Hoe planten hun zaden verspreiden

Planten kunnen zich niet voortbewegen zoals de meeste diersoorten dat kunnen. Ze hebben allerlei technieken moeten ontwikkelen om toch te zorgen voor hun nageslacht en hun nageslacht de best mogelijke start te geven. Maar hoe zorgen planten dan voor hun nageslacht? En hoe zorgen ze dat de kans op nageslacht het grootst is? Welke technieken gebruiken planten hiervoor?

Verspreiding van zaden en kansen op nageslacht vergroten

Het laten vallen van de zaden lijkt een erg eenvoudige oplossing voor planten. Ze kunnen zich immers niet bewegen om hun zaden ergens anders een veilig onderkomen geven. Maar wanneer planten hun zaden gewoon zouden laten vallen, zouden de zaden in de schaduw van de ouderplant moeten uitgroeien tot een volwaardige plant. Dit is niet goed voor de groei en ontwikkeling en daarom hebben planten allerlei mechanismen ontwikkeld om hun zaden toch te kunnen verspreiden. Er zijn eenjarige planten, die in hetzelfde jaar bloeien, zaad vormen, zorgen voor verspreiding van zaden en dood gaan. Wanneer de zomer slecht is, kan dit misgaan, maar gelukkig blijven de zaden vaak een paar jaar goed zodat ze ook later kunnen ontkiemen. De meeste planten kunnen echter meerdere jaren bloeien en zorgen voor zaadvorming voor ze dood zullen gaan.

Veel planten zorgen voor duizenden zaden, zodat de kans groot is dat enkele zaden hiervan zich kunnen voortplanten, een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld de zonnebloem. Ook zijn er planten die juist voor erg weinig zaden zorgen, maar in deze zaden wel veel energie stoppen zodat dit hun kans op overleven vergroot. Een voorbeeld hiervan is de kokosnoot.

Verschillende verspreidingstechnieken

Het hangt sterk van soort en locatie af hoe planten hun zaden verspreiden. Iedere plant heeft zijn eigen techniek, zodat de overlevingskans van het soort het grootst is.

Verspreiding via wind

Veel planten hebben een soort vleugels of kleine haartjes met een parachute eraan waarmee ze zich door de wind naar nieuwe plekken laten waaien. Op de plek waar ze neerkomen zullen ze ontkiemen en later zelf zorgen voor zaden en verspreiding. Voorbeelden van planten die deze techniek gebruiken zijn paardenbloemen, platanen, esdoorns en wilgenroosjes.

Verspreiding via water

Voornamelijk oeverplanten zorgen voor zaden die blijven drijven en zo met de stroom kunnen meegaan naar andere oevers. Ook bij de zee zorgen kustplanten voor deze manier van zaden verspreiding. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld kokospalmen, door de stroming in de zee en het tij kunnen kokosnoten erg ver komen. Ook reuzenbalsemien en zeekraal gebruiken deze techniek.

Verspreiding via kleven

Er zijn planten die zorgen dat hun zaden kleverig zijn of haartjes hebben met haakjes eraan. Wanneer dieren langslopen, zullen de zaden aan hun vacht blijven kleven of hangen en worden ze automatisch naar andere plekken overgebracht. Duivelsklauw, kleefkruid en egelskoppen zijn voorbeelden van planten die deze techniek gebruiken.

Verspreiding door verteerd voedsel

Sommige planten zorgen dat hun zaden in hun vruchten zitten en laten deze eten door dieren. Wanneer de zaden via het spijsverteringskanaal in de poep van deze dieren terechtkomt, komen ze gelijk terecht in een voedzame omgeving om te kunnen ontkiemen. Hiertoe behoren o.a. appelbomen, aardbeienplanten en tomatenplanten.

Verspreiding door begraven voedsel

Er zijn planten die zorgen dat hun zaden een olieachtig en eetbaar laagje hebben. Er zijn dieren die deze zaden meenemen, begraven en later opeten. Een voorbeeld hiervan is de eekhoorn die graag eikels begraaft om vervolgens weer op te graven. Echter vergeet de eekhoorn een aantal van zijn begraven schatten, waardoor die zaden zich kunnen ontkiemen. Ook mieren gebruiken deze techniek, ze nemen de vrucht mee, begraven hem, maar eten enkel het eetbare laagje van de zaden.
Naast eiken, gebruiken vleugeltjesbloemen en wonderbomen deze techniek ook.

De katapult of explosie techniek

Er zijn planten die hun zaden wegschieten, of eigenlijk katapulteren wanneer de vruchten van de planten opdrogen. Bij opdroging rekken de wanden van de planten uit, wanneer de vrucht breekt komt er een spanning vrij die zorgt dat de zaden wegspringen. Bij een springkomkommer kan dit wel gaan om zes meter. Andere voorbeelden zijn de brem, geranium en het vlijtig liesje.

Wanneer verspreiden zaden zich?

Het hangt sterk af van plant en locatie wanneer deze hun zaden verspreiden. Al zullen de meeste planten zich verspreiden in het najaar. De plant groeit en bloeit immers in het voorjaar, in de zomerperiode worden de meeste zaden gevormd en wanneer deze volgroeid zijn tegen het einde van de zomer zullen ze via de verschillende verspreidingstechnieken op hun nieuwe locatie terechtkomen. In regio’s waar geen onderscheidt gemaakt kan worden tussen de vier seizoenen, hangt de verspreiding van zaden veel minder af van de warmere en koudere periodes. Hier zullen planten dus ook niet veelal gelijktijdig de zaden verspreiden.