Overstromingen: oorzaken en gevolgen

Overstromingen hebben altijd al deel uitgemaakt van de menselijke geschiedenis. Vele oude beschavingen leefden langs waterwegen en rivieren omdat mensen nu eenmaal water nodig hebben voor hun akkers.

Wat is een overstroming?

Een overstroming is een eenheid van water dat een stuk land bedekt dat normaal droog is. Overstromingen zijn veel voorkomende natuurrampen die invloed hebben op miljoenen mensen over de gehele wereld. Ze vernietigen huizen en gebouwen, en nemen waardevolle landbouwgrond mee op hun weg van vernieling. Overstromingen kunnen ook het drinkwater ernstig vervuilen wat kan leiden tot ziekten. Ze worden vaak veroorzaakt door rivieren, maar overvolle meren en zeeën kunnen ook overstromingen veroorzaken. Overstromingen zijn niet altijd van nature destructief. Voordat de Assuan Dam in Egypte werd gebouwd overstroomde elk jaar het land rond de Nijl, waardoor er belangrijke voedingsstoffen werden meegebracht. Hierdoor werd het land erg vruchtbaar. Dit gebeurt ook elk jaar tijdens het regenseizoen in Bangladesh, maar ook mede daardoor komen er duizenden mensen om en worden miljoenen mensen dakloos.

Hoe ontstaan overstromingen?

Ten minste eenmaal per jaar zie je dat het land rond de grote rivieren overstromen. Dit is te wijten aan de hoeveelheid water die de rivieren met zich meebrengen, als gevolg van zware regenval of smeltende sneeuw in de berggebieden. Onweersbuien kunnen overstromingen veroorzaken, waarbij kleine rivieren sneller kunnen zwellen en tot wel tot tien keer de normale hoeveelheid water kunnen krijgen. Rivieren die langzaam stromen dragen water, zand en slib. Ze bouwen hun eigen bed, waardoor ze hoger kunnen worden dan het land om hen heen. De Huang He of Gele Rivier in China en de Mississippi in Noord-Amerika, zijn voorbeelden van zulke rivieren. Hier zie je dat de overstromingen langzaam zullen vermeerderen, maar tegelijkertijd meer schade aanbrengen aan de grond er omheen.

Tsunami

Kustgebieden kunnen ook worden getroffen door overstromingen. Na aardbevingen op de oceaanbodem kan er een tsunami ontstaan en wat golven kan creëren tot wel vijftien meter hoogte, welke de kusten overspoelen, vele mijlen landinwaarts. Een verwoestende tsunami in de Indische Oceaan doodde in 2004 meer dan 250.000 mensen in Indonesië, Sri Lanka, Thailand en andere landen.

Tropische stormen

Tropische stormen, cyclonen en orkanen leiden ook tot overstromingen. Orkaan Katrina veroorzaakte een enorme overstroming in Mississippi in 2004. Het grootste deel van New Orleans moesten worden geëvacueerd vanwege deze grootschalige overstromingen.

Onder de zeespiegel

Laaggelegen landen zijn permanent in gevaar. Een groot deel van Nederland ligt bijvoorbeeld onder de zeespiegel. In het verleden overstroomde een groot deel van het land door de woeste golven uit de Noordzee. Vandaag de dag zorgen een reeks van dijken en dammen dat het land achter de kust wordt beschermd.

Veroorzaakt door de mens

Overstromingen worden ook veroorzaakt door de mens. Bomen en planten helpen normaal met het absorberen van teveel water. Wanneer bossen worden gekapt of verbrand kan het water ontstaan door regenval. Hierdoor stroomt onvruchtbaar land weg en ontstaan er velen modderstromen. Te veel waterdruk op de dammen kan leiden tot scheuren in het beton of zelfs leiden tot het doorbreken van een dam.

Bescherming tegen overstromingen

Vandaag de dag is de bescherming tegen overstromingsgevaar bij vele landen een hoge prioriteit. Dammen zijn gebouwd langs de rivieren om de stroom van water te regelen. Ze zijn vaak verbonden met waterkrachtcentrales. In sommige gebieden worden rivieren uitgebaggerd en zijn hun bedden dieper gelegd. Londen wordt beschermd tegen overstromingen door de ´Thames Barrier´, een constructie die omhoog gaat en ervoor zorgt dat het water niet verder kan komen tot een bepaalde hoogte. In veel gebieden zorgen de overheden voor een snelle goede hulp voor mensen die geleden hebben door overstromingen. Speciale boten pikken mensen op die gevangen zitten op daken of op de bovenste verdiepingen van gebouwen. Schuilplaatsen zijn opgezet voor de mensen die dakloos zijn geworden. Herbouw na massale overstromingen duurt echter vaak maanden en soms zelfs jaren.

Lees verder

• De Bermuda Driehoek: Feiten en mythes
• De Middellandse Zee
• De Atlantische Oceaan