De gezellige spin (metepeira spinipes)

Niet alle spinnen beschouwen elkaar als een lekker hapje. Er zijn soorten die van gezelligheid houden en elkaar opzoeken. Heerlijk met z’n allen in een web. Een kolonie spinnen lijkt echter niet van deze wereld. Samen knus op prooi jagen, de nakroost opvoeden en strategieën 'bedenken' om nog meer prooi binnen te halen. Kom daar maar eens om in de spinnenwereld. Toch is het niet altijd pais en vree. Deze spinnen, de 'Metepeira spinipes', maken onderscheid tussen sociale webben, noem ze een soort 'huiskamers', en vangwebben. Zodra een spin een poot in het vangweb van een andere spin zet, staan ze elkaar naar het leven. Maar voor de rest... gezelligheid troef.

Inhoud

• Verdraagzame en gezellige spin
• Wielwebspin
• Vangweb
• Jachttechniek van de Metepeira spinipes
• Gemeenschappelijk web
• Verspreiding
• Mallos gregalis

Verdraagzame en gezellige spin

Spinnen zijn niet de meest tolerante diertjes. Van inschikkelijkheid is doorgaans geen sprake. Een samenwerkende kolonie spinnen lijkt dan ook niet van deze wereld. Toch bestaat er een spinnensoort die verdraagzaamheid hoog in het vaandel heeft. De Metepeira spinipes bouwt namelijk een gemeenschappelijk web.

Spinnenstad
Dit gemeenschappelijk web is een gordijnachtig spinsel dat tussen de bomen en struiken gigantische proporties kan aannemen. Een heuse spinnenstad met wel duizend inwoners, die elkaar niet naar het leven staan. Daar bedrijven de spinnen de ‘liefde’, leggen ze eitjes en zorgen voor hun nakroost tot de kleintjes zelf op pad kunnen. De mens zou er bijna iets van kunnen leren.

Wielwebspin

De Metepeira spinipes van slechts enkele millimeters groot is een wielwebspin (Araneidae). Er zijn wel 3000 soorten die zo'n web bouwen. De kruisspin is in Nederland de meest bekende wielwebspin, die overigens maar een relatief klein web maakt. De spinipes maakt daarentegen enorme spinsels tussen, onder en boven het loof in tropische gebieden, hoewel hij dat wel met vereende krachten doet. Het gelaagde web bestaat uit gemeenschappelijke webben en vangwebben.

Vangweb

Het vangweb van de Metepeira spinipes lijkt op dat van de Europese kruisspin en tijgerspin, die in elke Nederlandse tuin en bij de ramen van woningen en schuren hun plekje vinden. Het bestaat uit enkele hulplijnen waaraan een plakkerig, wielvormig web wordt gesponnen. Het centrale gedeelte ervan vormt de as, waar de draden zich heel dicht bij elkaar bevinden. Hoe verder van het centrum, hoe wijder de cirkelvormige draden uit elkaar staan. Vanuit die as is een voeldraad gesponnen naar het spinnenhol.

Jachttechniek van de Metepeira spinipes

Ook de Metepeira spinipes heeft een vangweb. Het zijn de vrouwtjes die dat web spinnen. Doorgaans zit de wielwebspin in het midden van het web te wachten op prooi, soms ook aan de rand ervan. Zodra de prooi zich erin verstrikt, ijlt de spin naar haar maaltijd. De prooi moet wel voldoende moeite doen om los te komen (trillingen). Bij weinig of geen beweging kan de spin het insect namelijk niet meer vinden en moet de spin er op de tast naar op zoek gaan.

Prooi

Kleine prooien worden meteen opgepeuzeld, de grotere ingesponnen en gewenteld tot een ‘pakketje’. Gevaarlijke prooien worden losgeknipt. Een wielwebspin kauwt op zijn prooi. Dit in tegenstelling tot de meeste spinnensoorten, die de slachtoffers leegzuigen.

Gemeenschappelijk web

In het gemeenschappelijk web van de Metepeira spinipes heerst pais en vree en lijkt gezelligheid troef. De draden van dat web, waaraan de vangwebben zijn verbonden, zijn niet kleverig. Als vangweb is het dus niet geschikt. Onderzoek heeft uitgewezen dat het gedrag van deze spinnen bepaald wordt door de vorm van het web. In het gemeenschappelijk web zijn de spinipes sociale, aardige wezentjes. Ze kunnen immers niet anders. Hier worden de eitjes gelegd en het nakroost verzorgd. In de vangwebben staan ze elkaar echter wél naar het leven. De rapen zijn gaar zodra een van de soortgenoten het waagt een poot in het vangweb te zetten van een wijfje. Dan verandert het gedrag radicaal. Dit privéweb is namelijk haar territorium, in tegenstelling tot wat er in het gemeenschappelijk web allemaal kan.

Geen onderlinge agressie

Niettemin zijn er ook spinnen waarbij zelfs deze vorm van onderlinge agressie niet voorkomt. Er zijn slechts vijf van die soorten. Ze komen alleen in tropische gebieden voor, zo ook de Mallos gregalis, die eveneens monsterlijk grote webben maakt. Soms vallen er mensen in het web, of ze raken erin verstrikt. Ze worden dan natuurlijk niet verorberd. De lichaamslengte van dat spinnetje is immers nog geen 5 millimeter. Wel zal het enige tijd duren voordat men zich bevrijd heeft van het spinrag.

Verspreiding

De Metepeira spinipes komt vooral in Noord- en Midden-Amerika maar ook elders in tropische gebieden voor. Het is er de meest verspreide koloniespin. Amerika-reizigers zien ze in de centrale vallei van Mexico tot in het zuiden van de Baja Californië en Noord-Californië tot in Oregon. In Nederland is hij nog niet waargenomen. Maar wie weet. In elk geval is de Metepeira spinipes ongevaarlijk, wat niet gezegd kan worden van bijvoorbeeld de Braziliaanse zwerfspin en de zwarte weduwe, die al jarenlang met wisselend succes als verstekelingen Europa binnenkomen.

Mallos gregalis

Deze spinnensoort huist in Mexico en maakt ongehoord grote vangwebben en gemeenschappelijke webben. Een kolonie telt in sommige gevallen wel honderdduizend exemplaren. In het gezamenlijke web van de Mallos gregalis zijn talloze kamertjes verweven die als gemeenschappelijke(!) opslagplaats dienen voor de eieren.

Agressief

Allerlei tunnelvormige spinsels leiden uit het web en worden door alle spinnen gebruikt. Insecten die zich in het web verstrikken, worden met z’n allen en zeer agressief aangevallen door de spinnen die zich op dat moment in de buurt bevinden. De spinnetjes van enkele millimeters groot laten elkaar echter met rust. Ze staan elkaar niet naar het leven. Kom daar maar eens om in de spinnenwereld!

Lees verder

• Wie is bang voor de huisspin?
• De onstuitbare opmars van de zwarte weduwe
• Braziliaanse zwerfspinnen in aantocht
• Pas op voor de grote spoorspin (grote bermzakspin)
• De zebraspin (harlekijnspin) – een venijnig spinnetje