De amazonemier: slavenhoudende miersoort

Amazonemieren kwamen lange tijd voor op verschillende plekken in Nederland. Vanaf het jaar 2000 was de amazonemier nog maar op één plek in Nederland te vinden en in 2005 is de mier voor het laatst gezien in Valkenswaard en daarna volledig verdwenen uit Nederland. In 2019 is deze bijzondere miersoort die slaven uit andere mierennesten steelt en deze slaven gebruikt om te overleven voor het eerst weer gezien in Nederland.

De amazonemier

De amazonemier is een vrij zeldzame miersoort van ongeveer 5 tot 12 millimeter groot. De amazonemieren hebben verschillende kleuren. De meeste mieren van deze soort zijn roodachtig bruin tot donkerbruin, maar er zijn ook amazonemieren die helemaal zwart zijn. De amazonemieren hebben geen duidelijk zichtbare tanden, maar wel krachtige kaken die gebruikt worden om te vechten met andere mieren. De amazonemieren leven vooral op zandgronden. Deze miersoort is dol op warmte en ze zijn dus vooral te vinden op droge plekken die de hele dag door in de zon liggen. Bij temperaturen rond de dertig graden worden de mieren pas echt actief.

Manier van leven

Er zijn veel verschillende mieren en qua levenswijze lijken ze op elkaar. Mieren leven meestal in een kolonie en de werksters verzamelen voedsel, zorgen voor de eieren die de koningin legt, ruimen het nest op en voeren andere taken uit. De amazonemier heeft echter een bijzondere manier van leven met niet alleen werksters, maar ook slaven. Deze slaven zijn mieren van een andere miersoort en zij werken voor de werksters van de amazonemier. De slaven worden gestolen uit nesten van renmieren. Als de amazonekoningin een kolonie wil starten dan doodt zij de koningin van de renmieren en neemt de overgebleven renmieren mee als slaaf. Later kunnen werksters van de amazonemier ook renmieren gaan veroveren uit andere kolonies. Dit is ook het enige moment dat de amazonemieren zich boven de grond laten zien, want de rest van het werk boven de grond wordt gedaan door de renmieren. Het is dus heel lastig om te achterhalen of er amazonemieren leven in een mierennest.

De amazonemier in Nederland

In Nederland kwamen de amazonemieren vooral voor in Brabant, Limburg en Utrecht. Na het jaar 2000 was de zeldzame miersoort nog maar op één plek in Nederland te vinden, namelijk in Valkenswaard. Na 2005 is de amazonemier lang niet meer gezien in Nederland. Niet alleen in Nederland was de slavenhoudende mier minder aanwezig, ook in andere Noord-Europese landen was de amazonemier sinds 2000 steeds minder te vinden. Of de mier na 2005 ook echt verdwenen is uit Nederland is niet bekend. Het vermoeden is er wel, maar zoals hiervoor al besproken is laat de amazonemier zich alleen zien als de werksters op rooftocht gaan en dat gebeurt niet heel erg vaak. Wel is er na 2005 veel gezocht naar de mier door onderzoekers en is er toen geen spoor van de mier gevonden. In 2019 is de mier in Valkenswaard per toeval gevonden en uit nader onderzoek is gebleken dat er twee nesten van de mier in het natuurgebied van Valkenswaard waren.