Paarden: Zomereczeem en erfelijkheid

Eenieder die een paard kent of heeft met SeMe (de gebruikte afkorting voor Staart en Maneneczeem of zoals het in de volksmond wordt genoemd zomereczeem) weet wat voor ellende het met zich mee brengt. Eén op de tien paarden in Nederland lijdt aan SeMe. Jeuk kan soms erger zijn dan pijn, zomereczeem is een ernstige aantasting aan het welzijn van het paard. Onderzoek toont aan dat zomereczeem erfelijk is.

Wat is SeMe precies?

SeMe is een allergische huidaandoening met als oorzaak diverse boosdoeners. Te rijk voer, waardoor overtollig eiwit en suiker omgezet wordt in vet waarna dit vet in de manenkam en staartaanzet wordt opgeslagen. Een overgevoeligheid voor zonlicht kan ook een oorzaak zijn. De bekende kleine mugjes “Culicoides” (knutten) zijn de trigger waardoor de daadwerkelijke jeuk op gaat treden. Gevolg is dan een kaalgeschuurde manenkam en staart, soms zelfs zo erg dat het één bloederige massa is. Bij ernstige gevallen houden de jeuk en de wonden niet op bij de staart en manen, maar breidt het zich over het lichaam uit. De symptomen openbaren zich vaak vanaf een leeftijd van 3-6 jaar en worden ieder jaar erger als het paard in contact blijft komen met de mugjes. In de wintermaanden verdwijnen de symptomen grotendeels tot geheel weer en kan de huid genezen en staart en manen weer aangroeien.

Waarom hebben niet alle paarden last van SeMe?

Waarom is het ene paard wel gevoelig en het andere paard niet? Over het algemeen neemt men tegenwoordig aan dat de steken van de culicoïdes mug een trigger zijn die de allergie oproept bij het paard wat daar aanleg voor heeft. Waarbij bepaalde omstandigheden, zoals te eiwitrijke voeding, te eenzijdig voer, bepaalde gifstoffen in de voeding, omgeving etc. meebepalend zijn of de overgevoeligheid zich openbaart of niet. Niet elk paard lijdt aan een overgevoeligheid voor het speeksel van de ‘knutten’ die de allergische huidaandoening veroorzaakt. Onderzoek bij diverse paardenrassen, waaronder het Fjordenpaard, de IJslander en de Shetlander hebben aangetoond dat deze aanleg voor de overgevoeligheid erfelijk is. In 2005 is de afstamming van bijna 4000 merries (Friezen en Shetlanders) geanalyseerd om te achterhalen hoe groot de invloed van erfelijke factoren is op het ontstaan van zomereczeem. Daar kwam een percentage tussen de 10 en 20% uit, wat voldoende invloed is om fokprogramma's af te gaan stemmen op het voorkómen van zomereczeem (bron: Ir. Anouk Schurink en Ir. B. Ducro, leerstoelgroep Fokkerij en Genetica).

Erfelijkheid en zomereczeem

Momenteel worden er in Nederland (Wageningen Universiteit i.s.m. Universiteit Utrecht) en België diverse langlopende onderzoeken gedaan naar de erfelijkheid i.c.m. zomereczeem. Uit deze onderzoeken blijkt o.a. dat een merrie sterker zomereczeem vererft dan een hengst, echter krijgen hengsten per jaar meer nakomelingen dan een merrie. In Engeland lijdt 1 op de 4 paarden aan “Sweet Itch”, de Engelse benaming voor SeMe. In Engeland wordt dan ook gewoon doorgefokt met merries met SeMe en worden hengsten met zomereczeem goedgekeurd voor de dekdienst. Terwijl bewezen is bij o.a. de Fjorden en Friezen dat in bepaalde bloedlijnen meer zomereczeem voorkomt dan in andere en dat als men deze dieren met zomereczeem uitsluit van de fok, men het probleem langzaam kan terugdringen.

Hoe kunnen we zomereczeem terugdringen?

Als je een merrie hebt met zomereczeem: fok er dan niet mee. Heb je een gezonde merrie en wil je graag een veulen fokken, zoek dan een hengst die geen SeMe heeft. Niet altijd is zomereczeem zichtbaar, kijk dus goed of een hengst kenmerken vertoont van zomereczeem, maar vraag ook of je nakomelingen mag zien (het liefst ouder dan 3 jaar). Hengstenhouders hebben extra veel verantwoording, heb je een hengst waarbij je zomereczeem vermoedt, laat dit dan door een dierenarts onderzoeken en trek het dier terug uit het fokprogramma. Ook een hengst die nooit uiterlijke kenmerken heeft vertoond van zomereczeem, maar wel een aantal nakomelingen heeft met SeMe zou uit de dekdienst teruggetrokken moeten worden. Ook dient men niet te fokken met de eventuele nakomelingen van ouderdieren die al veulens op de wereld hebben gezet, zij zijn immers drager. Drastisch nietwaar? Een nare ziekte als zomereczeem dient ook drastisch, vanuit de bron bestreden te worden, er is namelijk helaas nog geen afdoende middel tegen gevonden.