Ruwe berk, Betula pendula

De Betula pendula, ook wel bekend onder de namen ruwe berk en zilverberk, is een opvallende boom door zijn witte bast. Van andere berken, ook met een witte bast, is hij te onderscheiden door zijn bladeren. Moeilijker is het onderscheiden van de zachte berk, aangezien deze soorten zich onderling kruisen. Een zuivere ruwe berk vinden is lastig. Tegenwoordig is het een sierboom, maar vroeger was het een boom met magische krachten. Hij zou geesten wegdrijven.

Taxonomische indeling

Klasse: Spermatopsida
Orde: Fagales
Familie: Betaluceae
Geslacht: Betula
Soort: pendula

Algemeen

De ruwe berk wordt ook wel zilverberk genoemd. Hij kruist zich in het wild spontaan met de zachte berk, waardoor het moeilijk is een zuivere boom te vinden.

Omschrijving

Berken in het algemeen zijn gemakkelijk te herkennen aan hun witte bast. De ruwe berk zelf is een boom die tot dertig meter hoog wordt. Bij een jonge boom is de stam nog roodbruin, maar naarmate hij ouder wordt veranderd hij van kleur. Eerst zilverwit, dan begint hij af te schilferen en als hij oud is krijgt hij knoesten. De bladeren zijn eirond tot ruitvorming, spits en kaal.

Verspreiding

De ruwe berk komt in vrijwel geheel Europa voor. Alleen in de noordelijkste en zuidelijkste gebieden is hij niet te vinden.
Hij groeit op zonnige en licht beschaduwde plaatsen, met niet teveel vocht en voedsel. De grond moet licht zuur zijn. Plaatsen die hieraan voldoen zijn onder andere loofbossen, naaldbossen, heide en duinen, maar hij is ook op andere plaatsen te vinden.

Voortplanting

De berk heeft kleine bloemen, deze groeien in katjes. Mannelijke katjes bestaan uit meeldraden, vrouwelijke katjes uit stampers. De mannelijke en vrouwelijke katjes groeien aan dezelfde boom, deze plant is dus eenhuizig. De ruwe berk bloeit in april en mei. De katjes zijn geel, de mannelijke hangen en zijn drie tot zes centimeter land. De vrouwelijke katjes staan rechtop en zijn anderhalf tot drie centimeter. De bevruchting vindt plaats door insecten. Het zilveren fluitje, een bijsoort, zorgt bijvoorbeeld in de duinen voor de verspreiding van de zaden. De vruchten van de ruwe berk zien eruit als gevleugelde nootjes. De vleugels zijn tot drie keer zo groot als het nootje zelf. Hierdoor kan de wind het nootje ver weg blazen.

En de mens

Ruwe berken staan bekend als mooie sierbomen. Ze worden dan ook regelmatig aangeplant, zeker in tuinen. Ook voor het vervaardigen van haarborstels en ander gereedschap wordt de ruwe berk regelmatig gebruikt. De Kelten en Germanen schreven deze boom magische krachten toe. Hij zou geesten op afstand kunnen houden. Door een geestzieke of misdadiger af te ranselen met berkenhout, zouden de geesten verdreven worden.

© 2009 - 2025 Info_lisa, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Vanaf 2021 is InfoNu gestopt met het publiceren van nieuwe artikelen. Het bestaande artikelbestand blijft beschikbaar, maar wordt niet meer geactualiseerd.

Bronnen en referenties

Inleidingsfoto: Smellypumpy, Pixabay

Reacties

Elsvan Kampen, 01-12-2013
Onze Ruwe(Zachte?)Berk is 37 jaar. Volgens een tuinman lijdt hij aan boomkanker en zou bij de eerste storm kunnen omwaaien. Hij zat nog vol in het blad deze zomer. Men wees op gleuven in de stam en puistachtige vergroeiingen. Toch hebben wij twijfels, omdat de stam al jaren er hetzelfde uitziet. Graag uw advies.Bij voorbaat dank.
Met vriendelijke groeten,
Els van KampenReactie infoteur, 14-04-2014
Boomkanker is niet dodelijk voor bomen, zeker niet op de korte termijn. Het tast de wortels niet aan, dus omwaaien zal niet snel gebeuren. Het enige risico is dat een kant van de boom verzwaard wordt, hierdoor wordt het risico wel groter. Gleuven in de stam is heel normaal voor een ruwe berk.
Berken worden niet heel oud, dus als hij op een risico gebied staat kun je overwegen hem weg te halen, zodat hij niet op een huis valt. Zo niet, dan kun je ook gewoon grondig snoeien. Minder takken en minder bladeren betekent minder gewicht, en dus minder kans op omvallen. Laat het snoeien wel door een professional doen, op de verkeerde manier snoeien kan het risico weer verhogen.

Succes ermee!

Henk Kreupeling, 18-09-2013
Goede morgen. ik heb een vraagje Wij hebben een hele grote scheven berken boom voor ons huis staan. Die boom lijkt op de toren van pisa wel gericht op ons huis [levensgevaarlijk].
De boom staat op gemeente grond. Mag deze boom voor ons huis staan?

Alvast bedankt.

Met vriendelijke groet.
Henk Kreupeling.Reactie infoteur, 14-04-2014
Nee, als het gevaarlijk wordt, dan is het de taak van de gemeente om deze boom te verwijderen. Ik raad om een brief naar de gemeente te schrijven met het verzoek de boom te verwijderen.