De knobbelzwaan
De knobbelzwaan is een sierlijke verschijning in onze sloten plassen en meren. Maar ook in de lucht is de knobbelzwaan een imposante en mooie verschijning. Het is ook niet voor niets dat knobbelzwaan het symbool is van vliegtuigmaatschappij KLM-air France. Met de knobbelzwaan gaat het gelukkig erg goed in Nederland. Het aantal knobbelzwanen neemt jaarlijks toe.
Geschiedenis
De Knobbelzwaan, kwam als wilde vogel, al vanaf de oudheid in Nederland voor. Helaas hadden de boeren een enorme hekel aan de knobbelzwanen. Op hun weilanden lieten ze nogal forse uitwerpselen achter en ze werden daardoor in die tijd dan ook flink bejaagd en werd dan ook helemaal in Nederland uitgeroeid. De knobbelzwaan kwam alleen nog in gevangenschap voor. Gelukkig zijn er een aantal uit gevangenschap ontsnapt. Deze ontsnapte dieren zagen de kans om toch weer in het wild te broeden. Uit deze ontsnapte zwanen is weer een hele nieuwe wilde populatie knobbelzwanen ontstaan.Uiterlijke kenmerken
De knobbelzwaan heeft als Latijnse naam: Cygnus Olor. De zwaan is zuiverwit en heeft een rode snavel. Boven aan de snavel zit een zwarte knobbel, vandaar ook de naam knobbelzwaan. Bij het mannetje is de knobbel duidelijk groter dan bij het vrouwtje. Ook heeft het mannetje een dikkere nek als het vrouwtje. Het vrouwtje weegt zo een 10 kilo en het mannetje gemiddeld 13 kilo. De spanwijdte van de vleugels zijn 2,30 meter. Ze zijn daarmee niet alleen de grootste watervogels maar ook de zwaarst vliegende vogels. Opmerkelijk is dat de vleugels van de zwanen in hun vlucht een zingend geluid maken.De jongen
Begin april begint het broedseizoen van de knobbelzwaan. Hun nest ligt vaak vrij ver weg van het water. Zo worden ze niet gestoord door menselijke activiteiten en de eventuele scheepvaart. Er worden gemiddeld 5 tot 9 eieren gelegd. Met 35 tot 38 dagen komen de grijsbruine of vuilwitte jongen uit hun ei. De snavel is loodgrijs en heeft nog geen knobbel. Zwanen verdedigen hun nest en jongen erg agressief. Het is dan ook beter uit de buurt te blijven van zwanen met jongen. De jonge zwanen blijven maanden lang bij hun ouders. Soms zie je jonge zwanen meeliften op de rug van de ouders. Dit voorkomt dat ze worden opgegeten door rovers en daarnaast kunnen de jongen lekker uitrusten als ze moe zijn. In het 2e levensjaar van de zwaan vormt de knobbel zich en begint de kleur van de snavel te veranderen in geelrood. Na 3 jaar zijn de vrouwtjes geslachtsrijp en na 4 jaar de mannetjes.Vaak zie je 2 verschillende kleuren jongen bij de ouders zwemmen. Dit komt omdat er 2 vormen knobbelzwanen in Nederland voor komt. Je hebt gewoon de Nederlandse vorm en de Poolse vorm. Op zich zit er op een ding na geen verschil in deze twee vormen. De Nederlandse knobbelzwaan heeft zwarte poten en de Poolse vorm heeft grijze poten. Je kunt het verschil nog beter zien bij de jonge zwanen. Als er twee verschillende kleuren jongen bij de ouders zwemmen, komt een van de ouders uit polen. Poolse jonge zwanen zijn namelijk vuilwit en Nederlandse jonge zwanen zijn grijsbruin.
Oudervogels blijven hun hele leven bij elkaar.
Voedsel
Voedsel van de knobbelzwaan bestaat voornamelijk uit waterplanten. Met zijn lange hals kan hij goed naar de bodem van sloten rijken om de waterplanten, van de bodem te plukken. Ze gaan ook het land op om lekker van het gras te peuzelen. Voor een goede spijsvertering eet hij ook steentjes en aarde. Maar als hij de kans krijgt eet hij ook kikkers, kleine visjes en insecten. Zwanen zijn trouwens niet schadelijk voor visstand, daarvoor eten ze gewoon te weinig vis voor.Territorium
Zwanen zijn erg fanatiek is het verdedigen van hun territorium. Vooral het mannetje kan daarbij erg agressief zijn. Met zijn kop dicht bij de grond en zijn vleugels wijd open, gaat hij luid sissend op de indringer af. Zwanen hebben erg sterke vleugels, ze kunnen een volwassen persoon een gebroken arm slaan met hun vleugels.Overwinteren
In Engeland en in midden Europa blijven de knobbelzwanen in de winter in hun broedgebieden. Als ze wel hun broedgebieden verlaten, vormen ze kleine zwermen bij vlakbij gelegen wateren. Hun Scandinavische familieleden hebben ieder jaar een lange trektocht. Hun tocht gaat helemaal naar de Oostzee.Gerelateerde artikelen
Wilde zwaan, Cygnus cygnusDe wilde zwaan, Cygnus cygnus vroeger Cygnus musicus, is een grote zwaan. Hij is volledig witgekleurd met een geel met z…
Cygnus Atratus: De zwarte zwaanIn een stadspark in Leeuwarden vertoeven al enkele jaren een paar zwarte zwanen. Vroeger kwamen er vooral witte zwanen v…
De sierlijke knobbelzwaanHet geslacht zwanen telt slechts vijf soorten, de fluitzwaan, kleine zwaan, trompetzwaan, wilde zwaan en de knobbelzwaan…
Was kip er het eerst of het ei: alles over het eiOver wat er nu eerst was het ei of de kip gaat dit artikel niet. Wel over allerlei andere feiten over het ei in zijn alg…
Kleurvererving van de parkietDe grasparkiet heeft 16 paar chromosomen: 15 paar autochromosomen en 1 paar geslachtschromosomen. De geslachtschromosome…Bronnen en referenties
- Inleidingsfoto: Donbalon, Pixabay
- Wikipedia
- Vogelvisie,nl
Reacties
Corrie, 17-05-2016
Klopt het dat zwanen wanneer de jongen vier a vijf dagen oud zijn, de geboorteplek verlaten i.v.m. roofvogels? Zo ja waar gaan ze dan naar toe en kunnen de jongen al zo ver zwemmen of liften ze mee tussen de vleugels van hun ouders?
Reactie infoteur, 19-05-2016
Hoi Corrie,
Zwanenjongen liften ook regelmatig mee op de rug van hun ouders. Zwanen letten heel goed op hun jongen. Vader en moeder voeden de jongen samen op. Ze rusten verder gewoon op de waterkant uit, met de ouders in de buurt.
Groetjes Lautof
Jaromir Camphuijsen, 04-05-2013
Leuk stukje, was op zoek naar de oplossing van het raadsel van de zwarte en grijze zwanenpoten. Gevonden! Dankjewel. Heb hier een stel zwanen voor de deur, een met grijze en een met zwarte poten. Duidelijk dus multiculti. Heb ook maar gelijk een melding gedaan bij het Polen-overlast meldpunt van de PVV, want ze plukken de hele oever kaal, duidelijk verloedering van de leefomgeving. Bovendien pikt deze Pool nu de plek in van een van onze eigen Nederlandse zwanen. Dit moet gestopt worden!
Ze zit nu ongeveer vier weken op acht eieren. Kan niet wachten tot ze uitkomen! Bovendien heel bijzonder dit jaar want een paar meter verderop zit ook nog een futen- en een meerkoeten nest. Het is een drukte van belang.
Reactie infoteur, 07-05-2013
Hallo jaromir,
Bedankt voor het compliment. Behalve de poten zit er dus verder weinig verschil in de zwanen. Het is dus ook niet zo gek dat er kruizingen zijn ontstaan. Leuk dat er zo veel watervogels bij je in de buurt broeden. Zal dan wel een lekker stekkie zijn.
Groetjes Lautof
Peter Tielbeek, 11-06-2012
Peter, 11 juni 2012
Vandaag ontdekten we een leuk stel in de wetering (sloot). Een zwaan en een gans zwommen samen met een jong de gehele wetering door. Ik dacht dat zwanen en ganzen elkaar niet verdragen, maar dit was duidelijk een stelletje. Misschien dat de gans het jong geadopteerd heeft. Na wat zoeken in internet zien we wel dat het een zwanenkuiken moet zijn, maar dan wel een spierwitte. Het kuiken wil ook steeds meeliften op de rug van de zwaan, en wordt ook verdedigd door zowel zwaan als gans. Tja, liefde is blind, en de natuur is van slag! Hoe noem je trouwens een jong uit zo'n gezin: een Zwans of een Gaan? (ik heb evt. foto's van dit stelletje).
Reactie infoteur, 13-06-2012
Beste Peter,
Tja wel een apart stelletje die twee. Verder moet ik je de antwoorden schuldig blijven. Blijf ze maar in de gaten houden. Dan kun je het jong zien opgroeien, en zie je wat het wordt.
Groetejs Lautof (infoteur)
Catharina, 10-06-2012
Op 6 juni zijn vlak voor mijn terras 5 zwaantjes geboren.De ouders waren rond maart bij mij aan komen vliegen.Ik woon landelijk, met een sloot rondom.Ze zwommen samen steeds voorbij mijn terras, tot dat het mannetje uit het water naar mijn terras liep.Ik heb ongeveer 2 meter ruimte tussen de sloot en het terras.En daar is hij begonnen met de bouw van het nest.Aangezien ik een hek voor mijn terras heb gebouwd i.v.b.met mijn hondjes ging het mannetje pal voor mijn hek aan de gang.Wat resulteerde in de geboorte van 5 jongen.Ik ben verbaasd over het gedrag tegen over mij en de honden.Het was zeer gemoedelijk.Vanuit mijn huiskamer en terras heb ik ales kunnen volgen.Het is een geweldige ervaring dit te zien.Vooral toen ze met de kleintjes het water in gingen.Steeds in de buurt van het nest blijven nu na 4 dagen zwemmen ze langer en blijven langer weg.Vandaag 10 juni zijn ze al uren weg.Ik hoop dat ze tegen de avond weer op hun nest komen.Ik mis ze nu al, zo ook mijn honden, die steed voor het hek staan, zo van waar blijven jullie.Ik heb geen idee hoelang ze echt hun nest opzoeken, tot dat de jongen zelf vliegen misschien.Ik
zal dit nooit vergeten.Heb het op facebook staan en er komt nog meer van ze bij…
Reactie infoteur, 10-06-2012
Hoi Catharina,
Misschien dat de zwanen alleen nog voor de nacht komen, maar de kans is groot dat ze wegblijven. Jonge zwanen kunnen namelijk op de rug van de ouders meeliften als ze moe zijn, en hebben daar dus geen nest voor nodig. Wel heb je kans dat de zwanen volgend jaar weer nestelen op je terras. En als je het oude nest laat liggen, maken ze van het oude nest misschien wel gebruik.
Groetjes Lautof (infoteur)
Frans Denissen, 21-04-2012
In ons weiland is 18 april jl. één knobbelzwaan ei gelegd. Het koppeltje is vorig jaar vanaf februari 2011 bij ons gekomen. Soms gingen ze een paar dagen/ weken even weg, maar kwamen altijd terug. Dit jaar zijn ze begin maart hier gekomen. Wat een feest. Het zijn Inheemse knobbelzwanen; zwarte poten. Wij zijn met de zwanen in blijde verwachting.
Reactie infoteur, 22-04-2012
Beste Frans,
Nou vast gefeliciteerd met het aankomende ouderschap:). Een enkel ei is wel heel weinig, misschien dat er ondertussen meer eieren zijn gelegd. Of misschien zijn de andere eieren niet te zien. Of het is nog een heel jong paartje. Met een week of 5 zal het uitkomen. Wees voorzichtig als de zwanen jongen hebben, ze zijn dan erg aggresief.
Wel kan je proberen om de zwanen naar jou toe wat vertrouwelijker te maken, zodat ze later met jongen minder aggresief tegen je zullen zijn. Ga af en toe eens langs met wat brood. Ze zullen dan wat aan je wennen. Erg handig als je in je weiland wat klussen moet doen.
Groetjes Lautof (infoteur)
Laatste update: 28-08-2015
Rubriek: Dier en Natuur
Subrubriek: Vogels
Bronnen en referenties: 3