Vuurwerkangst bij huisdieren; angst kan een fobie worden

Traditioneel knallen we het nieuwe jaar in. De meeste honden en katten zijn niet dol op vuurwerk. Dit is niet alledaags en dringt binnen in de rustige en veilige leefomgeving. Hoe kun je de hond of kat zoal benaderen bij angst voor vuurwerk? Sommigen vluchten met hun huisdier voor het vuurwerklawaai. Angst is een natuurlijke overlevingsdrang, maar vluchten kan niet altijd. Als alternatief is er zoal gedragstherapie, medicatie en voorlichting voorhanden. Door trauma's met vuurwerk en herhaaldelijk schrikken kan angst een fobie worden. Angst kan verergeren en daarna generaliseren. Daarbij ziet het huisdier in alledaagse geluiden gevaar en in het ergste geval wil het de straat niet meer op. Het is belangrijk er iets aan te doen. 'Welke maatregelen tegen angst het beste kunnen worden ingezet, hangt af van de woonomgeving, de leeftijd van het dier en de mate van angst. Vraag de dierenartsassistent welke therapie voor uw dier het beste is', meldt De Graafschap Dierenartsen. Het ene dier is gevoeliger dan het andere. “Is de angst voor vuurwerk eenmaal gevoed, dan is het heel lastig om dat gedrag af te leren. Vooral als het dier al wat ouder is en dus meer heeft meegemaakt is de angst vaak heftiger. Op zo'n moment kun je voor medicatie kiezen, het liefst in combinatie met individuele training”, zegt dierenarts Simone Konink van de Kliniek voor Gezelschapsdieren in Dieren.

Vermijd prikkels

Er worden enkele tips gegeven door de dierenarts en het Landelijk Instituut voor Gezelschapsdieren (LICG) over het voorkomen van stress: Zorg ervoor dat vuurwerk niet dichtbij de hond of kat komt. Laat de hond uit op tijden dat het rustiger is, dus niet als er veel vuurwerk wordt afgestoken. Wandel in rustige gebieden, zoals het bos. Houd de hond aangelijnd en maak een korte wandeling. Tijdens de jaarwisseling moeten ramen, deuren, gordijnen en ventilatieroosters gesloten zijn om effecten van het vuurwerk zoveel mogelijk buiten te houden en ervoor te zorgen dat de hond of kat niet naar buiten gaat. Wat ook kan helpen is een radio of tv aan als achtergrondgeluid. Een kat zoekt een veilige plek. Maak het er zo aangenaam mogelijk en zorg dat ze daar kunnen komen. Zet bijvoorbeeld een doos neer op hun veilige plek, om te schuilen.

Bied afleiding en steun

'Je mag de hond niet belonen of aandacht geven als het bang is, dan bevestig je de angst. Dit is een misverstand', schrijft hondenkenner Liselot Boersma op haar website Hond en Lot. 'Angst is geen gedrag. Wat een hond doet, kan los staan van zijn gevoel. Gedrag kan wel voortkomen uit angst. Je kunt gedrag belonen, maar angst niet. Negatieve gevoelens zijn niet erger te maken met positieve ervaringen. Geef het dier algemene steun, vertrouwen, aanraking en lieve woorden op een neutrale en rustige toon.'

'Blijf voor je hond of kat thuis met de jaarwisseling', meent dierenarts Konink. Vooral bij signalen van angst, zoals blaffen of met de staart naar beneden, kan de hond op verschillende manieren worden afgeleid. Geef het iets lekkers, zoals een bot, of een speeltje, Bijvoorbeeld een doos met lekkers erin verstopt. Afleiding bieden kan alleen als het dier nog benaderbaar is ondanks de angst.

Angst kan erger worden door negatieve en bedreigende ervaringen. Daarom is het niet aan te raden het huisdier te straffen bij angst, te negeren bij het uiten van angst, of het dier in een situatie te brengen waardoor de angst steeds verder toeneemt, bijvoorbeeld te dwingen iets te doen waar het bang voor is.

Medicatie kan helpen met de juiste dosering

Bij ernstige angst kun je kiezen voor verschillende soorten medicatie. Het Landelijk Informatiecentrum Gezelschapsdieren geeft uitgebreide informatie over medicatie. Gebruik alleen medicatie die de dierenarts heeft voorgeschreven nadat deze het dier heeft onderzocht. Geef nooit een hogere dosering, zonder overleg met de dierenarts. “Overleg voordat je een middel gebruikt altijd eerst voor de juiste dosering, die verschilt per dier”, benadrukt dierenarts Simone Konink. Ook homeopathie, voedingssupplementen of feromonen kunnen helpen, maar meld het gebruik ervan altijd eerst aan de dierenarts of dierengedragstherapeut. Voedingspreparaten kunnen bijvoorbeeld niet samen met alle medicijnen. Vermijd het geven van alcohol of medicatie voor mensen, ook als daar dezelfde werkzame stoffen in zitten als bij geneesmiddelen voor dieren. Het is niet aan te raden restanten medicatie van vorig jaar te gebruiken, zonder overleg en onderzoek.

Wen jonge honden aan vuurwerk

Is angst voor vuurwerk eenmaal gevoed, dan is het heel lastig om dat gedrag af te leren. Angstige honden leren moeilijk iets nieuws, volgens Hond en Lot. Corrigeren heeft geen zin en stuurt aan op angst. Een individuele training vangt aan op het moment dat de hond nog geen angst ervaart, met het doel om de hond een andere emotionele reactie op een angstige prikkel aan te leren. Een pup of kitten laten wennen aan vuurwerk is makkelijker. Het huisdier wennen aan vuurwerk kost tijd. Volgens het LICG is het raadzaam om al in augustus met een individuele training te beginnen, waarbij bijvoorbeeld een cd met vuurwerkgeluiden wordt opgezet. Tijdens het zacht afspelen van de cd, krijgt het dier afleiding in de vorm van spel of iets lekkers. Het geluidsniveau wordt langzaam opgevoerd, maar blijft bij voorkeur altijd onder het geluidsniveau waarbij het dier angst gaat vertonen. Aangeraden wordt bij twijfel over je huisdier de hulp in te schakelen van een honden of katten gedragstherapeut of boeken te raadplegen.

Wees ook na oud en nieuw waakzaam op vuurwerkresten. Daar mag je hond niet op kauwen, waarschuwen vooral de dierenartsen. Als tips worden gegeven: Houd de hond aangelijnd. Leer de hond dat het nu wel veilig is op straat. Willen ze toch niet verder lopen, keer dan om en bouw het looprondje de volgende keer uit en varieer, houd bijvoorbeeld een iets andere looprichting aan, zodat ze wandelen buiten niet associëren met angst. Wordt een rotje afgestoken op het moment dat je met de hond wandelt, zorg dan dat je het naderhand gerust stelt, zodat het dier niet blokkeert.