Zachte beengebreken bij paarden

Een hoop mensen kunnen beengebreken bij paarden wel herkennen maar hoe ontstaan ze nou eigenlijk? En kan het kwaad? Moet het behandeld worden? Heeft het paard er pijn aan? In dit artikel krijgt u antwoord op deze vragen. In dit artikel gaan we in op de zachte beengebreken van het paard. Zachte beengebreken zijn zwellingen en uitpuilingen van de zachte weefsels ( en dus allemaal zacht aanvoelen). Deze zwellingen kunnen zich bevinden in het onderhuidse bindweefsel of iets diepere weefsels. Deze laatste zijn vooral van belang. Van deze diepere weefsels gaat het voornamelijk om zwellingen in de pezen, slijmbeurzen, peesscheden en gewrichtszakken.

Zachte beengebreken aan de voorbenen:

• Legger
• Springknie
• Gallen
• Peesblessure/peesklap
• Mouw
• Bolspat
• Waai- of vlotgal:
• Piephak

Legger

Een legger komt voor aan de voorbenen van het paard en is een zwelling op de achterkant van de elleboog. Een legger komt door het liggen op een hele harde ondergrond of doordat het ijzer tijdens het liggen tegen de elleboog drukt. Als reactie op deze drukt vormt onder de huid een slijmbeurs waarvan de wand steeds dikker gaat worden en de holte daarin wordt juist steeds kleiner. Uiteindelijk wordt het een harde bindweefselknobbel die met huid bedekt is. Deze huid kan op den duur ook hard en stug aan gaan voelen. Wanneer een paard een legger heeft zal het niet kreupel lopen, tenzij de slijmbeurs ontstoken raakt maar dit komt nauwelijks voor.

Springknie

Wanneer je de naam van dit beengebrek hoort ga je ervan uit dat dit alleen bij springpaarden voorkomt. Dit is niet waar want ieder paard kan het krijgen. Het wordt alleen zo genoemd omdat een springknie onder andere veroorzaakt wordt door vaak stoten tegen hindernismateriaal. Bij dravers zie je het vaak na valpartijen en door het strijken van het ene been langs het andere been. Ook kan het veroorzaakt worden tijdens transport of wanneer het paard bijvoorbeeld tijdens het voeren tegen de muur schopt. Een springknie wordt meestal veroorzaakt door een overvulling van de peesschede of de slijmbeurs in de knie. Een springknie kan chronisch worden wanneer het paard zich vaker op dezelfde plek blesseert of als het paard te snel weer in training gezet word. Wanneer een springknie chronisch is wordt het een schoonheidsfoutje genoemd en zal de waarde van het paard minder worden. In de meeste gevallen blijft een springknie alleen bij een zwelling maar veroorzaakt het geen kreupelheid. Wanneer het wel een kreupelheid veroorzaakt zijn de onderliggende weefsels zoals pezen of gewrichten ook beschadigd. Ook wanneer het paard een diepe wond er bij opgelopen heeft is de kans aanwezig dat het paard kreupel loopt.

Je kunt op een aantal manieren een springknie behandelen. Wanneer het net gebeurd is, kun je het best een lange tijd koelen met koud water. Ook worden er vaak middelen aangebracht die het vocht eruit trekken. Sinds nog niet zolang is er een nieuwe manier om het vocht uit de knie te krijgen. Ze maken dan een punctie van de overvulling. Tijdens de punctie wordt het overtollige gewrichtsvloeistof of bloed met behulp van een injectienaald afgetapt en wordt er een ontstekingsremmer ingespoten. Hierna wordt er een drukverband om de knie gelegd om te voorkomen dat er opnieuw vocht ontstaat. Wanneer er een open wond is, is het het belangrijkste dat deze als eerste goed verzorgd word, om ontstekingen te voorkomen. In chronische gevallen is alleen een operatie een optie. Tijdens de operatie worden de overvulde holtes opengelegd, eventuele bloedstolsels worden verwijderd en de wond wordt gedraineerd. De wond wordt daarna onder drukverband gehouden om nieuwe zwellingen tegen te gaan.

Gallen

Een gal is een overvulling van het gewricht of de peesschede, wat veroorzaakt wordt door overproductie van gewricht of peesschede vloeistof. Dit lijdt tot een verdikking die aan de buitenkant van het paard te zien is. Een paard is hier eigenlijk bijna nooit kreupel door omdat het geen ontsteking is maar alleen een te veel aan gewrichtsvloeistof. Een gal bevindt zich rondom de knie, de kogel, en het spronggewricht en zijn meestal rond van vorm. Gallen kunnen door een aantal dingen veroorzaakt worden. Onder andere door:

• Afwijkende beenstanden.
• Worminfecties
• Slecht hoefonderhoud
• Voedingsstoornissen
• Verkeerd gebruik
• Overbelasting

En bij jonge paarden zie je het vaak wanneer ze voor het eerst een beetje echt aan het werk gaan. Dit is dan een aanwijzing van “minder” beenwerk. Bij oudere paarden zie je het vaak juist wanneer ze een intensieve (sport)carrière achter de rug hebben.

Gallen worden gezien als een schoonheidsfoutje en het is niet nodig om dit te behandelen. Er zijn wel verschillende middelen om gallen te behandelen maar zolang de oorzaak niet aangepakt wordt is het eigenlijk zinloos. De oorzaken kunnen onder andere aangepakt worden met aangepast werk of aangepast hoefbeslag.

Peesblessure/peesklap

Peesblessures komen vooral voor in de voorbenen, en dan vooral in het gebied van de pijp. Een pees bestaat uit allemaal losse vezeltjes en deze vezeltjes samen maken de pees. Wanneer een paard een peesklap heeft scheurt het peesweefsel van de pezen voor een deel of soms helemaal. Een peesklap is dat het paard met het achterbeen tegen het voorbeen komt en daarmee de pees beschadigd. Een peesklap kan een paard overal oplopen, maar je ziet het vooral tijdens de uitgestrekte draf, galop en tijdens het springen. Wanneer het paard een peesklap heeft wordt het kreupel en krijgt een zwelling rondom de blessure. Ook geeft het paard een duidelijk pijnreactie bij het aanraken van de gezwollen plek. Een peesblessure moet vastgesteld worden door de veearts. Om een goede diagnose te stellen moet er een scan van het been gemaakt worden. Dit kan het beste in een goed paardenkliniek gedaan worden omdat het beoordelen van deze scans erg moeilijk is.

Peesblessures zijn erg nare blessures en vaak duurt het herstel erg lang. Het vergt veel rust, tijd en energie en zelfs dan is het geen garantie voor een goede afloop. De behandelmethodes zijn verschillend. De ene arts schrijft een periode gehele bokrust voor, een ander boksrust met enkele keren per dag gecontroleerde beweging en weer een ander vind weidegang het beste. Het is dus echt een beetje zoeken naar de juiste oplossing en kijken wat bij je eigen gevoel past. Maar voor welke behandelmethode ook gekozen wordt, het herstel duurt erg lang en er moet aan maanden tot een jaar gedacht worden.

Zachte beengebreken aan de achterbenen:

• Mouw
• Bolspat
• Waai- of vlotgal
• Piephak
• Gallen

Mouw

Een mouw is een vochtbult op het kniegewricht van het achterbeen en je ziet het vooral vaak bij jonge(re) paarden. Het gewricht is overvuld waardoor het gewrichtskapsel uitpuilt. Je ziet het rondom het kniegewricht en op de duur kan het veranderingen van de bouw van het gewricht veroorzaken. Deze aandoening kan ontstaan door een ontsteking of beschadiging in de knie, maar het kan ook erfelijk zijn. Wanneer de afwijking erfelijk is zie je het voornamelijk bij koudbloeden. Wanneer de afwijking door een ontsteking of beschadiging komt kan het uiteraard bij alle paarden voorkomen. Zo’n ontsteking is vaak een gevolg van een val of klap op de knie en meestal loopt het paard dan ook kreupel. Het kan ook een teken zijn van aantasting van het gewrichtskraakbeen zoals OCD.

Bolspat

Bolspat is een aandoening aan de achterbenen van het paard en bevind zich in het spronggewricht. Net zoals bij gewone spat is er dan ook een verdikking te zien aan de voor/binnen kant en aan de achter/buitenkant van het spronggewricht. Wanneer het paard bolspat heeft betekend dat eigenlijk dat het spronggewricht chronisch ontstoken is waardoor er vochtophoping komt en er harde weefsel deeltjes worden gevormd. Vaak kan de dierenarts al een diagnose stellen wanneer het de verdikking ziet. Wanneer het net ontstaan is, kun je het spronggewricht koelen met koud water, coolingsgel erop smeren en het paard rust geven. Verder kan de dierenarts ontstekingsremmers geven en de overvulling met een naald leegzuigen waarna er meteen ontstekingsremmers in het gewricht gespoten wordt.

Waai- of vlotgal:

De waai- of vlotgal is een overvulling aan de buitenbovenkant van het spronggewricht in de holte onder de achillespees.

Piephak

Een piephak komt voor aan de achterbenen van het paard en bevind zich in het spronggewricht op de hak. Wanneer een paard een piephak heeft is de slijmbeurs van het spronggewricht overvuld met gewrichtsvloeistof en soms met wat bloed. Deze aandoening ontstaat doordat het paard zich meerdere malen op dezelfde plek stoot tegen bijvoorbeeld een voerbak of de stalmuur. De grote van een piephak kan heel erg verschillen. Het kan variëren van de grote van een knikker tot een tennisbal en de zwelling is meestal niet pijnlijk voor het paard.

Een piephak kun je op veel manieren behandelen. Zo kun je wanneer een piephak net ontstaan is koelen met koud water en kunnen er ontstekingsremmende zalven gebruikt worden en eventueel kan het paard ontstekingsremmende pasta’s toe gediend krijgen. Wanneer het een grote piephak is of als hij er al langer zit wordt er door de veearts wel eens met een naald ingeprikt en de zak wordt dan leeggezogen. Vervolgens worden er ontstekingsremmers in gespoten. Soms lukt het niet om het helemaal leeg te zuigen en dan wordt er een drain geplaatst zodat de rest eruit kan lopen. Hierna kan de drain verwijderd worden. Ook wordt een piephak nog wel eens operatief verwijderd. Dit gebeurt dan voorla bij piephakken waar een infectie bij ingekomen is. De zak wordt dan opengesneden en de inhoud, wat dan meestal uit pus bestaat, wordt eruit gehaald en vervolgens wordt het weer gehecht. Deze operaties gebeuren meestal wel in een speciale kliniek. Aan oudere piephakken kan niet veel meer gedaan worden.

Om een piephak te voorkomen kun je de harde stalmuren zachter maken door bijvoorbeeld rubber matten.