De verbazingwekkende verscheidenheid van mierenkolonies

Mierenkolonies bezitten een verbazingwekkende verscheidenheid. Sommige miersoorten zijn rustig en ordelievend. Zij willen met rust gelaten worden om hun zaden te verzamelen, hun bladluizen te melken of hun schimmelplantages te verzorgen. Andere zijn doortrapte dieven. Zij graven kleine tunneltjes tussen die van de grotere mieren en sluipen via ingangetjes binnen om te stelen wat ze maar kunnen vinden.

Militantere mieren

Naast de ordelievende, rustig miersoorten en de miersoorten die doortrapte dieven blijken te zijn, bestaan er ook militantere mieren. Zij vallen kolonies van andere mieren binnen, vermoorden hun werkvolk en ontvoeren hun hulpeloze jongen. Sommige van deze mieren voeren de baby's van een uitgemoord nest mee naar hun eigen broedkamers. Wanneer deze jonge mieren opgroeien en volwassen geworden zijn, worden ze de slaven van hun ontvoerders.

Gastinsecten

Veel mierennesten verlenen onderdak aan andere insecten, die getolereerd worden omdat ze op een of andere wijze de code van het communicatiesysteem van hun gastheren hebben doorbroken. Daarmee wordt bedoeld dat die gastinsecten op hun gastheren lijken, hun bewegingen imiteren, hen op een aangename wijze aanhalen en dikwijls een voor hen aantrekkelijk ruikende stof afscheiden.

Duizenden soorten gastinsecten

Er zijn duizenden soorten van deze gastinsecten, waaronder krekels, kakkerlakken, mijten, vliegen, pissebedden en kevers. In plaats van te worden vermoord als vijanden worden deze gasten gevoed als familieleden en kunnen ze leven als leden van de kolonie. Dikwijls worden de eieren van de gasten door de gastheren gekoesterd en als de vreemdsoortige eieren uitkomen en de larven opgroeien doen deze zich te goed aan de larven van hun gastheren.

De sluwe kevers

Er bestaat een soort mieren dat zelfs onderdak verleent aan bepaalde kevers, die hun gastheren op een nog veel sluwere wijze uitbuiten. Deze kevers scheiden een bepaalde stof af, waaraan de mieren zo verslaafd raken dat de hele kolonie gedesorganiseerd wordt. Wanneer het nest in moeilijkheden komt, trachten de mieren eerst de kevers (die hen voorzien van verdovende middelen) te redden, voordat ze hun eigen soortgenoten in veiligheid brengen.

Dodelijke broedzorg

Deze kevers leggen hun eieren in de mierenkolonies en de mieren verzorgen en voeden de keverlarven ten koste van hun eigen nazaten, die dikwijls afwijkingen gaan vertonen. Als dank voor alle goede zorgen vreten de keverlarven de mierenlarven op. Ze zouden de hele mierenkolonie verwoesten als de mieren niet gered werden door hun manier van broed-verzorging. Het gaat om de manier waarop ze de keverlarven behandelen als die op het punt staan zich te verpoppen. De mieren bedekken de keverlarven namelijk met aarde en halen ze dan later weer te voorschijn. Dit is een uitstekende manier van broedzorg voor mieren, maar dodelijk voor kevers.

Dominerende levensvormen

Bovenbeschreven sociale insecten waren 50 tot 100 miljoen jaren lang een van de dominerende levensvormen op aarde. Hoewel ze minder in het oog vallend waren dan de zoogdieren en grote reptielen als de dinosaurussen, hebben ze hun geringe afmetingen altijd kunnen compenseren door hun optreden in groepsverband.

En dat is nog altijd zo. In de meeste delen van de aarde zijn de biomassa (het totale lichaamsgewicht) en het energieverbruik van de mieren alleen al groter dan die van de gewervelde dieren in hetzelfde gebied.