Ziekte van Marek bij kippen herkennen

Een kip of haan die steeds dreigt om te vallen of met een poot omhoog loopt alsof het een paradepas is? Een kip of haan die met zijn kop bijna over de grond gaat en niet meer fier omhoog kijkt, of een poot heeft die naar achteren of naar voren wijst? Dan is een ding zeker: het beestje heeft de klassieke ziekte van Marek ook wel de Marekse verlamming genoemd. Het is een ongeneeslijke en dodelijke kippenziekte. Een ziekte die zich kenmerkt door tumorvorming van weefsel dat afweerstoffen produceert. Eenzijdige verlamming komt bij deze ziekte ook veelvuldig voor. De ziekte van Marek komt ook voor bij kalkoenen, fazanten, kwartels en patrijzen. Naast de klassieke vorm bestaan ook de Acute (ingewanden) en Oculaire (ogen) vormen van Marek.

Ziekte van Marek: een ongeneeslijke en dodelijke kippenziekte

Kippen houden als hobby is erg leuk. Het gekakel van de hennen en het gekraai van de haan is voor velen een bron van plezier, evenals het rapen van de gelegde eieren en het zien opgroeien van kuikens. Maar deze hobby wordt minder leuk als een dodelijke ziekte in het hok of in de ren uitbreekt. Een van die gevreesde ziekten is de Ziekte van Marek.

De ziekte van Marek kent drie vormen

de klassieke Marek
de acute Marek of de ingewands Marek
de oculaire vorm van Marek of grijze oogblindheid

De klassieke ziekte van Marek of Marekse verlamming

Het is een ongeneeslijke en dodelijke ziekte die niet alleen bij kippen, maar ook bij kalkoenen, fazanten, kwartels en patrijzen voorkomt.

Kenmerkend voor de klassieke ziekte van Marek is de vorming van tumoren in

lichaamszenuwen van organen (geslachtsorganen, milt, nieren, longen, hart),
spieren
de huid

De klassieke Marek is meestal te herkennen aan de bewegingen van kip. Die bewegingsstoornissen zijn het gevolg van aantasting van lichaamszenuwen.

De afwijkingen bij de klassieke vorm

Verlammingsverschijnselen. Marek geeft meestal eenzijdige verlammingen, dus één poot verlamd.
Draainek
Voorzichtig en moeilijk lopen, hoog optillen poot
door de poten zakken
Omvallen tijdens het lopen
Vuistvorming van de tenen
De poot wijst naar voren of naar achteren
De kip laat de kop hangen

Als je de besmette kip zelf niet doodt, kan het nog maanden duren voordat het dier uiteindelijk aan de ziekte sterft.

Acute Marek of de ingewands Marek

Acute Marek komt vooral voor bij hennetjes en haantjes vanaf 6 weken, maar de eerste verschijnselen worden meestal pas tussen 12 en 20 weken geconstateerd, meestal het eerst in de geslachtsorganen, vervolgens in andere organen. maag, hart, en lever, longen en nieren.

Kenmerken van Acute Marek

Kam en lellen worden bleker
De poten worden bleker
Snel vermageren, ondanks voldoende gegeten te hebben (Het voedsel komt door de celgroei niet in de maag, maar in organen in de buikholte.)

Oculaire vorm van Marek of Grijze oogblindheid

Bij de Oculaire vorm van Marek wordt de iris van het oogaangetast. Er zijn tumoren gegroeid op het regenboogvlies (iris) in het oog. Meestal gaat het om kippen die net aan de leg zijn of rond die leeftijd.

aangetast regenboogvlies / Bron: Publiek domein, Wikimedia Commons (PD)

De afwijkingen bij de Oculaire vorm van Marek

Kleurveranderingen van het pigment van het oog(ogen zijn normaal oranjeachtig en worden nu grijs)
Niet meer kunnen vergroten en verkleinen van de pupil
Verandering van de vorm van de pupil
Blind worden van de kip

De ziekte van Marek is ongeneeslijk dus dodelijk

De besmetting van de ziekte van Marek gebeurt altijd tijdens de eerste levensdagen. Het stof in het kippenhok is de belangrijkste factor. Het verspreidt niet alleen het virus, maar houdt het ook 'vast' in het hok. De eieren zelf spelen geen rol in de overbrenging van de ziekte, maar wel het stof in de veertjes die er aan zijn vastgeplakt.
De ziekte van Marek in welke vorm ook is niet erfelijk.

Verspreiding van het Marekvirus
Hoe kan een kip door het virus worden getroffen?
Dat kan

via de lucht
via de huid
via veerschilfers
via eieren met vastgeplakte veertjes

Is een hennetje of haantje besmet met het Marekvirus dan is het ten dode opgeschreven, omdat er geen genezend medicijn voor is. Er is wel een preventief medicijn.

Voorkomen van de ziekte van Marek

Om de ziekte van Marek te voorkomen kunnen enkele maatregelen worden getroffen.

De beste methode. preventief inenten. Eéndagskuikens éénmalig vaccineren met een onderhuidse injectie of een injectie in de spieren.
Kuikens de eerste weken niet opfokken in de buurt van de ouders.
Verschillende leeftijden van kuikens van elkaar gescheiden houden.

Behalve deze ziekte komen ook bloedluis, kalkpoten en snot regelmatig voor. Ook in de kippenhokken van de 'hobbyboeren'.