De eenjarige bloem Cosmea bloeit tot laat in de herfst

Cosmea’s behoren tot een van de gemakkelijkste en dankbaarste eenjarigen in de tuin. Ze boeien van juli tot het gaat vriezen in de herfst, meestal in oktober. Cosmea’s bloeien met prachtig grote schotelvormige bloemen in de vrolijke kleuren roze, rood of wit. Bloemen die eigenlijk bestaan uit vele piepkleine bloemen. De cosmea is heel geschikt als snijbloem en bloemen plukken voor de vaas stimuleert de plant om meerdere bloemknoppen te produceren.

• De cosmea (Cosmos bipinnatus)
• Cultivars
• Kenmerken
• Blad
• De bloeiwijze
• Buisbloemen
• Straalbloemen
• Zaad oogsten

De cosmea (Cosmos bipinnatus)

De cosmea is een eenjarige plant uit de composietenfamilie (Asteraceae) van het geslacht Cosmos. De kleuren van de oorspronkelijke plant zijn overwegend rood, roze, en wit. De cosmea komt van oorsprong uit Mexico. Het is dus niet gek dat cosmea van zon en een goed doorlatende grond houdt. Ze zijn vorstgevoelig, dus als je ze zelf opkweekt, zaai ze dan niet te vroeg. April is uitstekend. Dat geeft ze tijd om wat groter te worden voordat je ze buiten uitplant. Van de Cosmos bipinnatus zijn meerdere cultivars. De cultivars kunnen ongeveer 40 tot 90 centimeter hoog worden en bloeien van juli tot oktober.

Cultivars

Door de oorspronkelijke cosmea (Cosmos bipinnatus) te vermeerderen zijn er verschillende rassen (cultivars) ontstaan met verschillende kleuren. Kleuren als:

• oranje;
• lila:
• tweekleurig;
• geel.

Cultivars Cosmos bipinnatus
Cosmos bipinnatus is te krijgen in verschillende kleurvariëteiten. Bijzondere cultivars zijn:

• Cosmos bipinnatus 'Dazzler', bloeit donkerrood;
• Cosmos bipinnatus ‘Xanthos’, bloeit zachtgeel;
• Cosmos bipinnatus ‘atrosanguinea’ Chocomocha’, bloeit met bijzondere donkerrode tot bijna zwarte kleur en heeft een lichte chocoladegeur:
• Cosmos bipinnatus 'Sunset Orange', bloeit oranje;
• Cosmos bipinnatus 'Orange Rufflers', bloeit oranje met stelen van circa 1 meter hoog;
• Cosmos bipinnatus 'Radiance' - bloeit roze met rood en witte stralen;
• Cosmos bipinnatus ‘atrosanguineus’, bloeit bruin en is een vaste plant van ca. 70 cm. De vaste plant verdraagt een temperatuur tot -5 graden.

Kenmerken

Cosmos bipinnatus wordt normaal gesproken circa 80 cm hoog maar kan ook een hoogte bereiken van 160 cm. Een en ander is afhankelijk van de standplaats. Cosmos bipinnatus staat graag op een zonnige plaats in een goed gedraineerde bodem. Ze zijn vorstgevoelig, en wanneer de zaden zelf gezaaid worden in de volle grond, is april uitstekend. De mannelijke en vrouwelijke bloemen zitten op dezelfde plant (eenhuizig). Een kenmerk van de cosmea is dat de bloeiwijze een bloemhoofdje is. Een bloem met veel gele buisbloemen in het midden en de bloembladeren (straalbloemen) om het gele hart, wat een typisch kenmerk is voor alle planten van de composietenfamilie. De cosmea staat graag in voedselrijke niet te natte grond, in de zon en tegen een schutting aan kunnen ze de 1 meter 80 wel halen.

Blad

De dubbel geveerde lijnvormige bladeren staan tegenover elkaar aan de stengel. Het sierlijke elegante blad bestaat uit groene deelblaadjes die geveerd zijn en niet tegenover elkaar staan. Naar de top toe versmalt het dunne blad en is het spits. De dunne lijnvormige bladeren splitsen zich ook weer in lijnvormige bladeren (dubbel geveerd). De bladrand van de dunne bladeren is gaaf. De acht groene, lancetvormige en eironde blaadjes, onder het bloemhoofdje zijn de omwindselbladeren. De stevige, ronde en lichtbehaarde stengels zijn roodbruin tot lichtgroen. De bladeren met een stengelomvattende bladvoet, lopen van het ene blad naar het andere blad met de bloemstengel ertussen. De rechtopstaande stengel is vertakt.

De bloeiwijze

De cosmea heeft een kegelvormige bloeiwijze (bloemhoofdje). Een bloemhoofdje bestaat uit vele kleine buisbloemen en met van oorsprong zeven tot negen roze, rode of witte straalbloemen aan de rand van het hoofdje. Straalbloemen die bovenaan het bloemblad getand zijn en buisbloemen die uitgegroeid zijn tot straalbloemen. Straalbloemen zijn vaak vrouwelijk of soms zelfs geslachtsloos. De functie van de gekleurde straalbloemen is om honingzoekers te lokken. Het gele "hart" van de cosmea bestaat uit buisbloemen die dicht bij elkaar zitten op een gemeenschappelijke bloembodem waar stroschubben uitlopen in een draadvormige punt. Aan de het eind van de bloemsteel liggen acht groene en spitse omwindselbladeren stevig tegen het bloemhoofdje aangedrukt. Het kelkachtig aanhangsel aan de top van het vruchtbeginsel (pappus) bestaat uit 2 of 3 stijve naalden die tijdens de vruchtrijping vaak afvallend.

Buisbloemen

Buisbloemen zijn bloemen met een tot buis vergroeide kroon en aan de top vier a vijf slipjes. De buisbloemen staan geordend naast elkaar in de bloembodem. De plant is tweehuizig wat inhoudt dat in elke afzonderlijke buis óf een kokertje van meeldraden (de mannelijke voortplantingsorganen) zit óf een stijl met meestal twee stempels (de vrouwelijke voortplantingsorganen) óf beide voortplantingsorganen. De buisbloemen staan met een onderstandig vruchtbeginsel in de bloembodem waar stroschubben zich om het vruchtbeginsel bevinden. De cosmea is dus een tweeslachtige plant doordat er zowel mannelijke alsook vrouwelijke geslachtsorganen zijn. De vrouwelijke geslachtsorganen zijn te onderscheiden aan de gekrulde stempels.

Straalbloemen

De straalbloemen (bloembladeren) staan om het gele hart van de cosmea en zijn altijd vrouwelijk. Lintbloemen waar ze vaak mee verward worden staan over de gehele bloembodem en kunnen zowel mannelijk als vrouwelijk zijn. De roze straalbloemen bij de cosmea (Cosmos bipinnatus) staan alleen aan de rand van de bloembodem, waar aan het begin van het bloemblad de roze kleur donkerder is. Bij de cosmea bestaat de bloembodem alleen uit buisbloemen dit in tegenstelling tot ander familieleden van de composietenfamilie die uit lintbloemen bestaan zoals:

• de paardenbloem;
• het havikskruid;
• de melkdistel;
• de kleine leeuwentand;
• het biggenkruid.

Zaad oogsten

De zaden van cosmea zijn rijp als de zaden zwart zijn. De zaden zijn ongeveer twee centimeter lang en geschikt om volgend jaar in het voorjaar te zaaien. De cosmea is vorstgevoelig dus wacht met buiten zaaien tot de nachten met vorst aan de grond voorbij zijn.