De lijkbezorgers van de natuur

Het klinkt mogelijk luguber, maar strikt genomen is het proces rond het dood gaan van mensen en dieren vergelijkbaar. Het leven houdt op en de natuur ruimt het op om zo weer nieuw leven te creëren en in stand te houden. Spreekt voor zich dat er bij de mens een groter stuk emotie komt kijken, maar er zijn ook genoeg dieren die afscheid moeten nemen van een soortgenoot. Een heel normaal proces dus en degene die het in de natuur doen, zijn verschillende dieren. Sommige zijn bekend, maar ook in ons land zijn wat mindere bekende “aaseters” bezig.

De natuur

Het ziet er niet altijd even vrolijk uit en we keren niet zelden ons gezicht weg als een dier een ander dier “aan het opruimen” is, maar niets is normaler dan dat. Mogelijk heeft het beroep van begrafenisondernemer ook wel mede daarom een apart karakter. Mensen willen niet met de dood bezig zijn, maar met leven … en dat is maar goed. Maar waar de begrafenisondernemer zijn geld verdient door dat menselijk lichaam op te ruimen, zo krijgen bepaalde dieren voeding als ze een dood dier opruimen.

Dieren die dode dieren opruimen

Er zijn relatief veel dieren die kadavers “opruimen”, maar vanuit natuurfilms zien we bijvoorbeeld de gier en de hyena. Maar als we dichter bij huis kijken, komen we ook verschillende “aaseters” tegen.

Hyena

Waar zelfs een jonge leeuw of poema nog “poezelig” overkomt, zal de hyena nooit zo gezien worden. De hyena heeft ruwe rechtopstaande manen die op borstels lijken en een sterk aflopende gekromde rug. De kaak is kort en stevig. De gevlekte is de meeste bekende en is goed gecamoufleerd. Om aan hun dode maaltje te komen, moeten ze een behoorlijk gebied bestrijken (wel enkele duizenden kilometers). Ze leven in clans en behalve het eten van kadavers, kunnen ze in groepen ook prima jagen op buffels en antilopen. Alleen op pad vangen ze eerder knaagdieren. Maar ze zijn met name bezig met het wegwerken van dode dieren. Met hun sterke korte kaken zijn ze bij uitstek geschikt om de veelal taaie huid en botten weg te werken. Ze doen dit beduidend beter dan andere dieren. Ook de hyena kan niet alles wegwerken en deze komen er uit via braakballen weer uit.

Gier

De gier, een enorme vogel behoort tot de roofvogels. In de lucht is de gier op zoek naar karkassen van dieren. De gier kan uitstekend zien en spoort kadavers ook op deze manier op. De gier kan met een relatief lange nek, eenvoudig het kader in steken (het dier kan het kadaver niet open scheuren, dit moet door een ander dier al gedaan zijn). Spieren en ingewanden zijn favoriet bij de gieren. Ook speelt rangorde bij gieren een rol, de meest dominante exemplaren maken tijdens het eten van een kadaver sissende geluiden gemaakt. Het grommen is het meer onderdanige geluid. Overigens valt de gier ook verzwakte levende dieren aan en heel jonge beesten.

Rode Wouw

In Nederland vliegt de rode wouw, een nogal onbekende vogel, en ook deze vogel heeft het voorzien op kadavers. In de lucht worden ze nogal een verward met de buizend, maar de rode buizend heeft – als je goed kijkt – een meer rode tekening en de staart is gevorkt. Naast het eten van dode dieren, jaagt deze vogel ook op grotere insecten. Ze worden niet heel veel gezien in Nederland (ze trekken in het voor- en najaar door Nederland) en af en toe broeden ze in het land.

Grote weerschijnvlinder

De mooie grote vlinder is, zoals alle vlinders, iets wat we als “teer” ervaren en strikt genomen is dat ook zo. Deze vlinder vinden we voor het grootste in de oostelijke delen van Gelderland en Overijssel. De oude loofbossen zijn met name populair bij deze vlinders en het niet zo zeer de “eters” van kadavers, maar de “drinkers”. Ze halen, naast vocht uit de plassen, ondermeer ook hun vocht uit kaders en uitwerpselen.

Steenuil

De steenuil is bij veel mensen wel bekend en de kleinste uil in Nederland en de omringende landen. Met name de fel gele ogen zijn erg bekend en geliefd. Hoewel de uil een weinig “poezelig” dier is, heeft het toch iets vertederends. De open kop met grote ogen, zijn hier debet aan. De steenuil eet niet alleen regenwormen, kevers en kikkers, de steenuil zoekt ook bewust in de buurt van kadavers, omdat daar met name verschillende insecten en maden te vinden zijn. Hij ruimt als het ware de opruimers weer op.

Tot slot

Een kadaver gaat na enkele dagen stinken en voor mensen is dat een “no go”, maar voor dieren het signaal om aan de slag te gaan. Eigenlijk is het natuurlijk proces een heel logisch en ingenieus proces, waar de mens helaas toch nog als eens problemen mee heef. We kijken immers vaak weg als een natuurfilm op televisie laat zien dat een jong of verzwakt dier verzwolgen wordt en de kadavers in geen tijd tot een minimum gereduceerd zin. Dat is ook de natuur!