Wat voor honden vallen een mens aan?

Of een hond zich agressief gedraagt, hangt veel minder af van het ras dan van de vraag of zijn baas hem voldoende lichaamsbeweging geeft, hem corrigeert wanneer dat nodig is, en hem genegenheid toont. En wel in die volgorde. Maar hoe zit het met factoren zoals de gezondheid, de leeftijd, het geslacht en eventuele castratie (bij een reu) of sterilisatie (bij een teefje)?

Hondenagressie los van de leiderschapskwaliteiten van zijn baasje

Als we de invloed van de baas op het gedrag van de hond buiten beschouwing laten, zijn het vooral de volgende aspecten die een rol kunnen spelen bij agressief gedag van de hond.

• Genetische factoren
  
• De gezondheid van de hond
  
• De leeftijd van de hond
  
• Het geslacht van de hond
  
• Het feit of een hond al dan niet gecastreerd of gesteriliseerd is
  

Informatie over de vraag wat een hond nodig heeft voor zijn welzijn, kun je lezen in het artikel Elementaire hondenpsychologie volgens Cesar Millan.

Genetische factoren

Volgens verschillende relatief kleinschalige Amerikaanse wetenschappelijke onderzoeken zijn het de Duitse herdershonden en honden die daarmee veel verwantschap vertonen, die het vaakst mensen aanvallen. Ook chowchows en labrador retrievers scoren hoog in de onderzoeken als het gaat om het bijten van mensen. Maar ernstige bijtwonden worden aanzienlijk vaker veroorzaakt door cocker spaniels dan door Duitse herdershonden.

Volgens een Duits onderzoek waren de mastiff, de pitbull terriër en de American Staffordshire terriër het vaakst bij bijtincidenten betrokken, maar ook de Rottweiler, herdershonden en de Dobermann stonden hoog op de lijst van bijtende honden.

Er bestaan wel gegevens over bijtincidenten in Nederland, maar die zijn wetenschappelijk gezien moeilijk te duiden. In de landelijke databank van de politiekorpsen 'Blueview', bekeken over de periode van 2002-2008 stond de bitbull terriër nummer een bij ernstige bijtincidenten, gevolgd door de American Staffordshire terriër, de Rottweiler, de Amerikaanse buldog, de Bordeaux dog, de Dobermann, de Belgische herder, de witte herder en de bouvier. Uit andere Nederlandse onderzoeken komen andere verdelingen naar voren. Zo blijkt uit de databank van het Rotterdamse arrondissementsparket over de periode 2000-2006 dat meer dan de helft van bijtincidenten werdt veroorzaakt door het type pitbull terriër. Op (grote) afstand volgden Belgische herders en bastaarden. Ook van veel andere rassen werden er hondenbeten geregistreerd.Uit een publieksonderzoek van TNS/NIPO bleek dat bijtincidenten relatief vaak plaatsvinden door een Weimarse staande hond en de Airedale terriër. De pitbull terriër is daarbij buiten beschouwing gelaten, omdat dit geen door de Fédération Cynologique Internationale (FCI) erkend ras is. De nauw daaraan verwante American Staffordshire terriër daarentegen staat in dit onderzoek op de achtste plaats, en wel direct achter de Rottweiler. Andere honden die relatief vaak betrokken zijn bij bijtincidenten zijn de bull terriër, de Leonberger, de Dalmatiër, de Dobermann, de border terriër, de Duitse en de Belgische herder, de bouvier en de Jack Russell terriër.

Veel bijtincidenten vinden plaats doordat kinderen onnadenkend of onwetend met de hond van hun eigen gezin omgaan. Interessanter is daarom welke honden bij hun eerste beet iemand bijten die geen lid is van het gezin. Uit een van die Amerikaanse onderzoeken bleek dat Duitse herdershonden wel 16 keer zo vaak mensen beten, dan andere honden. De chowchows kwamen qua aantal bijtincidenten op de tweede plaats.

Als het gaat om dodelijke beten door een hond scoren volgens Amerikaans onderzoek achtereenvolgens de Duitse herdershond, de pitbull en de chowchow hoog. Van deze rassen scoren de ongecastreerde honden het hoogst als het gaat om mensen die dood zijn gebeten.

Sommige foklijnen lijken tot agressievere honden te leiden dan andere foklijnen. Vanwege het feit dat de verschillende onderzoeken telkens tot een bepaalde regio beperkt bleven, is het moeilijk om harde conclusies te trekken over de agressiviteit van een bepaald ras op zich of de agressiviteit van een hond uit een bepaalde foklijn.

Vrouwtjeshonden worden aanzienlijk minder vaak aangemeld voor een anti-agressiecursus dan mannetjeshonden.

Mannetjeshonden hebben vaker last van dominantie-agressie en agressie die samenhangt met territoriumdrift. Er lijkt echter geen relatie te bestaan tussen het geslacht van de hond en agressies gedrag dat voortkomt uit angst. In dat opzicht is er dus geen verschil tussen reuen en teefjes.

De gezondheid van de hond

De kans dat een hond een mens aanvalt, is groter als hij medische problemen heeft. Denk hierbij onder meer aan problemen met de lever, schildklier of zijn gezichtsvermogen. Van deze problemen is bekend dat ze direct tot agressief gedrag kunnen leiden.

Andere medische problemen kunnen indirect tot agressief gedrag leiden. Het gaat hierbij vooral om kwalen die gepaard gaan met pijn of prikkelbaarheid. Denk in dit verband aan huidallergieën of problemen met de heupen.

De leeftijd van de hond

De meeste bijtende honden zijn jonger dan vijf jaar. De zwaarste bijtwonden worden veroorzaakt door honden tussen de drie en vier jaar.

Dominantie-agressie in de richting van een van de gezinsleden wordt vooral vertoond door honden tussen de twee en drie jaar. Dominantie-agressie en agressie ter bescherming van het territorium treden doorgaans op tussen het eerste en derde levensjaar van de hond en soms nog eerder. Alle andere vormen van agressie van een hond hangen niet samen met de leeftijd.

Het geslacht van de hond

Reus zijn aanzienlijk agressiever dan teefjes. Mannetjeshonden zijn volgens diverse onderzoeken verantwoordelijk voor zo’n 70-76% van alle gemelde bijtincidenten en voor minstens 80% van de ernstige bijtincidenten.

Het feit of de hond al dan niet gecastreerd of gesteriliseerd is

Uit een onderzoek van het Amerikaans CDCP (Centers for Disease Control and Prevention) blijkt dat, in vergelijking met een controlegroep, honden die andere mensen dan gezinsleden bijten, 6,2 keer zo vaak reuen zijn en 2,6 keer zo vaak reuen en teefjes zijn met intacte geslachtsorganen.

Uit de gedragsliteratuur over honden komt naar voren dat bij ongecastreerde mannetjeshonden vaker sprake is van agressiviteit dan bij gecastreerde mannetjeshonden. Castratie blijkt de dominantie-agressie en met dominantie samenhangende agressie naar mensen te verminderen.

Van met dominantie samenhangende agressie is bijvoorbeeld sprake als het gaat om een beet wegens het bezit van een speeltje of voedsel.

Bij dominantie-agressie kan het onder meer gaan om een beet naar aanleiding van het feit dat een gezinslid zich over de hond buigt, hem aanstaart, of in zijn richting grijpt.

Hoe het zit met agressie en gesteriliseerde teefjes, is onduidelijk. Uit sommige onderzoeken lijkt naar voren te komen dat sterilisatie bij vrouwtjeshonden de agressie juist in lichte mate zou bevorderen, vooral in die gevallen waarin de teefjes voor hun operatie al enige neiging tot agressief gedrag hadden.

De grootte van de hond en bijtincidenten

In zijn algemeenheid lijken bijtincidenten vaker voor te komen bij grote honden, dan bij middelgrote of kleine honden. Kinderen die ernstige wonden oplopen (waarvoor een behandeling in het ziekenhuis nodig is), zijn vaak gebeten door grote honden. De beet van een grote hond is in het algemeen ernstiger dan die van een kleine hond, al gaat dit niet altijd op.

Samenvatting

Agressie bij een hond hoeft lang niet altijd te maken hebben met zijn genetisch pakketje of met het gebrek aan goed leiderschap van zijn baas. Ook factoren als gezondheid, leeftijd, geslacht van de hond en het feit of deze al dan niet gecastreerd of gesteriliseerd is spelen een rol.

Lees verder

• Elementaire hondenpsychologie volgens Cesar Millan
• Hoe voorkom je een aanval van een onbekende hond?