De mispel eten, zo van de boom

Vijf harten, vijf starten, en een prik in ’t gat. Râ, râ, wat is dat? Het antwoord van dit kinderrijmpje heeft te maken met fruit uit de boomgaard van vroeger. Vergeten fruit genoemd. Vergeten fruit kun je vinden bij de groenteboer, bij het exclusieve fruit. Het is gezond fruit met een hoge voedingswaarde. De laatste zin van het kinderrijmpje: prik in ’t gat geeft prijs hoe deze vrucht gegeten kan worden. Zo van de boom zijn ze lekker maar de mispel is ook geschikt om te verwerken.

• De mispel
• Vijf starten
• Vijf harten
• Prik in het gat

De mispel

Het antwoord van het rijmpje is: de vrucht van de mispel. De mispel is (Mespilus germanica) een plant uit de rozenfamilie (Rosaceae) en familie van de appel en peer. De mispelboom, ook wel mispelaar genoemd, kan als grillige struik circa drie meter hoog worden. In de herfst geeft de mispelboom zijn vruchten prijs. De vrucht van de mispelaar heet de mispel. Het is een roodbruine vrucht van 2 tot 3,5 centimeter groot. Heel opvallend aan de mispel is de grote, diepe kroon met vijf kelkslippen. Een mispel is een vrij ronde vrucht maar heeft een iets smallere kant (net een tol) waar de steel aan de boom zit. De kroonbladeren zijn kenmerkend voor het uiterlijk van de mispel, en worden bedoeld in het kinderrijmpje.

Vijf starten

De vijf kroonbladeren zijn de starten in het kinderrijmpje. Starten bedoeld als staarten, maar dat rijmt niet. In de lente bloeit de mispelaar met wit-roze bloemen die heerlijk ruiken. Uit de bloemen komen de mispels. Langzaam kleuren ze van groen naar bruin-rood. De mispel is nog groen,keihard, zuur en niet eetbaar. Het rijpingsproces (fermentatieproces) om de mispel eetbaar te maken wordt versneld door de vorst. Ook zonder vorst komt het rijpingsproces wel op gang. Om het proces te versnellen bij het uitblijven van de eerste vorst is het ook mogelijk om de mispels enkele dagen in de diepvries te leggen, waarna ze ook gegeten kunnen worden.

Vijf harten

Met de vijf harten worden de vijf, vrij grote pitten in de mispel bedoeld. Door het aantal van vijf pitten (en niet één zoals de bv. de kers) worden mispels geclassificeerd als 'samengestelde steenvruchten'. Het kauwen op de pitten wordt niet aangeraden omdat deze het giftige hydrocyaanzuur (waterstofcyanide of blauwzuur) bevat. De toxische werking van blauwzuur berust op het verstoren van de ATP-productie in de mitochondriën (de energieleveraars aan de menselijke cellen). Hydroyaanzuur ruikt naar amandelen.

Prik in het gat

"Prik in 't gat' is voor het openmaken van de vruchthuid. De mispel is pas eetbaar wanneer het vruchtvlees zacht is geworden door beginnende rotting (het fermentatieproces). Wanneer de mispel beurs (het bletten) wordt en de kleur verandert van groen/bruinig naar donkerbruin tot roodbruin en de vruchthuid kan licht ingedrukt worden, dan is de mispel 'rijp'. Bijt of prik dan een gaatje in de schoon gemaakte mispel aan de smalle ‘tol’kant (het kontje of gat) en zuig vervolgens het vruchtvlees eruit. Het sappige vruchtvlees smaakt zoetzuur met een smaak tussen appel en peer, met een lichte nasmaak van abrikozen. De vijf pitten en het vel mogen vervolgens in de GFT container.

Wat ze vroeger ook al wisten

Onze voorouders wisten al hoe lekker en gezond de mispel is. Ook dat de mispel de gezondheid bevordert bij klachten als:
bloedingen. In de vruchten, bladeren en bast van de mispelboom zitten tanines.

• Dit stelpt bloedingen, helpt bij nierstenen en keelpijn door te gorgelen met een aftreksel.
• menstruatiepijn en
• maag- en spijsverteringsproblemen. Ook wisten onze voorouders al dat
• mispels ontgiftend werken. De pectine in mispels haalt lood en kwik uit je lichaam.
• dat mispels een grote hoeveelheid vitamine C bevat, voedingsvezels, anti-oxidanten en mineralen als
• Natrium 6 mg
• Kalium 246 mg
• IJzer 0,49 mg
• Magnesium 10,5 mg

Mispelgelei

De mispel beurs eten is een delicatesse en een vitaminebommetje. Maar mispels gaan snel rotten en dan zijn niet meer eetbaar. Omdat er veel pectine in de mispel zit is het maken van mispelgelei een mogelijkheid. Neem een pan met 2,5 dl water, twee eetlepels citroensap en doe hier 1 kilo rijpe mispels in. Breng het water aan de kook en laat de mispels op een laag vuurtje 1 uur garen. Wrijf ze door een zeef zodat de vellen en pitten achterblijven en vang de moes op in een pan. Meng door 750 mispelmoes, 500 gram rietsuiker en breng dit met twee eetlepels citroensap aan de kook. Tot de gewenste dikte bereikt is (meestal na 15 minuten) en dan de moes in schoon gemaakte glazen potten schenken. Draai de deksels erop en zet de potten op zijn kop. Bewaar de mispelgelei donker en droog tot het gebruik voor op de boterham, als toevoeging in de yoghurt of bij een kaasplankje.