Woestijnen van de wereld

Een woestijn is een heet stuk land dat zeer weinig regen, niet meer dan 200 mm per jaar, heeft. Temperaturen overdag kan zo hoog komen als 55 graden. En ’s-Nachts kunnen de temperaturen dalen tot wel onder het nulpunt. Woestijnen beslaan ongeveer 20% van het landoppervlak in de wereld. De grootste woestijn is de Sahara, dat is ongeveer net zo groot als Europa. Omdat woestijnen erg droog zijn kunnen er alleen bepaalde soorten planten en dieren leven.

Locaties van de woestijnen

De meeste woestijnen liggen iets ten noorden en ten zuiden van de evenaar. Ze zijn gemaakt door lucht die opkomt boven de evenaar en neerdaalt op de zogenoemde Kreeftskeerkring en de Steenbokskeerkring. Over de hele wereld liggen vele woestijnen in deze regio's.

Het proces van deze luchtbeweging

• Land op de evenaar wordt erg heet. De warme en vochtige lucht stijgt en het regent veel in deze gebieden.
• De lucht koelt af en beweegt noord-en zuidwaarts. Het wordt droger.
• De koele lucht zakt naar de grond. Het droogt uit over de Kreeftskeerkring in het noorden en de Steenbokskeerkring in het zuiden.
• Warme lucht aan de oppervlakte beweegt terug naar de evenaar. Deze winden worden passaatwinden genoemd.

Bergen medeverantwoordelijk voor enorme droogte in woestijnen

Sommige woestijnen worden gevormd in gebieden die zijn afgesneden van de oceaan door hoge bergen. Winden voeren vochtige lucht vanaf de oceaan naar het land. Wanneer de lucht klimt over hoge bergen verliest het grootste deel van zijn vocht en wanneer het aan de andere kant naar beneden valt wordt het erg warm en droog. Woestijnen aan de westkust van Noord-Amerika werden gevormd door dergelijke winden. Veel gebieden zijn droog geworden omdat ze te ver van de oceaan. De lucht verliest zijn vocht tegen de tijd dat deze op plaatsen is die duizenden kilometers van de kust verwijderd zijn. Woestijnen kunnen zich ook ontwikkelen in de buurt van de kust. Koud water beweegt van de Antarctische Oceaan noordwaarts langs de Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse kusten. De warme lucht in deze plaatsen koelt en mengt met het koele water. Er is veel mist, maar geen regen. Dat is de reden waarom de Atacama woestijn in Chili en de Namib woestijn in Afrika behoren tot de droogste woestijnen ter wereld.

De landschappen in de woestijnen

Slechts ongeveer 10% van alle woestijnen bestaan uit zand. De meeste van hen zijn rotsachtige plaatsen die bestaan uit grind en grotere stenen. Woestijnlandschappen worden meestal gevormd door de kracht van de wind en het water. Sterke wind zorgen ervoor dat de rotsen een vreemde vorm krijgen. Ze bouwen ook duinen, welke gemaakt zijn van zand. Dergelijke duinen kunnen tot 200 meter hoog en ze leggen grote afstanden per jaar af, doordat ze continu verplaatsen. Na de regenachtige perioden, zie je kleine stroompjes water. Ze slaan hun weg door de woestijn en dragen sedimenten met hen. Deze stromen eindigen vaak in meren, waar het water verdampt en zout en mineralen overblijven. Soms komt er ondergronds water aan de oppervlakte. Zo'n plaats heet een oase. Het is de enige plek waar mensen kunnen wonen.

Het klimaat in de woestijnen

In de zomer kunnen overdag de temperaturen oplopen tot wel 55 graden overdag, maar 's nachts valt de temperatuur terug tot wel onder 0 graden. De meeste woestijnen hebben erg weinig regenval, gemiddeld niet meer dan 200 mm. per jaar. Er kunnen zelfs jaren zijn zonder enige regenval. Wanneer de woestijn opdroogt na een zware regenval, worden zout en andere mineralen achtergelaten op de grond. Zoutmeren zijn heel gebruikelijk in deze plaatsen. Daarom hebben sommige woestijngebieden ook een gele, bruine en rode kleur.

Leven in de woestijn

Mensen die in de woestijn wonen dienen zich te beschermen tegen hoge temperaturen overdag en lage temperaturen 's nachts en in de winter. Sommige mensen wonen in huizen van leem die wit zijn geschilderd. Ze houden ze de hitte overdag tegen en beschermt het tegen koude avonden. Nomaden in Afrika wonen in tenten en trekken het hele jaar door, op zoek naar gebieden met water. Velen van hen dragen lange jassen die hen beschermen tegen de zon en de wind.

Plantenleven in de woestijn

Woestijnplanten moeten de manier van leven totaal veranderen om te wennen aan de hitte en de droogte. Sommige bloemen leven enkel maar voor een paar dagen. De zaden kunnen jaren in de grond zitten alvorens het regent en het begint te bloeien. Planten in een woestijn hebben meestal kleine bladeren die meer lijken op naalden. Dergelijke planten kunnen leven met zeer weinig water, dat ze opslaan in de naalden of stengels. Sommige planten hebben lange wortels die reiken tot wel 80 meter onder de oppervlakte.

Dieren in de woestijn

Er leven veel soorten dieren in de woestijn, waaronder spinnen, reptielen, vogels en sommige zoogdieren. De meeste dieren blijven in de schaduw tijdens de dag en zoeken naar voedsel in de nacht, wanneer het koeler wordt. Ze krijgen water uit het voedsel dat ze eten. Sommige dieren slapen tijdens de zomer. Kamelen zijn dieren die geschikt zijn om te leven in de woestijn. Ze kunnen dagenlang doorgaan zonder drinkwater en hoeven relatief weinig te eten. Ze dragen hun voedsel in hun bulten. Ze geven ook nomaden wol en de tenten zijn gemaakt van hun huid.

De Sahara: De grootste woestijn ter wereld

De Sahara is de grootste woestijn ter wereld. Het landschap bestaat uit bergen, rotsachtige plateaus en zandvlakten. De Nijl is de enige rivier die het hele jaar door water vervoert. De rivier stroomt door de Sahara in Soedan en Egypte. De woestijn strekt zich uit van de Atlantische Oceaan in het westen tot de Rode Zee in het oosten-meer dan 3.500 km. De hoogste toppen zijn in de Tibesti bergen. Ze bereiken een hoogte van ongeveer 3.500 meter.

Er zijn ongeveer 90 grote oases in de woestijn van de Sahara, waar het water omhoog komt uit ondergrondse rivieren of putten. Mensen wonen hier in kleine dorpen en verbouwen gewassen.De Sahara heeft ook belangrijke grondstoffen. Olie en gas liggen onder de Algerijnse en Libische woestijn. Er zijn ook andere mineralen, zoals koper en ijzererts. Er wonen ongeveer 2 miljoen mensen in de woestijn. De meeste van hen zijn Arabieren of Berbers. De Toeareg is een stam die in de bergachtige gebieden in de Sahara leeft, centraal in de woestijn gelegen. De meeste van hen zijn nomaden die schapen, geiten of kamelen hoeden en reizen het hele jaar rond.

In de woestijn oases kunnen mensen het hele jaar leven. Ze verbouwen dadels, tarwe en andere gewassen. Maar, ze moeten ook vechten tegen zandstormen en wandelende duinen die dreigen namelijk de oases met zand bedekken. De Sahara was niet altijd een woestijn. Tijdens de ijstijd, werden toen veel delen van de wereld bedekt met sneeuw en ijs, het noorden van Afrika had destijds een veel natter klimaat. De Sahara had veel meren en rivieren. Olifanten en giraffen leefde in de graslanden en bossen. Op ongeveer 5000 voor Christus begon het klimaat droger te worden en veranderde de Sahara in een woestijn. Veel mensen vertrokken toen naar het zuiden. Vandaag de dag is de woestijn aan het groeien, omdat de mensen de vruchtbare grond vernietigen.

Lees verder

• De Atlantische Oceaan
• De Bermuda Driehoek: Feiten en mythes
• De Middellandse Zee
• Water drinken is belangrijk