De zinnia is een eenjarige plant met veel cultivars

De zinnia is een eenjarige plant die de tuin opfleurt met prachtige bloemen in de zomer totdat de eerste nachtvorst invalt. De bloemen kunnen variëren van rood, wit, roze, oranje, twee kleuren tot bloemen met spikkels en vlekjes. Ook zijn er zinnia’s met in het hart gele bloemen als sterren (buisbloemen) en met grote bloembladeren (straalbloemen) om het gele hart, en bloembladeren die enkel, dubbel, cactusbloemig of dahliabloemig zijn. De bloemen zijn geschikt voor op de vaas, om als een boeketje weg te geven of om als zaad te oogsten.

• Zinnia
• Oorsprong
• Kenmerken zinnia
• Blad en stengel
• Bloem
• Weetjes

Zinnia

Het geslacht Zinnia hoort bij de familie van de composieten (Asteraceae). De familie van de composieten is te herkennen aan de bloeiwijze, waar veel ongesteelde bloemen vanuit de bloembodem zich ontwikkelen tot een samengesteld scherm aan de voet, omgeven door een krans van schutbladeren (omwindselbladeren). Het lijkt een bloem maar de bloem bestaat uit vele kleine bloemetjes. Het is een samengestelde bloem. De Nederlandse naam voor de composietenfamilie is daarom ook wel samengesteldbloemigen.

Oorsprong

De soorten van het geslacht komen van oorsprong voor in vegetaties met verspreide struiken en droog grasland in een gebied dat zich uitstrekt van het zuidwesten van Noord-Amerika tot Zuid-Amerika met een zwaartepunt in Mexico. Kenmerkend voor de zinnia is de solitaire, lange en vrij dikke steel. De bloem op de steel kan een scala van heldere kleuren hebben. De plant is rond het einde van 18e eeuw meegebracht naar Europa.

Cultivars van de zinnia
De zinnia heeft sinds het begin van de selectieve kruising in de 19de eeuw vele cultivars. Enkele veel gezaaide cultivars zijn de:

• Zinnia elegans Envy. Een zinnia in een fel groengele kleur en een ronde vorm (gelijk een dahlia) op 80 centimeter hoge stelen. De bloem kan enkel gevuld zijn met bloembladeren of dubbel gevuld:
• Zinni elegans Lilliput. Een mix van prachtige pastelkleuren op stelen van 60 centimeter en met pomponachtige kleine bloemen;
• Zinnia Zahara Double Fire. Een fel rode zinnia met dubbele bloemen en op stelen die 40 centimeter hoog zijn. Zeer geschikt om in potten en bakken op het terras te zetten;
• Zinnia tenuiflora ‘Red Spider’. Een enkelbloemige helderrode bloem met een rood hart en stelen die 75 centimeter hoog worden;
• Zinnia elegans Jazzy mix. Een zinnia met kleine bloemen in de kleuren rood, roodbruin of crème;
• Zinnia elegans 'Cherry'. De kersenrode grootbloemige zinnia wordt wel 90 centimeter hoog;
• Zinnia peruviana ‘Bonita Yellow’. Deze heeft abrikooskleurige bloemen. Met hoogtes tot 80 centimeter is de zinnia een ideale snijbloem;
• Zinnia elegans Formula Mix. Een snijzinnia met een bloemdiameter van 10 tot 14 centimeter staan op stevige stelen met robuuste bladeren. De hoogte van de stelen is ongeveer 90 centimeter.

Kenmerken zinnia

De zinnia is een zomerbloem en bloeit vanaf juli tot in de herfst. Zinnia’s hebben een voorkeur voor humusrijke en goed water doorlatende grond en doen het goed in de volle zon. De plant is gevoelig voor rot en zeer gewild bij slakken die in één nacht het blad tot op de nerf toe kaal kunnen vreten. De planten zaaien zichzelf ieder jaar uit maar het zaad kan ook opgevangen worden uit de gedroogde bloemen en in het voorjaar op de gewenste plek gezaaid worden wanneer het gevaar voor nachtvorst voorbij is en de grond is opgewarmd. Zaai het zaad direct op de gewenste plek want de zinnia wil niet graag verplant worden. De vermeerdering van de zinnia kan alleen gebeuren uit het zaad. De kleur van de opgekomen nieuwe bloemen is dan een verrassing omdat de nieuwe planten niet dezelfde kleur hoeven te hebben als de moederplant. Door de bloem als snijbloem te gebruiken en de uitgebloeide bloemen te verwijderen blijft een rijke bloei gegarandeerd tot ver in de herfst. De zinnia groeit gemiddeld met stelen van 80 centimeter maar op een juiste plek wel tot 1.80 meter hoog. Zinnia’s zijn drachtplanten voor vlinders en bijen.

Blad en stengel

De eironde, diep generfde bladeren van de zinnia zijn heldergroen en licht behaard. De bladeren hebben geen bladstelen (sessiel) en de stevig behaarde groenrode hoofdstengel zit ertussen. De behaarde vertakte bloemstengels zijn meestal groen gekleurd. Staat de zinnia in de halfschaduw dan draait de bloemstengel in de richting van de zon. De bloembladeren (straalbloemen) om het gele hart worden ondersteund door een groen omwindsel van veel halfronde bladeren die voor de helft groen zijn en wit gestreept met een dikke zwarte rand.

Bloem

De solitaire margrietachtige bloemen bloeien in juli tot de eerste nachtvorst, meestal in oktober. De ongeveer 10 centimeter grote bloemen staan op het eind van een lange, dikke bloemsteel in een alleenstaand bloemkorfje of bloemhoofdje. Elke alleenstaande bloem van de zinnia bestaat uit vele kleine, vijfslippige buisbloemen en heeft een rand van gekleurde straalbloemen. Deze bevinden zich aan de rand van de bloembodem en zijn vrouwelijk. Veel planten uit de composietenfamilie hebben ook lintbloemen die verspreid over de hele bloembodem staan waar straalbloemen alleen langs de rand staan. De buisbloemen van de zinnia zijn tweeslachtig wat inhoudt dat zowel de mannelijke meeldraden en de vrouwelijke stempels zich in de buisbloem bevinden. In sommige buisbloemen bevinden zich echter geen voortplantingsorganen of alleen een stamper. Het zijn de sterk vergrote vijf slippen van de buisbloemen, de prachtig gele sterren langs het hart van de zinnia. De functie van deze buisbloemen is om als lokbloemen te dienen voor stuifmeelzoekers. De gelokte insecten komen er dan achter dat het lokbloemen zijn maar ontdekken vervolgens het echte stuifmeel of de nectar. De meeldraden met hun helmknoppen rijpen eerder dan de stempels (proterandrisch).

Eetbare bloemen
De bloemblaadjes van de zinnia zijn eetbaar wanneer er geen bestrijdingsmiddelen gebruikt zijn. De bloemblaadjes hebben een kruidige, bittere smaak en kunnen salades en soepen versieren. De bloemblaadjes in een drinkfles met infuser kleuren het water en geven het een lekker smaakje.

Weetjes

Twee feiten die interessant zijn om te weten:

• De zinnia is vernoemd naar professor Gottfried Zinn (1727-1759), een Duitse professor in de medicijnen en plantkunde. Professor Zinn was verbonden aan de faculteit Plantkunde van de Universiteit van Göttingen en om hem te eren is de plant naar hem genoemd;
• In 2016 is de zinnia als eerste plant in de ruimte gekweekt. In het internationaal ruimtestation ISS (International Space Station) werd de zinnia dagelijks tien uur belicht met rode, blauwe en groene leds. De NASA (National Aeronautics and Space Administration) wil met dit experiment meer te weten komen over het telen van planten in de ruimte. De zinnia gekweekt op aarde ziet er wel mooier uit dan de zinnia gekweekt in de ruimte.