Epagneul breton (Bretoense spaniël): jacht- en familiehond

De épagneul breton (Bretoense spaniël) is een uitstekende jachthond. Hij is fors gebouwd. De bekendste variant is bruin-wit, maar er zijn ook zwart-witte en zelfs driekleurige exemplaren. In Bretagne is er een dorpje, Callac, waar niet minder dan vier fokkers van de épagneul breton zitten. Er is ook een klein museum, helemaal gewijd aan deze aanhankelijke, lieve hond. U leert er meer over zijn karakter, over zijn oorsprong en over zijn uitzonderlijke jagerskwaliteiten. Naast jachthond is deze hond een perfecte familiehond.

De naam "épagneul"

Velen denken dat épagneul een verbastering is van het woord "espagnol" (Spanjaard). Deze uitleg is niet correct. In Spanje worden deze honden trouwens "Engelse hond" (Brittany Cocker of Spaniel) genoemd. De oorsprong van het woord ligt eerder in het Oud-Frans. We moeten daarvoor terug naar de Middeleeuwen. Wanneer de hond tijdens de jacht een prooi had gevonden (een patrijs, een fazant of een haas) sloop hij, met zijn buik over de grond. Men zei toen dat de hond "s'espa(ig)nait" wat betekende dat hij zich uitstrekte of ging liggen. Men noemde dit soort jachthonden dan ook "liggende honden" (nu: staande hond) in tegenstelling tot de "lopende honden".

Geschiedenis van de épagneul breton

Ontstaan

De épagneul breton is een afstammeling van de épagneul français, een hond die zou gekweekt zijn uit de oorspronkelijke chien d'Oysel. De spaniëls waren erg gegeerd voor de jacht en werden op grote schaal gefokt, terwijl men ze steeds kleiner van gestalte probeerde te maken. Van deze experimenten komen ook de vlinderspaniël en de Cavalier King-Charles voort. De épagneul breton is een variant die echt uit Bretagne afkomstig is, uit de streek tussen de Monts d'Arrhée en de Montagnes Noires, meer bepaald nog uit de streek tussen Huelgoat en Guingamp. Vervolgens is de hond verspreid geraakt over heel Bretagne en evolueerde hij verschillend naargelang de streek. De grootste concentratie van épagneuls bretons vindt men in het centrum van Bretagne en het is deze hond die als referentie dient. Nochtans is deze hond slechts een kruising tussen de oorspronkelijke Franse hond en Engelse honden zoals de setter en de pointer. Engelse jagers die in Frankrijk kwamen jagen, brachten hun honden mee. Om hen steeds de overtocht te besparen, lieten ze de honden in Frankrijk achter op logement, vaak bij boeren die Franse spaniëls hadden. Wat moest gebeuren, gebeurde ook: de hondjes amuseerden zich samen. De variant die daaruit voort kwam, was nog beter geschikt voor de jacht: de épagneul breton was geboren. De witte en oranje kleur in de vacht zou afkomstig zijn van de Engelse setters.

Eind 19de eeuw - WO I

Stilaan kwamen er echte fokkers, die trachten een zo puur mogelijke hond te kweken. Zij verbeterden de soort en begonnen de hondjes ook op te voeden en op te leiden voor de jacht. We spreken nu over het einde van de 19de eeuw. Een tiental jaar later, in 1904, kreeg de eerste épagneul breton een prijs op een tentoonstelling. Toch was het nog wachten tot in 1907 de épagneul breton een officieel ras werd. Een eerste standaard wordt opgesteld en op 3 september 1907 wordt graaf de Pelet de eerste voorzitter van de "club van de épagneul breton met een natuurlijk korte staart". De meeste épagneuls bretons uit die tijd waren wit en bruin. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden vele honden gedood.

WO I - WO II

De fokkers uit de streek van Callac begonnen na de oorlog terug te kweken met de beste van de overgebleven honden. Slechts twee kleuren waren toen aanvaard, de wit-bruine en de wit-oranje vacht. Het is slechts in 1956 dat de zwart-witte vacht wordt aanvaard. Tussen beide Wereldoorlogen kent de épagneul breton veel succes als staande hond. Hij is erg gegeerd door jagers van Frankrijk en Engeland. De épagneuls breton heeft niet erg geleden onder WO II, hun aantal is ongeveer stabiel gebleven.

1950 tot nu

Na WO II wordt de hond dupe van zijn eigen succes. Steeds meer fokkers gaan honden van mindere kwaliteit produceren. Alleen de fokkers van Callac blijven trouw aan het idee van een zuiver ras. Het is vandaag de dag nog steeds in dit stadje dat zich de vier kwekers bevinden met de grootste wereldfaam op vlak van épagneuls bretons. Langzamerhand werd de hond ook steeds meer gekocht door buitenlanders. Vooral Canadezen en Amerikanen zijn erg gek op het hondje en komen soms speciaal naar Callac om er eentje te kopen. In Amerika worden ze trouwens brittany spaniel genoemd. Sinds 1956 zijn er nu twee klassen in de standard: de wit-oranje en de andere kleuren. In 2009 opende er in Callac een museum voor de épagneul breton. Hier kan man kennismaken met de hond, met zijn eigenschappen en men kan er filmpjes zien over zijn uitzonderlijke jagerscapaciteiten. Men verkoopt er ook een soort stripboek met de geschiedenis van de hond en zijn ontwikkeling en men kan u er ook een lijst overhandigen met de namen en de adressen van de vier fokkers uit de streek.

De épagneul breton als jachthond

De épagneul breton is de kleinste van de staande jachthonden. Omdat hij klein is, kan hij makkelijk het wild najagen in dichte bosjes. Zijn korte vacht maakt dat hij geen last heeft van takken en stekels. Zijn aangeboren talent voor de jacht maakt er een fel begeerde hond van voor de echte jagers. Vanaf de leeftijd van 12 maanden kan hij zijn baas al bijstaan voor de jacht. Bij andere honden is dit pas veel later. Hij heeft een zeer ontwikkelde reukzin, waarmee hij het wild van op grote afstand kan ruiken en zonder problemen kan opsporen. Wanneer hij een spoor volgt, zal niets of niemand hem kunnen afleiden. Eenmaal bij het wild, zal de hond perfect blijven staan, zodanig dat de jager kan schieten. In Bretagne krijgt de hond een soort koebel rond de nek. Hiermee kan de jager hem perfect volgen en wanneer het gerinkel stopt, weet de jager dat de hond bij de prooi is aangekomen. Wanneer de prooi is doodgeschoten, brengt de hond het wild zonder problemen naar zijn baas. Het lijkt wel of hij nooit moe wordt en heeft een uitzonderlijk doorzettingsvermogen. Ook slechte weersomstandigheden zoals regen, wind en zelfs sneeuw houden hem niet tegen.

De épagneul breton als familiehond

Voor mensen die niet van de jacht houden, is het ook een prima familiehond. Evenwichtig, zacht voor iedereen, lief voor kinderen en aangenaam gezelschap voor andere honden. Hij is steeds op zoek naar een streling, een knuffel, een lief woordje vanwege zijn baasjes. Verder is hij ook zeer intelligent, vergt zijn korte haar een minimum aan onderhoud en heeft hij een ijzeren gezondheid. In Frankrijk staat de épagneul breton op de derde plaats als familiehond, na de labrador en de poedel. Met zijn baasje is deze hond als twee handen op een buik. Hij is verzot op gezelschap, of het nu tijdens een lange wandeling is of languit op de zetel. Hoewel hij natuurlijk een lichte voorkeur heeft voor de eerste optie. Het is en blijft immers een buitenhond, die zijn beweging nodig heeft.

De hechte band met zijn meester is nog een overblijfsel van zijn jachtinstinct, want tijdens het jagen moeten hond en baas perfect op mekaar zijn afgestemd. Hij haat eenzaamheid. Het is een temperamentvolle hond die soms erg koppig kan zijn. Vooral in het begin zal hij zijn baasjes testen en daarbij komt zijn intelligentie hem goed van pas. Wees dus zeker in het begin niet te zacht met uw épagneul breton of hij zal er zeker van profiteren. Wanneer u hem kordaat aanpakt, wordt het een lieve hond met toch ietwat karakter. Met kinderen is het een echt schatje, heel geduldig en lief. Hij zal uren met hen kunnen spelen, zonder moe te worden. Hij is erg sociaal ten opzichte van andere honden. De épagneul breton is geenszins een waakhond, daarvoor is hij veel te vriendelijk. Hij zal dus niet blaffen naar vreemden, maar zijn verlegenheid zal hem er ook niet direct naar toe laten gaan. Hij zal eerst een afwachtende houding aannemen en zich pas na een tijdje laten strelen.

De épagneul breton als rashond

Een echte épagneul breton is een rashond, met stamboom. Om een echte rashond te kunnen zijn, moet de hond beantwoorden aan een standaard. De huidige, geldende standaard van de épagneul breton is de FCI n° 95 en dateert van 13 maart 2001. Volgens de standaard mogen mannetjes tussen 48 en 51 cm zijn, de vrouwtjes zijn tussen 47 en 50 cm. Nog een aantal kenmerken uit de standaard: de ogen zijn eerder ovaal en de kleur is steeds in harmonie met de kleur van de vacht. Ze moeten een intelligente blik hebben, maar ook zacht en oprecht. De oren zijn driehoekig en moeten bedekt zijn met golvend haar. De borstkas is tamelijk breed. Het haar is kort, recht of golvend, maar nooit krullend. De prijs van een rashond varieert tussen 500 en 700 euro. Een rashond zal steeds een naam hebben. Alle honden geboren in een bepaald jaar hebben een naam die begint met dezelfde letter. In 2010 was dat bijvoorbeeld de F. Wanneer u zo'n hond koopt, krijgt u papieren met de officiële naam van uw hond op. Deze naam zal u voor elke administratieve of officiële stap (inschrijving, doktersbezoeken, inspuitingen, etc.) moeten gebruiken, maar in familiekring bent u natuurlijk vrij hem een andere naam te geven. Voor mensen die niet willen meedoen aan prijskampen is die officiële standaard niet belangrijk.

De staart van de épagneul breton

Eind 19de eeuw kon men in eenzelfde nest puppies met en puppies zonder staart hebben. De eigenaars schaamden zich geenszins om de staart zonder pardon af te snijden vlak na de geboorte. In 1924 werd besloten dat een staart hebben geen gebrek was, maar toch duurde het nog tot 1933 alvorens de korte staart uit de standaard werd geschrapt. Nog steeds worden de épagneuls bretons uit Callac verkocht zonder staart. Enkel wanneer kopers er eentje op voorhand bestellen met staart (in bepaalde landen zijn honden zonder staart immers verboden), zal de fokker de staart er aan laten. In bepaalde landen zal een hond zonder staart niet mogen deelnemen aan wedstrijden, zelfs al komt hij uit een land waar het couperen is toegestaan.

Kleurvarianten

De typische épagneul breton is wit met oranjebruin. Toch zijn er ook andere kleuren van Bretoense spaniëls. Zo is er ook de zwart - witte variant en de prachtige tricolore (driekleur). Deze hond heeft wit, zwart en goudbruin in zijn vacht.

Callac en zijn épagneul bretonfokkerijen

Mocht u ooit in Callac komen en wil u zo'n hondje, neem dan een kijkje in één van de vier fokkerijen:

• Elevage "de Cornouaille" - M. Hervé Bourdon - Goarem Maout - 22160 Bulat - Pestivien - 00.33.296.45.75.62
• Elevage "de Kerveillant" - M. Yves Joncour - Kervégant - 22160 Callac - 00.33.296.45.59.22
• Elevage "de l'Isle" - M. Serge Lavenant - L'Isle - 22160 Callac - 00.33.296.45.57.16
• Elevage "de Keranlouan" - M. Patrick Morin - 3, Rue de la Gare - 22160 Callac - 00.33.296.45.57.99.

In het dorpje is er ook een museum dat helemaal gewijd is aan deze uitzonderlijke jachthond. U leert er meer over zijn karakter, over zijn ontstaan, over zijn jachtinstinct. U maakt kennis met een aantal kampioenen en met de plaatselijke fokkers via beeld-en geluidmateriaal. U kan er boeken kopen over de épagneul, net als in de boekenwinkels rond de kerk. En nu zal het moeilijkste zijn om te weerstaan aan het eigenwijze snoetje van deze lieve rakker!

Veel plezier met uw épagneul breton!