De levensloop van de egel

Mensen die wel eens gekampeerd hebben kennen het knisperen in de voortent vaak als geen ander. Na een kleine zoektocht is het dan vaak een egel die de dagelijkse proviand komt opeten. Veel meer mensen kennen de egel alleen in dode toestand. Want het gaat slecht met de egel. Heel slecht. Wat helpt is om de dieren in de nacht een veilig heenkomen te geven en eten en drinken. En dan geen melk, want daar wordt een egel heel erg ziek van. Gewoon water en kattenbrokjes zorgen er voor dat de egel betere overlevingskansen heeft.

Het jaar van de egel - 2009

Het jaar 2009 is door de Zoogdierenvereniging uitgeroepen tot het jaar van de egel. Dit betekent dat iedereen die een egel heeft gezien gevraagd wordt dit te melden. Overigens moeten ook de dode dieren worden aangegeven, omdat daarmee informatie wordt verzameld over waar de egels zich bevinden en wat ze doen. In alle jaren na 2009 werden overigens ook tellingen gehouden om te kijken hoe het met de stand van de egel is. Mensen wordt dan gevraagd om te tellen hoeveel ze van de gestekelde dieren in de tuin hebben gevonden.

Egel slaapt overdag en is 's nachts op pad

Overdag zie je een egel niet (tenzij het een dode is). Hij ligt dan onder een stapel bladeren of ander plantaardig materiaal en slaapt. ’s Avonds hoor je hem vaak. Hij maakt dan veel lawaai met zijn geritsel in het gewas en snuift daar ook nog bij. Is het dier in gevaar dan heeft hij een bijzonder overlevingsmechanisme. Met zijn kringspier rolt hij zich helemaal op en vormt dan een bal. Tegelijkertijd zet hij dan zijn stekels op om indringers die hem kwaad willen doen of willen opeten op een afstand te houden.

Stekels van een egel

Een volwassen egel heeft tussen de 7000 en 8000 stekels. Deze zijn ongeveer 2 centimeter lang. Er zijn ook plekken op de huid waar zich geen stekels bevinden. Daar zitten dan stugge haren. Op de buik zijn die geelwit tot bruin. Wie een grote en zware egel ziet, kan er bijna van uitgaan dat het een mannetje is, van maximaal 31 centimeter en een gewicht van zo’n 1100 gram. Wie goed kijkt ziet dan ook dat hij donkere haren rond de ogen heeft. Vrouwtjes en jongere dieren zijn lichter (vanaf 300 gram) en minder groot. Overigens kunnen egels toch nog tot ongeveer 10 jaar oud worden. De meesten halen dat echter niet en worden niet ouder dan 5 jaar.

Leefgebied van de egel

De egel komt in heel West-Europa voor. In Nederland leeft hij overal, maar vooral tuinen, bosranden, struwelen en loofbossen zijn gebieden waar het dier het erg naar de zin heeft. Ook zijn ze in de steden te vinden als daar dan maar groen te vinden is waar ze zich kunnen verschuilen. De Zoogdierenvereniging wil ook graag dat kantoortuinen en bedrijfsterreinen zo worden gemaakt dat de egel er kan leven. Het zijn namelijk ook hele nuttige dieren. Zo eten ze slakken, een plaag voor iedere tuineigenaar.

Winterslaap egel

Egels hebben een winterslaap die duurt van november/december tot april/mei. Tijdens die slaap worden ze wel af en toe wakker. In de periode dat ze als het ware zijn ondergedoken daalt hun lichaamstemperatuur van ongeveer 35 naar circa 5 graden. Omdat ze niet eten in die tijd gaat zo’n derde van hun lichaamsgewicht in die periode verloren. In het voorjaar eten ze dat er allemaal wel weer bij. In het voorjaar gaan ze op zoek naar kevers, rupsen, regenwormen, oorwurmen en slakken. Veel mensen denken dat ze de egel moeten helpen door melk voor hem klaar te zetten. Dit is echter geen goed idee, want egels krijgen diaree van de melk die ze normaal gesproken nooit eten.

Voortplanting egel

De egel paart van mei tot september. De zwangerschap van een egel duurt 5 weken en dan worden er in de tijd tussen juni en oktober tussen de 2 en 8 jongen geboren. De egelbaby’s zijn dan blind en hebben geen haar. Na een paar uur verschijnen er echter al witte stekels en die zijn binnen een paar weken al vervangen door stekels. Het egeljong loopt 1,5 jaar rond met die babystekels en dan worden ze vervangen door nieuwe exemplaren. De jongen worden trouwens snel groot. Al na 4 weken gaan ze met hun moeder mee om eten te zoeken. En nog weer eens 2 weken later (dus als ze 6 weken zijn) kunnen ze zichzelf al helemaal redden. Een egel bevalt maar eens per jaar.

Egel is een beschermde diersoort

De egel is een beschermde diersoort. Toch sterven er heel veel, door het verkeer, maar ook door het bewerken van het land. Egels kunnen trouwens ook goed zwemmen, maar als ze de rand niet op kunnen komen van een vijver of ander water, verdrinken ze. De Zoogdierenvereniging houdt van 18 tot en met 20 september een speciaal egelweekend. Dan worden in heel Nederland egels geteld om te zien hoe het dier er voor staat.