Bijensterfte, wat is de oorzaak? Pesticiden en honger

Bijensterfte neemt in rap tempo toe. Volgens Albert Einstein hebben we nog vier jaar te leven als de bijen eenmaal uitgestorven zouden zijn, aangezien we zonder bijen zelf snel zouden verhongeren. De voedselketen zou immers grotendeels instorten aangezien bijen voor een groot deel van de bestuiving zorgen op aarde. Volgens steeds meer wetenschappers zijn bijen echter echt aan het verdwijnen. Niet alleen door honger en een verzwakt afweersysteem, maar vooral ook door gif wat gebruikt wordt in de landbouw en in tuinen. Wat nu? Een artikel over de bijtjes en de bloemetjes... Bijensterfte neemt toe. Bijen sterven massaal. Hele bijenvolken sterven tegelijkertijd uit. Geruime tijd tastte men in het duister over de oorzaak van de bijensterfte. Inmiddels wijst het erop dat gebruik van pesticiden in combinatie met honger wegens te weinig variatie in bloemensoorten, de hoofdoorzaken zijn. Meerdere soorten insecten sterven als gevolg van het gebruik van bestrijdingsmiddelen uit. Ook vlinders zijn door onze landbouwgiffen aan het uitsterven. Het gaat om de landbouwgiffen op akkers, maar ook op 'gewone' bestrijdingsmiddelen die in tuinen gebruikt worden.

Hoeveel bijensoorten zijn er nog?

Colony Collaps Disorder (CCD) betekent 'verdwijnziekte'. Overal ter wereld sterven bijen uit. Een heel slecht signaal, want bijen zorgen voor het merendeel van bestuivingen wereldwijd. In beginsel leek CCD een raadsel, maar onderzoekers weten inmiddels dat het verdwijnen van bijen door mensen komt. Mensen gebruiken zulke dodelijke landbouwgiffen dat bijen heel snel overlijden. Hele bijenvolken sterven tegelijkertijd uit, zo sterk zijn de giffen. In veruit de meeste delen op aarde is dit het geval, uitgezonderd in Zuid-Amerika, Afrika en Australië. De belangrijkste oorzaken van het uitsterven van de bijen zijn:

• Pesticiden (zowel in landbouw als thuis in de tuin)
• Uithongering, doordat natuurlijke planten door de mens zijn verdreven of zelfs zijn uitgestorven
• Ziektes, door o.a. verminderde weerstand door toedoen van bovengenoemde oorzaken

Bijensterfte. Groot probleem

“If the bee disappeared off the surface of the globe then man would only have four years of life left. No more bees, no more pollination, no more plants, no more animals, no more man”
Albert Einstein.

Help mee bijen en vlinders te redden

Als de bij uitsterft of zo sterk in populatie afneemt dat er te weinig bestuiving plaats kan vinden, dan spreekt het voor zich wat daarvan de catastrofale gevolgen zijn. Planten die afhankelijk zijn van bestuiving, zullen uitsterven. Dieren die van die planten afhankelijk zijn zullen ook uitsterven. Ook de mens zal op den duur geen kans zien om te overleven, omdat veel fruit en groente afhankelijk is van bijenbestuiving. Hoewel dit blijkbaar voor onze ogen gebeurt, is bijensterfte nog steeds geen echt hot item. Steeds meer wetenschappers zeggen hardop dat het de pesticiden zijn die de bijen uitroeien, en dat betreft de voor onder andere de bij schadelijke pesticiden van de groep neonicotinoiden, die in Nederland al lange tijd ruimschoots zijn toegestaan. Omdat er zoveel geld mee gemoeid is staan er blijkbaar maar weinig belanghebbenden te popelen om die pesticiden niet meer te gebruiken.

Bijenzaden zaaien

Wat je nog extra kunt doen is minstens zo belangrijk: zaai (biologische) bijenzaden zonder pesticiden. De bloemen die komen uit de variatie uit bijenzaden is geschikt voor de voedselbehoefte van bijen, waardoor ze de voedingstoffen binnen krijgen die ze van nature nodig hebben. Zo help je verhongering van o.a. bijen, hommels en vlinders (en andere verstuivers) te voorkomen. De weerstand van bijen zal door juiste voeding uit bijenbloemen toenemen waardoor de bijen sterker gewapend zijn tegen andere ziekmakers zoals mijten of virussen. Gebruik absoluut geen pesticiden meer in de tuin maar laat de natuur zijn werk doen.

Teruglopende bijenpopulatie

Het begon allemaal in Amerika. In meer dan 20 staten liep de bijenpopulatie in snel tempo terug. Miljoenen bijen verdwenen en niemand had er een sluitende verklaring voor. Normaal gesproken sterven er elke winter 10% bijen. Dat is normaal. Maar volgens de gegevens van bijenhouders in Amerika verdween er na 1970 niet minder dan 70% van de bijen. Vele imkers maakten en maken zich ernstig zorgen. Vaak verdwijnen de bijen gewoon, zonder een spoor achter te laten. Ze vliegen uit hun korf en keren niet meer terug. De bijenkorven werden vol honing, met koningin en larven en al, in de steek gelaten. Bijen zijn echter sociale dieren, die volgens vaste gewoontes leven. Ze zullen hun koningin nooit zomaar achterlaten. Onderzoek heeft uitgewezen dat bijen overlijden aan ziektes en pesticiden. Men zocht naar allerlei oorzaken, maar alhoewel bijen net als alle andere levende wezens aan vele ziektes en oorzaken kunnen overlijden, werd het steeds duidelijker dat pesticiden, die diep doordringen in planten, de grootste boosdoener zijn. Bijen zijn een succesvolle soort, maar elk biologisch evenwicht is kwetsbaar voor veranderingen. Bijen zijn zeer kwetsbaar voor verstoring van dit kwetsbare evenwicht. Eeuwenlang hebben ze in harmonie geleefd met de natuur, totdat de pesticiden kwamen. De pesticiden verlammen de zenuwbanen, met als gevolgd at bijen of direct sterven, of zo gedesoriënteerd raken dat ze de weg naar hun nest niet meer terug kunnen vinden, en dus alsnog sterven. Ook vlinders komen daardoor snel aan hun einde.

Welke oorzaken hebben wetenschappers en Imkers voor de afname van bijenvolken aangedragen?

De mysterieuze afname van de bijenpopulatie was in eerste instantie een raadsel. Sommige onderzoekers dachten dat de sterfte en verdwijning door het gebruik van mobiele telefoons zou komen. Zo schreven onder andere de Daily Mail en The Independent. De bijen zouden gedesoriënteerd raken van de straling van zendmasten en de weg naar huis niet meer kunnen terugvinden. Verschillende onderzoeken aan de Duitse Landau Universiteit, en een studie van de Amerikaanse overheid, leken deze theorie te bevestigen. Bijen keerden soms niet terug naar hun bijenkorf nadat er mobiele telefoons omheen werden geplaatst. Dit werd later van de hand gewezen. Bijen overleven vaak goed in grote steden waar juist veel mobiele telefoons gebruikt worden. De onderzoeken naar telefoonpalen leek dan ook eerder slechts om tijd te rekken omdat belanghebbenden bang waren geld mis te lopen. Latere berichten wezen er namelijk op dat bijen dus wel degelijk verdwijnen door gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in de landbouw. Met name het gebruik van Imidacloprid (ISO). De pesticiden zijn gemaakt om insecten te doden, dus eigenlijk is het heel logisch dat ook de bijen er van doodgaan. Ook verandering van leefomgeving en klimaat raakt de bijen.

Varroamijt

Het mes snijdt echter aan twee kanten. Berucht is ook de varroamijt, die bijenvolken kunnen uitroeien. Deze mijt weet echter bijen met een verzwakte weerstand het gemakkelijkste te besmetten, en dat zijn de bijen die door pesticiden verzwakt zijn.

Vergiftigt tot in het DNA van planten

Onderzoek heeft aangetoond dat Imidacloprid een van de twee grootste boosdoeners voor bijensterfte is. Het landbouwgif wat op de zaden wordt aangebracht kruipt zelfs in het DNA van de plant, waardoor het gif in de hele plant voorkomt. Het voordeel van Imidacloprid voor de landbouw is dat gif niet meer gespoten hoeft te worden omdat het gif dan in de plant zelf zit en dus wordt doorgegeven aan volgende generaties planten. Desastreus voor het leven op aarde? Volgens steeds meer wetenschappers is het inderdaad een van de grootste boosdoeners. Bovendien komt het gif niet alleen in dieren terecht, maar ook in mensen.

Wilde plantensoorten sterven uit

De andere grote boosdoener van bijensterfte is verhongering. Omdat mensen vrijwel alle wilde planten weg hebben gehaald, niet alleen uit natuurgebieden maar ook gewoon uit de voor en achtertuin, lijden bijen honger wegens te eenzijdige voeding. Bijen kunnen nectar vaak alleen nog halen uit de arme bloemsoorten uit tuincentra, die ze in tuinen kunnen vinden, en dat zijn er veel te weinig. Bovendien zijn dergelijke bloeiende planten die er wel zijn, vaak zo ernstig genetisch gemanipuleerd dat ze niet meer hetzelfde voedsel geven als hun oorspronkelijke voorouders. Bijen krijgen daardoor eenzijdig voedsel binnen, en verhongeren langzaam. Wil je hier iets tegen doen kan je zogenaamde bijenzaden kopen.

Bijenvolken in Europa

Ook in Europa loopt het aantal bijen terug. Milieuvervuiling, temperatuurschommeling op moedertje aarde, en bepaalde bijenziekten, worden nog als extra oorzaken aangewezen. Bestrijdingsmiddelen blijken echter de hoofdoorzaak. Met name dus het gebruik van Imidacloprid. De sterfte onder bijen neemt daardoor schrikbarend toe. Toch zijn juist deze pesticiden, onder andere in Nederland, gewoon toegestaan. Het huidige kabinet heeft nog te weinig noemenswaardigs ondernomen om deze pesticiden volledig te verbieden. Het gif komt diep in de planten terecht omdat het als zaadcoating wordt gebruikt op de zaden, en ook komt het gif in het oppervlaktewater terecht. In 2014 spreken vogelliefhebbers hun zorg uit omdat ook vogels massaal sterven door het eten van insecten die Imidacloprid hebben binnengekregen.

Paralysis by analysis

De politiek doet te weinig tegen de sterfte van insecten en daarvan afhankelijke diersoorten. Men heeft volgens wetenschappers een 'paralysis by analysis' houding. Steeds meer onderzoeken worden ingezet, waarmee beslissingen kunnen worden uitgesteld. En hoewel men in de landbouw vaker Imidacloprid vervangt voor neonicotinoïden, Thiamethoxam en Clothianidine, blijken deze giffen echter net zo schadelijk voor bijen, vogels en uiteraard ook voor mensen.

Bestuiving

Bijen zorgen wereldwijd voor de bestuiving van een groot gedeelte van landbouwgewassen. Er is geen alternatief voor het harde werk van deze insecten. Als er geen bijen meer zijn, zal er een ernstig fruit en groentetekort ontstaan. Ook andere planten en boom en bloemsoorten zullen eenvoudig uitsterven. Als je je bedenkt wat het zal betekenen als een dergelijk horrorscenario werkelijkheid wordt, is dat beangstigend.

Help mee de bijen te redden zodat we ons zelf kunnen redden…

Je kunt bijen helpen door onbespoten groenten en fruit te kopen, zelf groenten en fruit te verbouwen, lang bloeiende, maar geen(!) dubbelbloemige planten in je tuin, balkon of land te plaatsen. Wilde tuinen zijn paradijsjes voor bijen. Hoe meer bloeiende planten, hoe beter. Ook keuken- en artsenij kruiden zijn populair bij de bij. Gebruik geen bestrijdingsmiddelen in de tuin. En een vijvertje met schoon oppervlaktewater, kan zeker geen kwaad. Verder kan je protesteren door een brief aan de regering te schrijven waarin je verzoekt of zij pesticiden die de bijen doden, definitief willen verbieden.