Het aardvarken in beeld

Het aardvarken is een schuw dier dat voorkomt in heel Afrika ten zuiden van de Sahara. Hoewel de naam doet vermoeden dat het een varken is, heeft het aardvarken niets met varkens te maken. Wel zijn ze gerelateerd aan olifanten en zeekoeien.

Uiterlijk

Aarvarkens worden gemiddeld 1,20 meter lang plus een staart van nog eens 50 cm. Ze hebben een hoge gebogen rug en worden ongeveer 45 tot 60 cm hoog. Aardvarkens wegen meestal tussen de 40 en 80 kg. Al met al een dier van een aardig formaat. Bovenop hun hoofd zitten lange, grote oren, die aan ezelsoren doen denken. Ze hebben een zeer goed ontwikkeld gehoor waarmee ze vijanden al van ver kunnen horen. Aardvarkens hebben weinig haar; alleen op hun poten, klauwen en dijen hebben ze wat stugge haren. Op hun ronde en zeer flexibele neus hebben ze echter wel een dichte snor die bestaat uit harde borstelige haren. Jongere aardvarkens hebben overigens meer vacht dan oudere dieren.

Leefgebied

Aardvarkens behoren tot de orde van de Tubulidentata, en zijn de enige nog levende soort van die orde. Tubulidentata betekent buistandigen en dat vertelt direct iets over het unieke gebit van het aardvarken. Het gebit van het aardvarken is namelijk niet zoals de tanden en kiezen van andere zoogdieren zoals ook wij hebben. De tanden en kiezen van een aardvarken zij opgebouwd uit buisjes dentine. Dentine is het tandbeen waar tanden uit bestaan, maar hij aardvarkens bestaat één tand uit meerdere buisjes en niet uit één deel zoals bij andere zoogdieren dat het geval is. De dentinebuisjes worden bij elkaar gehouden door tandcement. De tanden en kiezen blijven bij aardvarkens altijd aangroeien vanuit de kaak maar slijten aan de bovenkant ook weer net zo hard af omdat ze niet beschermd zijn door een harde glazuurlaag. Naast een uniek gebit heeft het aardvarken ook nog unieke klauwen. Aan de voorpoten zitten drie dikke, brede vingers met grote lepelvormige nagels met scherpe punten. Aan de achterpoten hebben aardvarkens vijf tenen. Die klauwen maken aardvarkens tot een van de beste gravers uit het dierenrijk. Met de voorpoten kunnen ze ontzettend snel graven en met de achterpoten schoppen ze het los gegraven zand weer heel snel weg. Aardvarkens kunnen holen graven tot wel twaalf meter diep!

Leefomstandigheden

Aardvarkens leven meestal alleen, maar heel soms delen ze wel eens een hol met andere aardvarkens. Overdag houden aardvarkens zich schuil in hun hol, maar 's avonds als het donker is, komen ze tevoorschijn. Als de zon onder is en hun meeste vijanden in diepe slaap zijn, gaan ze op zoek naar eten. Aardvarkens kunnen in harde bodems niet makkelijk een hol maken, daarom is hun hol niet altijd dicht bij een voedselrijke plaats. Op zoek naar eten moeten ze wel eens hele afstanden afleggen. Het kan wel gebeuren dat ze tot 30 km moeten lopen om eten te vinden.
Aardvarkens voeden zich vooral met mieren en termieten. Wanneer ze een termietenheuvel of mierennest hebben gevonden, krabben ze dit met hun scherpe klauwen open. Wanneer het nest goed open is gemaakt, steken ze hun kleverige tong, die wel een halve meter lang kan zijn, in het nest om zo de termieten of mieren op te likken. Een aardvarken slikt de mieren of termieten vrijwel meteen door, zonder te kauwen. Het vermalen wordt gedaan door de spieren in zijn maag. Als er geen mieren of termieten te vinden zijn, wijkt het aardvarken nog wel eens uit naar de larven van insecten of eventueel vruchten.

Voortplanting

Vrouwtjes zorgen alleen voor het jong. Over het paren in de vrije natuur is nog weinig bekend omdat de dieren zo schuw zijn. Wel is bekend dat het vrouwtje een draagtijd heeft van zeven maanden. Voor het baren maakt ze een kraamkamer aan het einde van een lange gang. Het komt wel eens voor dat aardvarkens een tweeling krijgen, maar normaal gesproken wordt er 1 jong geboren. De jongen worden altijd voor og tijdens het regenseizoen geboren omdat er dan in ieder geval genoeg voedsel en water is en de overlevingskansen aanzienlijk groter zijn. Als het jong geboren is, is het blind en heeft het nog geen vacht. De eerste twee weken na de geboorte blijft het jong in de kraamkamer en drinkt het melk bij de moeder. Langzamerhand gaat het jong steeds meer verkennen en na ongeveer twee weken gaat het ook wel eens naar buiten. Het kleine aardvarkentje blijft melk drinken tot het drie maanden oud is, daarna wordt er overgestapt op vast voedsel en gaat met jong mee om voedsel te zoeken. Zo leert het jong zelfstandig voor eten te zorgen en te graven. Zes maanden na de geboorte is het jong groot en sterk genoeg om voor zichzelf te zorgen en gaat het ook zijn eigen weg. Met twee jaar zijn ze geslachtsrijp en zullen ze zelf voor nageslacht gaan zorgen.

Vluchtgedrag

Als een aardvarken in nood is vlucht hij of er wordt razendsnel een hol gegraven. Ze kunnen zo snel graven dat ze binnen vijf minuten een holte hebben gemaakt waar ze volledig inpassen. Vijanden van het aardvarken zijn vooral leeuwen en luipaarden, voor jonge aardvarkens zijn ook wilde zwijnen een bedreiging. Naast deze natuurlijke vijanden zijn mensen ook een grote bedreiging voor het aardvarken. In sommige gebieden waar ze leven is veel landbouw en veegrond. Door de holen die ze graven wordt landbouwgrond verwoest en kunnen koeien of ander groot vee zich verstappen in de holen die aardvarkens maken en hierbij makkelijk een poot breken of zelfs zo ongelukkig terecht komen dat ze sterven. Boze boeren zijn dit dier, dat geen enkel kwaad in zijn zin heeft, daarom liever kwijt dan rijk. Als een aardvarken al deze gevaren niet tegenkomt en gezond is kan hij de leeftijd van achttien jaar bereiken, maar in het wild worden ze meestal niet ouder dan tien jaar.