 kilometer.

Hochdünkirche

Het eilandje is ontstaan uit sediment van de vloedstoom die door de Waddenzee stroomt. Die vloedstroom stroomt daar vanuit het noordwesten. Het zand dat meegevoerd wordt in het water vormde een zandbank voor de kust van Schillig. De branding duwde het zand op en zo werd een barrière gevormd die het begin zou worden van het eilandje Alte Mellum. Op oude kaarten wordt het aangeduid als Hochdünkirche. Stuifzand vormde duinen en planten vestigden zich in het zand. Het samenspel tussen begroeiing en duinzand verhoogde de zandplaat. Achter de beschutting van de duinen ontwikkelde zich een kwelder.

Begroeide kwelder

In 1903 was de begroeide kwelder zeven hectare groot en in 2006 mat het ongeveer 750 hectare. De maten van het eilandje in een eeuw tijd:

• 1913: 13 hectare;
• 1924: 23 hectare;
• 1932: 38 hectare;
• 2006: 75 hectare.

Ringdijk

In de Tweede Wereldoorlog stond er een Duits luchtafweerbatterij op het eilandje. Om het geschut te beschermen tegen stormvloeden werd er een kleine ringdijk aangelegd. Bij stormvloed loopt het hele eilandje onder water, behalve de ringdijk. De bouw van de ringdijk was de enige kunstmatige ingreep in de ontwikkeling van het eiland.

Tweede Wereldoorlog

Op het eiland staan nog steeds de restanten van de bunker en er liggen nog betonblokken uit die tijd. Het zijn de laatste sporen uit de tijd dat er een Flakbatterie stond. Vlak na de Tweede Wereldoorlog lieten de Britten de meeste bunkers springen. Het gebied, de ingedijkte polder, van de Flakbatterie is vier hectare groot en heet Das Eingedeichte. Vanaf de ringdijk loopt een pad in zuidwesterlijke richting. Daar staat ook een gedenkteken van de destijds gestationeerde 312. Marine-Festungspionierbataillons.

Duits Nationalpark

Tegenwoordig is Mellum Nationalpark, een Duits beschermd natuurgebied. Het eiland verandert telkens en zandbanken verschijnen en verdwijnen. In de winter heeft het eiland last van de stormvloeden die het eilandje (deels) overspoelen. Het weggespoelde zand verhoogt elders op het eilandje weer de duinen, het slib verplaatst zich en de kwelder groeit. Het eilandje heeft enkele diepe prielen die zich in de kwelder slijpen. Sommige zijn meer dan twee meter diep.

Beschermd gebied

Het eilandje is overgeleverd aan de vogels, zeehonden en planten en is een beschermd gebied, waar mensen niet mogen komen. Er groeien meer dan 200 soorten planten, waarvan sommige door menselijk toedoen op het eilandje terecht zijn gekomen.

Planten op Mellum

In 1946 werden er nog typische tuinkruiden en groenten aangetroffen: ui, peterselie, tuinboon, erwt en kool. Nog steeds groeien er bieslook en schorseneren en narcissen in de lente. Het zijn overblijfselen van menselijk ingrijpen in de Tweede Wereldoorlog.
In de duinen groeien grassen en asters en er komen struiken en bomen voor, zoals meidoorn, duindoorn, appel en den.

Paddenstoelen

Ook komen er paddenstoelen voor, wel 38 verschillende soorten waaronder Rode Lijst soorten.

Vogels op Mellum

Mellum was aanvankelijk vooral het eilandje van de sterns, maar met de verandering van de vegetatie veranderde ook het vogelbestand. In de eenentwintigste eeuw is Mellum vooral het eiland van de meeuwen. Er broeden zo’n 10.000 paren zilvermeeuw, geflankeerd door 400 broedparen scholekster. In totaal broeden er 30 soorten vogels. In de herfst en het voorjaar zoeken honderdduizenden vogels het eilandje op om tijdens hun trek te rusten en foerageren.
De vogels die op Mellum broeden zijn:

• Aalscholver;
• blauwe kiekendief;
• dwergstern;
• kleine mantelmeeuw;
• lepelaar;
• scholekster;
• smelleken;
• stern;
• zilvermeeuw.

Zeehond

Mellum is ook een rustgebied voor zeehonden. Het is het belangrijkste rustgebied voor de zeehonden in het Nationalpark. Behalve deze zeezoogdieren komen er bosmuizen voor. Die zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog met het plantenmateriaal dat destijds gebruikt werd voor de ringdijk meegelift naar het eiland.

Excursie

Het hele eiland Mellum en de omliggende zandplaten is bestempeld als stiltegebied. Er is een strikte bescherming en alleen met speciale toestemming mag men het eiland bezoeken. Er worden excursies en wadlooptochten naartoe georganiseerd en alleen voor erkende excursies en voor wetenschappers is het eiland toegankelijk. Op het eiland staat een vogelwachtersverblijf en natuurbeschermers wonen ongeveer van maart tot oktober in het vogelwachtershuis. Er is een Mellumrat, Raad voor Mellum, die de bescherming bewaakt en instructies opstelt.

Mellumrat

De Mellumrat, Mellum Raad, is een natuurbeschermingsvereniging die sinds 1925 verantwoordelijk is voor het eiland. De Raad is door verschillende natuurbeschermingsorganisaties opgericht. De Raad kijkt toe op behoud en beheer en doet onderzoek. De Mellumrat heeft stations op Mellum, Wangerooge, Minsener Oog en in andere beschermde gebieden in het waddengebied van Nedersaksen.

Het Duitse Wad kent enkele onbewoonde eilanden

• Lütje Hörn
• Kachelotplate
• Memmert
• Minsener-Oldoog
• Alte Mellum

Lees verder

• Minsener-Oldoog - Onbewoond Duits Waddeneiland
• Lütje Hörn – Onbewoond Duits Waddeneiland
• Kachelotplate - Onbewoond Duits Waddeneiland
• Vogeleiland Memmert – Onbewoond Waddeneiland
• Schiereiland Butjadingen