De schoonheid van de geboorte van een libel

De libellen (of ongelijkvleugeligen) horen bij de familie van de insecten. Libellen zijn zelfs de grootste insecten van Europa. Ze hebben twee paar prachtige vleugels. Doorzichtige en rijk geaderde vleugels met heel vaak opvallend gekleurde vlekjes aan de buitenrand van de vleugels (Pterostigma). Een lang (meestal) slank achterlijf en een kop met opvallend grote, gekleurde ogen. De libellen zijn in twee groepen ingedeeld: de juffers (of gelijkvleugeligen) en de echte libellen. Op basis van de vliegtijd worden libellen in twee groepen gedeeld; de lentesoorten en zomersoorten.

• Van eitje tot larve
• Van larve naar libel
• Uitkleuren
• Libellen als graadmeter van de natuur

Van eitje tot larve

Na de paring (het paringswiel genoemd) worden de eitjes afgezet in het water, modder of in de stengels van waterplanten. In ongeveer vier weken ontwikkelen de meeste eitjes zich tot larve. De larve ondergaat vervolgens nog een aantal vervellingen en gaat de winter in. De meeste larven, blijven een jaar tot twee jaar onder water. Er zijn ook larven die drie tot vijf jaar onder water blijven voordat ze transformeren naar een libel. Larven zijn zeer vraatzuchtig en jagen op kleine waterdiertjes, die kleiner zijn dan de larve zelf: torren, watervlooien en kleine visjes. Maar ook eten ze soortgenoten! De larve zelf kan opgegeten worden door vissen, waterkevers, watervogels en amfibieën.

Van larve naar libel

De laatste vervelling van de larve is de vervelling van larve naar imago. Van larve naar libel. Het uitsluipen genoemd. De larve kruipt uit het water en zoekt een plek om de laatste vervelling aan te gaan. Met mooi weer is het te zien op plantenstengels aan de kant van een sloot, beek of vijver. De grootste kans om dit te zien is ’s morgens. Dit tijdstip is voor de aankomende libel het meest veilig. De kans om weerloos een prooi te worden, is 's morgensvroeg het kleinst. Wanneer de plek gevonden is, goed verscholen tussen de andere waterplanten, barst de larvenhuid letterlijk open en sluipt en kruipt heel langzaam de nieuwe libel uit de larvenhuid. Heel bijzonder om te zien. Wanneer de libel eruit is en op de grond valt, krijgen heel langzaam de vleugels vorm door middel van eigen lichaamsvloeistof te gebruiken. Ook het achterlijf krijgt langzaam de vorm van de libel en voordat de libel weg vliegt, is er wel een half uur voorbij gegaan.

Uitkleuren

Het kan enkele weken duren voordat de libel is ‘uitgekleurd’ en de kleuren van de betreffende familiesoort heeft. Erg moeilijk maakt het dit om zo een jonge libel te herkennen en te determineren. Libellen worden slechts enkele weken tot een paar maanden oud. Nadat de paring heeft plaatsgevonden, worden de eitjes afgezet. Een paar dagen later zal de libel sterven. Een libel leeft gemiddeld zes tot acht weken. En dan te bedenken dat de larve waar de libel uitkomt jaren onder water leeft.

Libellen staan in het midden van de voedselketen
Libellen dragen bij aan het onder controle houden van plagen, een muggenplaag bijvoorbeeld. Libellen eten namelijk allerlei kleine en meestal vliegende insecten: muggen, vliegjes, motjes, enzovoorts. Maar soms vangen ze ook grotere insecten, zoals vlinders en ze eten ook elkaar. Net als bij de larven dus. Libellen zelf zijn ook een prooi voor andere dieren. Prooi voor vogels, amfibieën, spinnen en andere libellen dus. Libellen hebben zo een veelzijdige functie in het ecosysteem.

Libellen als graadmeter van de natuur

Aan de aanwezigheid van libellen met hun specifieke eisen aan de omgeving, weten natuurwetenschappers hoe de kwaliteit van water is, of er genoeg variatie in de oevervegetatie is en of bijvoorbeeld een hoogveengebied ‘gezond’ is. Het juist ontbreken van de libellen kan bijdragen tot het opstellen van een beleidsplan voor natuurbeheer. Een voorbeeld is het Vragenderveen in de buurt van Vragender (gemeente Oost-Gelre): nadat in 2000 in het hoogveengebied damwanden geplaatst werden om het water vast te houden, duurde het niet lang of de Noordse witsnuitlibel werd er weer veel gespot. De Noordse witsnuitlibel die vooral vennen en hoogveengebied als leefgebied heeft.

De schoonheid van libellen
Hoe mooi is het om een libel te zien. De kleuren, de grootte, het uitsluipen, het paringswiel in een hartjesvorm en de ei-afzetting. Hoe een libel al dippend over het water vliegt voor de eitjes af te zetten. Even nergens aan denken als mensenmens en alleen maar kijken. Verwonderd staan en je zorgen even vergeten. Puur genieten. En wanneer je een libel ziet, is het meestal droog en lekker zonnig weer.

Een libel is geen libelle. Libelle is een weekblad en een libel is familie van de insecten!