De hamster als huisdier

Hamsters zijn misschien wel de bekendste knaagdieren die als huisdier gehouden worden. De koddige beestjes zijn gemakkelijk te houden en over het algemeen erg vriendelijk naar mensen. Toch komen er wel wat zaken kijken bij het houden van hamsters. Waar schaf je een hamster aan? Welke verblijven zijn geschikt en wat eet zo'n beestje?

Verschillende soorten hamsters

In Nederland zijn er vijf soorten hamsters die algemeen als huisdier gehouden worden. Dit zijn respectievelijk de Russische dwerghamster, de Campbelli-dwerghamster, de Roborovski-dwerghamster, de Chinese dwerghamster en de Syrische hamster.

De Russische dwerghamster (phodopus sungorus)
Deze kleine hamster is misschien wel de meest gehouden hamster in Nederland. De diertjes kenmerken zich door hun grijsblauwe vacht (hoewel er tegenwoordig ook blauwe en witte varianten gefokt worden), de donkere aalstreep op hun rug en hun gedrongen gestalte. Hoewel de naam anders doet vermoeden, komt deze hamstersoort niet uit Rusland; oorspronkelijk komen Russische dwerghamsters voor op de steppen in Kazachstan en Siberië. Russische dwerghamsters zijn winterslapers; bovendien kleurt hun vacht in het najaar wit. Ook Russische dwerghamsters in gevangenschap kunnen in winterslaap gaan en verkleuring van hun vacht krijgen, mits de temperatuur waarin ze gehouden worden laag genoeg is.

De Campbelli-dwerghamster (phodopus sungorus sungorus/phodopus campbelli )
De Campbelli lijkt sterk op de Russische dwerghamster; beide soorten zijn dan ook aan elkaar verwant en kunnen zich onderling voortplanten. Veel dieren die in dierenwinkels als Rus worden verkocht, zijn dan ook vaak een kruising. Voor leken is het lastig om de Campbell en de Rus uit elkaar te houden. In eerste instantie werd de Campbelli ook beschouwd als ondersoort van de Rus: vandaar de Latijnse naam. Later bleek dat de verschillen toch dusdanig groot waren dat het echt om een aparte soort ging, en werd de Latijnse naam gewijzigd in phodopus campbelli.
Verwarrend genoeg komen Campbelli's oorspronkelijk wél voor in Rusland; daarnaast leeft het diertje op de steppen van Kazachstan, Mongolië en Noord-China.

De Roborovski-dwerghamster (phodopus roborovski)
De Roborovski is de kleinste vertegenwoordiger van het geslacht phodopus. Met hun grote kraaloogjes, zandkleurige vacht en geringe afmetingen zijn het grappige beestjes om te zien. Oorspronkelijk komen deze hamsters voor in de woestijngebieden in Kazachstan en China. In tegenstelling tot de twee bovengenoemde soorten houdt de Roborovski geen winterslaap; bovendien leven Roborovskiś graag in kleine groepen, terwijl de meeste andere hamsters een solitair leven verkiezen.

De Chinese dwerghamster (cricetulus griseus)
De Chinese dwerghamster is een beetje een vreemde eend in de bijt: waar de drie bovengenoemde dwerghamsters allemaal tot hetzelfde geslacht behoren ("phodopus") en allemaal kortstaartdwerghamsters zijn, is de Chinees een langstaartdwerghamster en niet verwant aan de andere dwerghamsters. Ook in het uiterlijk van het dierkomt dit duidelijk naar voren: waar andere dwerghamsters een gedrongen gestalte hebben met een amper zichtbaar staartje, is de Chinees langgerekt van vorm en heeft hij een duidelijk zichtbare staart. Daarnaast is het bij Chinese dwerghamsters, in tegenstelling tot de andere dwerghamsters, erg makkelijk om het geslacht van de dieren te bepalen: het mannetje heeft een duidelijk zichtbaar scrotum.
Ook Chinese dwerghamsters leven op de steppen; ze zijn te vinden in het Noorden van China.

De Syrische hamster (mesocricetus auratus)
De Syrische hamster wordt ook wel "goudhamster" genoemd: die naam heeft hij te danken aan de prachtige oranje vacht die een wilde Syrische hamster heeft. Syrische hamsters die als huisdier gehouden worden, zijn echter in een grote varieteit aan kleuren en tekeningen verkrijgbaar. De Syrische hamster is een slag groter dan de dwerghamsters, heeft een gedrongen gestalte en mannetjesdieren hebben een duidelijk zichtbaar scrotum.
Syrische hamsters leven, zoals de naam al aangeeft, voornamelijk in Syrië. In de jaren '30 van de vorige eeuw werd een nestje Syrusche goudhamsters in Syrië gevonden; men vermoedt dat alle in gevangenschap gehouden hamsters van dit ene nestje afstammen.

De aanschaf

Hoewel hamsters in vrijwel elke dierenwinkel of dierenspeciaalzaak worden aangeboden, is het niet aan te raden om hier een hamster te kopen. Vaak zijn de hamsters afkomstig van zogenaamde broodfokkers, waar de dieren in embarmelijke omstandigheden gehouden worden. Bovendien is er geen zicht op de gezondheid van de dieren die verkocht zijn, waardoor er geen zicht is op eventuele ziektes die in bepaalde bloedlijnen kunnen voorkomen. Beter kun je een hamster halen bij een goede fokker. Zo'n fokker fokt hooguit enkele nestjes per jaar, en zal ook nadat de dieren verkocht zijn contact willen houden met de nieuwe eigenaren van het dier. Op deze manier heeft een fokker zicht op de gezondheid van de gefokte bloedlijnen, en kunnen lijnen waarin ziektes voor blijken te komen stopgezet worden. Hierdoor heb je een grotere kans om een gezond dier te treffen. Daarnaast zijn de hamsters al tam; wanneer je een hamster uit de dierenwinkel haalt is dit vaak niet het geval.
Een andere mogelijkheid is om een hamster uit een opvang of asiel te halen. Hoewel de achtergrond van deze dieren meestal niet bekend is en je dus niet de gezondheidsvoordelen hebt die een goede hamsterfokker biedt, zijn de dieren meestal goed tam. Daarnaast kan het een fijn idee zijn om een diertje een nieuw, goed thuis te kunnen bieden.

Één dier of meerder hamsters?
Met uitzondering van de Roborovski leven hamsters over het algemeen solitair. Het is dus niet aan te raden om hamsters van andere soorten samen in één kooi te huisvesten. Hoewel de Russische dwerghamster en de Campbelli in het wild ook in kleine groepjes kunnen leven, wordt het toch afgeraden om deze hamsters in gevangenschap in groepsverband te houden aangezien dit meestal tot -soms fatale- vechtpartijen leidt.
Roborovski's zijn echter wel echt groepsdieren: daarom zijn deze dieren in gevangenschap een stuk gelukkiger wanneer ze minimaal als paartje gehouden worden. Kier hierbij voor alleen mannetjes of alleen vrouwtjes: wanneer mannetjes en vrouwtjes samen gehouden worden zal dit binnen de kortste keren tot een nestje leiden.

Huisvesting

Hamsters kunnen zowel in traliekooien als in glazen bakken gehouden worden. Traliekooien hebben als voordeel dat ze een hoop klimmogelijkheden bieden aan hun bewoner(s); daarentegen moet er opgelet worden dat de kooi niet op de tocht komt te staan. Glazen bakken zijn ideaal als het op het voorkomen van rommel aankomt, maar dit type huisvesting heeft over het algemeen een slechte ventilatie en weinig klimmogelijkheden.
De minimale afmetingen voor een kooi of bak zijn 60 bij 40 centimeter; een centimeter of 40 hoog is ideaal. Vanzelfsprekend moet een kooi groter zijn naarmate er meer dieren in gehuisvest worden (in het geval van Roborovski's). De meeste kooien die in de dierenwinkel verkocht worden als hamsterkooi zijn echt te klein!

Bodembedekking

Hoewel zaagsel misschien wel de bekendste bodembedekker is, is het niet ideaal omdat het vrij stoffig is. Beter kan uitgeweken worden naar beukensnippers, bodembedekker op basis van maïs (Corbo), hennepvezel of aubiose. Zand is bij veel hamsters zeer geliefd om mee te spelen en in te rollen, maar als bodembedekker is het niet heel geschikt omdat het weinig vocht opneemt. Om aan de graafbehoeften van een hamster tegemoet te komen kan er een bakje met zand in de kooi geplaatst worden. Let er hierbij wel op dat het zand van zachte kwaliteit is: chinchillazand is ideaal, terwijl het schelpenzand dat voor vogels gebruikt wordt ongeschikt is.

Inrichting

Een hamsterkooi dient op zijn minst één schuilplaats te hebben waar de bewoner lekker kan slapen en zich kan terugtrekken. De houten huisjes die in dierenwinkels verkrijgbaar zijn, zijn weliswaar mooi om te zien en fijn om aan te knagen, maar een beetje knaaggrage hamster zal het huisje binnen de kortste keren slopen. Daarnaast heeft hout de eigenschap om nare luchtjes te absorberen. Een alternatief voor het houten huisje is een huisje van kunststof; daarnaast kunnen ook terracotta bloempotten goed dienst doen als huisje.

Hamsters leggen in het wild soms wel kilometers af: om een hamster voldoende lichaamsbeweging te kunnen geven zijn de bekende loopwieltjes ideaal. De meeste hamsterwielen in de dierenwinkel zijn echter te klein; voor een dwerghamster dient de doorsnede van een wiel zo'n 15 à 18 centimeter te bedragen; voor een goudhamster moet het wiel nog groter zijn. Een te klein rad kan rugproblemen veroorzaken.

Hamsters zijn knaagdieren: hun tanden blijven hun leven lang doorgroeien. Om te voorkomen dat hun tanden te lang worden moeten hamsters altijd beschikking hebben over voldoende knaagmateriaal. De knaagstenen die je in de dierenwinkel kan kopen zijn meestal te zout: beter kun je ervoor zorgen dat er bijvoorbeeld kartonnen doosjes en wc-rolletjes in de kooi liggen. Takjes en twijgjes van fruitbomen zijn ook zeer geliefd knaagmateriaal.

Schoonmaken

Ongeveer eens per week dient de kooi in zijn geheel schoongemaakt te worden; wanneer de plas- en poephoekjes van de hamster tussentijds schoongemaakt worden, hoeft het minder vaak te gebeuren. Let op dat je bij het schoonmaken van de kooi geen agressieve en/of sterk ruikende schoonmaakmiddelen gebruikt: de hamsterneus is zeer gevoelig! Een sopje van warm water en wat groene zeep voldoet.

Voeding

Hamsters zijn alleseters: dit betekent dat zij naast een dieet van fruit en granen af en toe ook dierlijke eiwitten nodig hebben. In het wild voldoen hamsters aan die behoefte door zo nu en dan wat insecten te eten. De meeste kant-en-klaar hamstervoermixen die in de dierenwinkel verkrijgbaar zijn, bevatten zowel granen en zaden als dierlijke eiwitten en zijn dus prima basisvoedsel. Mocht het voer niet verrijkt zijn met dierlijke eiwitten, kun je je hamster af en toe wat kattenbrokjes geven.

Hamstervoer is vaak verkrijgbaar als mix of als brok. Het voordeel van de zogenaamde labbrokken, die er allemaal hetzelfde uitzien, is dat de hamster alle voedingsstoffen binnenkrijgt die hij nodig heeft; hij kan er niet de lekkerste dingen uitpikken en de rest laten staan. Daarentegen is het maar de vraag of het voor een hamster prettig is om elke dag hetzelfde te moeten eten.

Naast het basisvoer kun je je hamster ook af en toe een stukje fruit of groente geven. Denk hierbij aan appels, peren of stukjes wortel. Kijk uit met citrusvruchten en koolsoorten; dit kun je beter niet aan je hamster geven. Om aan de knaagbehoefte van je hamster te voldoen kun je stukjes tak van fruitbomen aanbieden: de meeste hamsters zijn hier dol op.

Gezondheid en gedrag

Spelen en tam maken

Hamsters zijn diertjes die zich goed tam laten maken. Een tamme hamster zal niet zomaar bijten en vindt het best leuk om of en toe opgepakt te worden. Echte knuffeldieren zullen het echter nooit worden: wanneer je een huidier wil dat echt op mensen gericht is, kun je beter geen hamster nemen. Vooral Roborovski's zijn echt meer kijkhamstertjes dan dieren om aan te halen.
Het tam maken van een hamster vergt veel tijd en geduld. Het beste is om gebruik te maken van de natuurlijke nieuwsgierigheid van het dier en de hamster te belonen met wat lekkers. Liefde gaat immers door de maag! Begin voorzichtig door eerst je hand in de kooi te houden. De hamster zal in eerste instantie schrikken, maar na verloop van tijd zal het dier niuewsgierig worden en de hand misschien wel komen besnuffelen. Wanneer de hamster aan je hand gewend is, kun je langzaam proberen om de hamster aan te raken. Overhaast niet en raak niet gefrustreerd wanneer je hamster niet direct vertrouwd is met je aanrakingen: het tam maken is een langdurig proces!

Gezondheid

Een hamster kan een jaar of 4 worden; echter halen de meeste hamsters die leeftijd niet. Een hamster van een jaar of twee is al bejaard te noemen, en slechts weinig dieren halen de leeftijdsgrens van drie jaar.
Hamsters hebben over het algemeen weinig last van kwaaltjes en sterven vaak een natuurlijke dood. Dit betekent echter niet dat het niet mogelijk is om met een hamster naar de dierenarts te moeten. Bedenk je voordat je tot de aanschaf van een hamster overgaat of je hier het geld voor over hebt: de prijs voor een consult bij de dierenarts is vele malen hoger dan de aanschafprijs van het dier. Een echte dierenliefhebber zal zich hier echter niet door uit het veld laten staan en ervoor zorgen dat er altijd een spaarpotje is om eventuele dierenartskosten mee te dekken,