Dwergmammoet: een afstammeling van de Colombiaanse mammoet

De dwergmammoet is inmiddels uitgestorven. Sporen van deze soort zijn aangetroffen op Santa Rosa-eiland, een van de Channel Islands die voor de kust van de Verenigde Staten liggen ter hoogte van Californië. Deze dwergmammoet stamt af van de Colombiaanse mammoet en moet niet verward worden met de dwergmammoet van Wrangel-eiland die afstamt van de wolharige mammoet. De dwergmammoet stamt af van de Colombiaanse mammoet die zo heet omdat hij naar Christopher Columbus is vernoemd. De mammoet is op het eiland door omstandigheden, zoals de beschikbaarheid van voedsel, steeds kleiner geworden en zo is de dwergmammoet ontstaan. Het uiteindelijke gebrek aan genoeg voedsel en water zou de oorzaak van het uitsterven kunnen zijn.

• Taxonomische indeling
• Santa Rosa-eiland
• Opgravingen Santa Rosa-eiland
• Dwergmammoet algemeen
• Uiterlijk
• Leefgebied van de dwergmammoet
• Verschillende leefgebieden Santa Rosea
• Het ontstaan van de dwergmammoet
• Wrangel-eiland
• Uitsterven
• De mens
• Verwoestende brand
• Stijging van de zeespiegel
• Komeetinslag
• Conclusie

Santa Rosa-eiland

Er zijn op de Channel Islands voor de kust van Californië in de Verenigde Staten sporen gevonden van het bestaan van een dwergmammoet. De Channel Islands is een eilandengroep van acht eilanden ter grootte van 900 vierkante meter. De meeste sporen zijn op Santa Rosa-eiland gevonden. Santa Rosa-eiland is een van de vijf eilanden die deel uitmaakt van het Channel Islands National Park. Het eiland is 215 vierkante kilometers groot en heeft anno 2019 slechts twee inwoners.

Opgravingen Santa Rosa-eiland

In 1994 werd 90% van een skelet van een mannetjesdwergmammoet opgegraven. Het mannetje was toen het dood ging 50 jaren oud. De positie waarin het mannetje gevonden is geeft aan dat het beest op de plek waar het gevonden is, ook gestorven is. Daarna zijn er nog 160 andere locaties met resten van dwergmammoeten gevonden. In een duin is er zelf een skelet gevonden van een mammoet die bijna in zijn geheel intact was. Alleen enkele botjes, een voet en een slagtand ontbreken. Door de vindplaats, een duin, is het skelet mooi bij elkaar gebleven.

Dwergmammoet algemeen

De dwergmammoet die is gevonden op het eiland Santa Rosa is uitgestorven en stamt af van de Colombiaanse mammoet die op het vasteland van Noord-Amerika voorkwam. De Colombiaanse mammoet is uitgestorven gedurende het pleistoceen en holoceen. Het pleistoceen is een periode die heeft geduurd van 2,58 miljoen jaren geleden tot en met 11.700 jaren voor Christus. Het
holoceen is de periode van 11.700 jaren geleden tot nu. Het pleistoceen en het holoceen vormen samen het Kwartair. Het holoceen is een relatief warme periode vergeleken met de periode die eraan voorafging. Tijdens het Kwartair zijn meerdere diersoorten uitgestorven omdat ze zich bijvoorbeeld niet konden aanpassen aan veranderde omstandigheden bijvoorbeeld door de stijging van de zeespiegel.

Uiterlijk

De schouderhoogte van een dwergmammoet was ongeveer 1,72 meters hoog. Ter vergelijking die van een steppemammoet kon 4,50 meters hoog zijn en die van de Colombiaanse mammoet 4 meters. De steppemammoet was de grootste mammoet die ooit geleefd heeft. De dwergmammoet woog ongeveer 760 kilo tegenover de Colombiaanse mammoet die wel 9.070 kilo kon wegen.

Leefgebied van de dwergmammoet

Resten van de dwergmammoet zijn op drie van de noordelijke eilanden van de Channel Islands aangetroffen, namelijk Santa Cruz, Santa Rosa en San Miquel. De noordelijke eilanden van de Channel Islands bestaan uit vier eilanden die samen één groot eiland vormden toen de zeespiegel lager was. Dat eiland werd Santa Rosea genoemd. Het lijkt erop dat de dwergmammoet op het eiland heeft geleefd totdat de mens op het eiland verscheen. Naast sporen van een dwergmammoet zijn er ook sporen van de mens aangetroffen, namelijk de Arlington Springs man. De resten van deze mens bleken ongeveer 13.000 jaren oud. De dwergmammoet zou zeker zo'n in totaal 70.000 jaren op het eiland geleefd hebben. Olifanten kunnen goed zwemmen dus de mammoeten zijn vermoedelijk toen de zeespiegel lager was naar het eiland gezwommen. Doordat ze daarna in isolement geleefd hebben met beperkte middelen zijn ze een stuk kleiner geworden dan hun familieleden op het vasteland.

Verschillende leefgebieden Santa Rosea

De dwergmammoet kon zich moeiteloos handhaven in de verschillende leefgebieden op Santa Rosea, zowel op de hoger gelegen gebieden als de duinen, grasland en de steppe. Fossielen zijn in alle gebieden op het eiland teruggevonden. Het bewijs dat ze in al die gebieden geleefd hebben blijkt uit de pollen en plantenrestanten die zijn teruggevonden in de ontlasting van de mammoet. Elk leefgebied heeft zijn eigen specifieke flora en fauna, type aarde en water. In sommige gevallen wist de mammoet zijn eigen leefgebied aan te passen, bijvoorbeeld door het rondzwerven van de mammoeten ontstond er meer grasland.

Het ontstaan van de dwergmammoet

De mammoet is steeds kleiner geworden door een aantal omstandigheden. Doordat de zeespiegel steeg ontstonden er vier verschillende eilanden in plaats van één grote. Daardoor was er ook minder voedsel voor de mammoeten. Bovendien nam de populatie toe door het ontbreken van een natuurlijke vijand. Om dus te kunnen overleven met de steeds dalende hoeveelheid beschikbaar voedsel moest de mammoet steeds kleiner worden en zo ontstond uiteindelijk een nieuwe soort, de dwergmammoet. De evolutie van de Colombiaanse mammoet naar dwergmammoet heeft zo'n 30.000 jaren geduurd.

Wrangel-eiland

Wrangel-eiland is een Russisch eiland in de Noordelijke IJszee. Het eiland is onbewoond en maakt deel uit van een beschermd natuurgebied. Ook op Wrangel-eiland zijn resten gevonden van een dwergmammoet. Deze mammoet is waarschijnlijk rond 1.700 voor Christus uitgestorven. De dwergmammoet van de Channel Islands moet niet verward worden met de dwergmammoet van Wrangel-eiland. De dwergmammoet van Wrangel-eiland is afstammeling van de wolharige mammoet.

Uitsterven

Het is onduidelijk waarom de dwergmammoet is uitgestorven. Is het de schuld van de mens? Kwam het door klimaatverandering, kwam het door een grote brand die er gewoed heeft of een combinatie van al die factoren?

De mens

De mammoet verdwijnt op het moment dat we zeker weten dat er ook mensen woonden op Santa Rosa-eiland. Er zijn resten aangetroffen van twee mammoetschedels naast een vuurplaats. Toch is dit allemaal nog geen bewijs dat het door de mens komt dat de mammoet uitgestorven is. Het is wel zo dat het optreden van de mens een groter effect heeft op eilanden dan op het vaste land. In ieder geval wordt de theorie dat het uitsterven veroorzaakt zou zijn door de mens alleen niet bevestigd door de vondsten.

Verwoestende brand

Er is bewijs dat er een verwoestende brand is geweest op de noordelijke eilanden. De brand heeft behoorlijk veel impact gehad op de flora en fauna en het valt samen met het tijdstip van uitsterven van de dwergmammoet.

Stijging van de zeespiegel

Voordat de zeespiegel ging stijgen had het eiland een grootte van ongeveer 1.900 vierkante kilometers. Door de stijging van de zeespiegel werd de ruimte voor de mammoet steeds kleiner. Het grote eiland Santa Rosea viel uiteen in vier kleinere eilanden en Santa Rosa-eiland was nog een van de grootste eilanden van de ontstane eilanden. Het werd een stuk moeilijker voor de mammoet om te overleven door het beperkt beschikbaar zijn van voedsel en water.

Komeetinslag

Een omstreden theorie voor het uitsterven van de dwergmammoet is dat het veroorzaakt zou zijn door een komeetinslag. Door de inslag is er een plotselinge verandering van de leefomgeving en het beschikbare voedsel waar een dier als de dwergmammoet niet snel genoeg aan kan aanpassen en daarom sterft het uiteindelijk uit. Er zijn vooralsnog niet genoeg aanwijzingen om deze theorie te ondersteunen.

Conclusie

Of het verdwijnen van de dwergmammoet van de Channel Islands is veroorzaakt door de mens of een grote verwoestende brand, die misschien ook wel veroorzaakt is door de mens, of door het stijgen van de zeespiegel of een komeetinslag, in alle gevallen is het gevolg dat de ruimte voor de dwergmammoet kleiner werd en het beschikbare voedsel steeds minder. Uiteindelijk lukte het de mammoet niet meer om zich aan de veranderde omstandigheden aan te passen.