Eigenschappen van de Chimpansee

De Chimpansee is een intelligente luidruchtige bosaap. Ze zijn slim, vindingrijk en heel sociaal. Ze leven in uitgebreide familiegroepen, waarbij ze nauwe banden met elkaar aangaan die soms wel 50 jaar standhouden. Ondanks hun aardige imago zijn het sterke dieren die ook agressief kunnen worden, en dan zelfs hun soortgenoten kunnen aanvallen en doden. Chimpansees komen voor in wouden en beboste savannen in meer dan 20 landen in midden en west Afrika ten noorden van de Congorivier. Deze gebieden strekken zich uit van Senegal tot Uganda in het oosten.

De aanhouder wint

Chimpansees zijn voornamelijk vegetariërs en brengen tot 4 uur per dag door met het zoeken naar voedsel. Ze houden vooral van fruit, maar eten ook vrijwel alles van planten, van de zachte loten tot de schors. Bij het zoeken naar voedsel blijkt hoe intelligent chimpansees zijn. Sommige leren stenen te gebruiken om noten open te breken, andere peuteren met stokjes termieten en mieren uit hun nest. Ze jagen ook, waarbij ze in teamverband apen, wilde zwijnen of jonge antilopen vangen en wreed verscheuren.

Altijd bezig

Een groep chimpansees telt 10 to 80 dieren en wordt meestal aangevoerd door een dominant mannetje. De positie in de groep hangt evenzeer af van persoonlijkheid en intelligentie als van fysieke kracht. Chimpansees zijn luidruchtig en communicatief. Ze kletsen, schreeuwen, klappen in de handen en kussen elkaar. Ze zijn bijzonder sociaal en houden ervan elkaar te vlooien. Als ze boos zijn, gillen ze, slaan met hun handen op de grond of vallen elkaar aan, maar ze maken het meestal snel weer goed. ’s Nachts maakt elke volwassenen chimpansee voor zichzelf in een boom een comfortabel bed van takken en bladeren.

Uitsterving dreigt

Als het aantal chimpansees in het huidige tempo blijft dalen, is er over 20 jaar niet één meer over. Het grootste probleem is verlies aan leefgebied door houtkap, landbouw of bouwindustrie. Ook worden veel chimpansees afgeslacht voor vlees, of gevangengenomen om als huis of circusdier te dienen. Veel landen hebben nationale parken opgezet en de jacht op chimpansees verboden, maar het stropen gaat door. In mei 2001 heeft de VN het Great Ape Survival Project opgezet, een wereldwijd beschermingsprogramma voor chimpansees en andere grote mensapen.

Hoe overleeft deze primaat

Het onbehaarde gezicht met de heldere ogen is zeer expressief en maakt een grote reeks gevoelens en reacties kenbaar aan anderen. De lange armen zijn sterk genoeg om mee door bomen te slingeren, al loopt de aap meestal op 4 poten, waarbij hij de knokkels van zijn handen gebruikt. Met zijn grote oren kan de sociale chimpansee groepsleden elders in het woud horen roepen. Door zijn naar voren gerichte ogen en zijn vermogen om kleuren te onderscheiden, kan de chimpansee makkelijk afstanden schatten en rijpe vruchten vinden. De chimpansee gebruikt zijn soepele lippen om te grijnzen, hoewel dit eigenlijk angst uitdrukt. Zijn tanden lijken op die van de mens maar zijn groter. De non-specifieke aard ervan geeft aan hoe gevarieerd zijn voedsel is.

Feit of Fictie?

Het is niet waar dat chimpansees net als andere mensapen vegetariërs zijn. Hun voedsel bestaat voor 5 à 10% uit vogeleieren, insecten en vlees. Bij een aantal chimpansees is zelfs kannibalisme waargenomen.