Saarlooswolfhond, hondenras van Nederlandse bodem

De Saarlooswolfhond is een van de negen erkende hondenrassen van Nederlandse bodem. Het is een zeldzaam en bijzonder ras dat nog dicht bij de natuur staat. Het is geen ras voor iedereen, maar voor een kleine groep liefhebbers die de kwaliteiten en beperkingen van het ras op waarde weet te schatten.

Ontstaansgeschiedenis

Leendert Saarloos (1884-1969), was een groot liefhebber van de Duitse herdershond, maar hij vond dat zijn geliefde ras veel natuurlijke eigenschappen had verloren. Daarom stelde hij zich ten doel een nieuw ras te creëren waarbij de natuurlijke eigenschappen van de Duitse herder weer terug werden gefokt. In de twintiger jaren van de vorige eeuw bedacht hij dat de wolf daarvoor zeer geschikt zou zijn. Leendert Saarloos wilde het uithoudingsvermogen en de kracht van de wolf combineren met de werklust van de Duitse herder, waardoor een nieuw ras zonder degeneratiefouten zou ontstaan.

Rond 1925 begon Saarloos in zijn woonplaats Dordrecht met zijn experimentele fokkerij. Hij paarde de Duitse Herder reu Gerard van de Fransenum aan een Europese wolvin die hij verkregen had uit Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Hij noemde deze wolvin 'Fleur'. Aldus werden Gerard en Fleur de stamouders van alle huidige Saarlooswolfhonden. Saarloos selecteerde streng. Uiteindelijk waren twintig halfwolven het resultaat van zijn kruisingen. Terugparingen op vader Gerard leverde hem een basispopulatie kwartwolven op. Saarloos koos uitsluitend honden op karakter en dienstbaarheid om in te zetten in zijn fokkerij. Hij had ook te maken met de vluchtdrift van de wolf en ontdekte dat door het gevaar mijdende gedrag van de honden sommigen zeer geschikt waren als blindengeleidehond. Omdat Saarloos bleef selecteren op dienstbaarheid was schuwheid, een kenmerk van veel hedendaagse Saarlooswolfhond, tijdens zijn fokkerij nauwelijks aanwezig. Saarloos kreeg bij zijn pogingen een nieuw ras te creëren advies van de vermaarde geneticus dr. L. Hagendoorn. Hij noemde zijn honden Europese wolfhonden en zijn kennel kreeg de naam 'Van de Kilstroom.'
De fokbasis van de populatie was echter smal. Om de inteelt te beheersen kruiste Saarloos in 1963 weer een wolvin in, weer uit Blijdorp en ook nu noemde hij de wolvin weer Fleur! Deze Fleur paarde hij aan zijn wolfhond Yro van de Kilstroom. De pups uit deze kruising (met een groter percentage wolvenbloed) werden ondergebracht bij een groep liefhebbers. De outcross werd geen succes. De nakomelingen van Yro en Fleur 11 waren te wild en kwamen na verloop van tijd allemaal weer terug in Saarloos' kennel. Slechts één hond uit deze kruising, Valpar van de Kilstroom, heeft Leendert Saarloos later ingezet. Saarloos wilde graag dat zijn ras erkend zou worden door de RvB. Homogeniteit en dienstbaarheid waren een eis voor erkenning. Maar door de grotere invloed van de wolf werd de schuwheid en de vluchtdrift van de nakomelingen ook groter.

Leendert Saarloos leefde in de wetenschap dat al zijn pogingen waren mislukt om zijn honden als een nieuw ras erkend te krijgen. Maar uiteindelijk werden de honden in 1975 toch door de RvB erkend als ras! Later kreeg het ook internationaal erkenning van de F.C.I. Leendert Saarloos heeft dat allemaal niet meer mee mogen maken. Hij overleed in 1969. Bij de erkenning in 1975 werden alleen de nakomelingen van de tweede wolf in het stamboekregister ingeschreven en werd het ras, ter ere van zijn schepper, voortaan Saarlooswolfhond genoemd.

Gezondheid

De Saarlooswolfhond is al 30 jaar gescheiden is twee populaties. Sinds de splitsing in 1982 wordt een deel van de populatie vertegenwoordigd door de NVSWH, tot voor kort de enige door de RvB erkende rasvereniging. De NVSWH voert een centraal fokbeleid en erkent uitsluitend Saarlooswolfhonden die uit de centrale fokkerij zijn voortgekomen. Het merendeel van de andere populatie wordt sinds 2007 vertegenwoordigd door de AVLS, die in 2010 door RvB werk erkend als rasvereniging. Via een verwantschapsanalyse van dr. ir. Marianne Stroop zijn de twee subpopulaties bevestigd. De honden binnen de subpopulatie zijn meer aan elkaar verwant en er komen andersoortige erfelijke gebreken voor.

Een onderzoek in 2011 gaf het volgende inzicht in de erfelijke aandoeningen van het ras

• Op Heupdysplasie (HD) werden 257 Saarlooswolfhonden onderzocht. Daarvan hadden 250 honden HD-A of HD-B. Er waren 4 honden met HD-C en 3 honden met HD-D.
• Op Degeneratieve Myelopathie (DM, neurologische aandoening ruggenwervel) werden 180 honden onderzocht. Er waren 89 honden vrij van DM, er waren 80 dragers (44,4%) en 11 lijders (6,1%).
• Op het dwerggen (dwerggroei) werden 244 Saarlooswolfhonden onderzocht. Er waren 225 honden vrij van dwerggroei, 18 dragers (7,3%) en 1 lijder.
• Op PRA (oogaandoening) werden 348 honden onderzocht, waarvan 79 honden van de NVSWH en 269 honden van de AVLS. Bij de NVSWH-groep waren 31 PRA lijders geregistreerd. Bij de AVLS en overige honden 4 PRA-lijders.
• Op erfelijk cataract (staar, oogaandoening) werden tevens 348 honden onderzocht. Vanuit de NVSWH populatie zijn hier geen gegevens van bekend, omdat zij de laatste jaren geen uitslagen publiceren. Van de 269 honden van AVLS of overige zijn 14 cataractlijders geregistreerd.

Gemiddelde leeftijd

De gemiddelde leeftijd van de ouders is 4,09 jaar. Dit is opgebouwd uit een gemiddelde van de moeder 4,23 jaar (3,4 - 5,4 jaar) en van de vader 3,95 jaar (3,4 - 5,0 jaar). Voor beide geslacht ligt het maximum op 9 jaar.

Conclusie

De AVLS heeft in 2011 externe experts naar de gezondheid van de populatie laten kijken. Uit hun onderzoek blijkt een grote toename van het inteeltpercentage in de jaren 1986 tot 2001. Dit zorgt weer voor een toename van erfelijke problemen binnen de populatie. Deze ontwikkeling is zorgelijk en daar wil de vereniging iets aan doen. De gezondheidscommissie van de AVLS deelt de mening van de deskundigen dat uitbreiding en versterking van de genenpool noodzakelijk is.

Een uitbreiding van de genenpool zal plaats moeten vinden door outcrossing. Dit betekent simpel gezegd; kruisen met individuen van een andere rasafkomst. Outcross is echter een bijzonder delicaat onderwerp in de kynologie. Het is dus afwachten hoe deze ontwikkeling daadwerkelijk vorm krijgt.