Honden houden niet meer vanzelfsprekend

Er zijn jaarlijks veel problemen met honden. De meest ingrijpende problemen zijn de problemen waarbij honden bijten. Alleen al in Nederland worden er jaarlijks 150.000 mensen door een hond gebeten. Daarbij zijn kinderen veel vaker het slachtoffer dan volwassenen. Kinderen worden vooral gebeten in het gezicht en deze beten leiden niet zelden tot blijvende verminkingen en ook psychische problemen. De Raad voor Dierenaangelegenheden, het belangrijkste adviesorgaan voor de regering waar het over dieren gaat, wenst hier aan halt aan toe te roepen en wel onder de leuze van: ‘Paal en perk aan onaanvaardbaar gedrag van honden en hun houder’.

Hondenbeten

Het genoemde aantal van 150.000 hondenbeten op jaarbasis lijkt erg veel, maar het mag iets genuanceerd worden. Daarbij moet bedacht worden dat in Nederland ongeveer 1,9 miljoen honden worden gehouden en dat ongeveer twee derde van de beten minder ernstig zijn en geen medische behandeling behoeven. Jaarlijks vinden er 230 ziekenhuisopnames plaats en vallen er een tot twee doden per jaar, dit is een kans van 1 op 13 miljoen. Dit is dus een zeer klein risico, maar het draagt wel sterk bij dat volwassenen en kinderen angst ervaren bij honden in de openbare ruimte. Ook moet er nog bij betrokken worden dat twee derde van de bijtincidenten zich voordoen in de privésfeer. Oorzaken dat honden hier bijten zijn dat houders onvoldoende tot niet op de hoogte zijn met het normale gedrag van honden en daarom ook niet kunnen inspelen op dit gedrag, men geen gevaarlijke situaties kan onderkennen. Ook weten vele houders niet welke rassen wel of niet geschikt zijn om in een privésituaties te houden. Daarnaast worden kinderen vaak alleen gelaten in een ruimte met een of meer honden zonder toezicht met alle risico’s van dien.

Honden die bijten en de baasjes

De Raad voor de Dierenaangelegenheden heeft zich onlangs gebogen over de problemen die samenhangen met bijtincidenten met honden. De Raad betrekt de stelling dat weliswaar de honden bijten, maar daarbij speelt ook de houder een belangrijke rol. De houder is volgens de Raad de eerstverantwoordelijke voor het gedrag van de hond. Volgens de Raad is het de houder die bepaalt welke hond wordt aangeschaft en hoe deze wordt opgevoed. Daarom stelt de Raad zich op het standpunt dat de houder meer dan tot nu toe betrokken moet worden bij het voorkomen en bestrijden van bijtincidenten. Goed houderschap moet bevorderd worden en dat draagt volgens de Raad bij aan meer veiligheid voor de mens, maar ook aan het welzijn van de hond. Een hondendiploma voor de houder wordt nog net niet genoemd.

Hondenbeten voorkomen

Kwalitatief goede informatie om hondenbeten te voorkomen moet volgens de Raad gemakkelijker beschikbaar zijn voor houders van honden die daar naar zoeken. Het Landelijk Informatiecentrum Gezelschapsdieren (LICG) heeft een aantal projecten over hondenbetenpreventie lopen, waaronder het ‘Blauwe Hond’-project voor voorlichting aan jonge kinderen. De Raad is van mening dat: “er meer moeite gedaan moet worden om de kennisverwerving van, vooral ‘onbewust onbekwame’ hondenhouders te bevorderen.” Daartoe moet kennis op maat worden aangeboden via de media, fokkers, hondenclubs, dierenartsen, dierenspeciaalzaken en consultatiebureaus. Onbewust onbekwame hondenhouders, zijn niet gedefinieerd, maar waarschijnlijk zijn dat toch 80% van de Nederlandse hondenhouders. Deze mensen houden intuïtief hun hond(en) en hebben daar wel praktische ervaring mee, maar hebben nog nooit een boek over honden in handen gehad. En dan ziet de Raad nog een groep hondenhouders, een groep die ‘bewust onbekwaam’ is en dat ook willen blijven. Deze groep meent het wel te weten en vindt alle bemoeienis maar niets. Voor deze groep zou een dwingender systeem van kennisverwerving opgezet moeten worden.

Bijtincidenten

Als er sprake is geweest van een bijtincident, dan moet volgens de Raad worden ingezet op het voorkomen van herhaling. Daarbij noemt de Raad het instellen van een aanlijn- en muilkorfgebod. Overigens worden deze maatregelen als tussenoplossing gezien. Heropvoeding staat voorop, niet alleen voor de hond maar ook voor de houder van de hond. Houders die bij herhaling bijtincidenten veroorzaken of moedwillig bijtincidenten veroorzaken moet volgens de Raad een strafrechtelijk traject te worden ingezet. Dit traject zal vaker dan nu het geval is, moeten leiden tot een houdverbod. Dit verbod kan variëren van tijdelijk tot permanent.

Preventie

De Raad voor Dierenaangelegenheden meent dat het beleid om het aantal bijtincidenten te verminderen zich zou moeten richten op een de bewustwording van de burgers en vooral op de aankomende hondenhouders. Omdat het beschikbaar stellen van informatiemateriaal geen garantie is dat alle hondenhouders voldoende kennis verwerven. Het aanbieden van informatie heeft slechts effect op die hondenhouders die zich realiseren dat ze een kennistekort hebben en dat tekort actief willen aanvullen. Daarom moet onderzocht gaan worden of aan het houden van een hond voorwaarden verbonden moeten worden. Ook moeten fokkers van honden verantwoord fokken en goed gesocialiseerde honden afleveren omdat dergelijke honden een goede basis meekrijgen voor maatschappelijk aanvaardbaar gedrag. Agressief gedrag van honden, dominantieagressie en ook angstgerelateerde agressie, hebben een erfelijke component, waardoor er foklijnen kunnen voorkomen met een verhoogde aanleg voor agressie. Deze zijn in het verleden onder meer waargenomen bij de Berner Sennenhond en de Golden Retriever. Alle rasverenigingen en zeker die van de werkhonden en rassen waar veelvuldig bijtincidenten voorkomen, moeten in het fokbeleid actief streven naar het terugdringen van de genetische aanleg voor agressie.

Diploma?

Het inzetten van goede voorlichting over honden en hondengedrag zou kunnen werken om bijtincidenten te verminderen. Ook een fokbeleid waarbij de erfelijke aanleg voor agressie wordt teruggedrongen kan een bijdrage leveren, maar de vrijwillige basis is een zwakte. Welke fokker maakt vrijwillig geen gebruik meer van een duur aangekochte reu of teef voor het fokken van honden? Daarnaast blijven er mensen die honden houden en die menen dat niemand zich daarmee hoeft te bemoeien. Dit is de groep die door de Raad voor Dierenaangelegenheden wordt aangeduid als de ‘bewust onbekwame houders’. Voor deze groep komen er, als het aan de Raad voor Dierenaangelegenheden ligt, voorwaarden die verbonden zijn aan het houden van een hond. Dat zal zeker een relatie hebben met het kennisniveau van de houder van de hond. Toetsen van dat niveau is daarom niet uitgesloten en daarmee komt een diploma voor het houden van honden toch wel erg dichtbij. Of we dat moeten betreuren is met 150.000 hondenbeten per jaar maar de vraag.