Bruine beer (roofdier)

Een bruine beer (Ursus arctos, familie: Ursidae) is een roofdier dat voornamelijk in Noord-Azië leeft, maar ook in Noord-Amerika en in Europa is hij te vinden. Ze worden gemiddeld 30 jaar oud in het wild; in gevangenschap zijn leeftijden van maximaal 45 jaar te behalen.

Het lichaam van de bruine beer

De lengte van een bruine beer varieert van 150 centimeter tot 250 centimeter. Zijn lichaamsgewicht zit tussen de 70 en 350 kilo. Bruine beren zijn dik en gespierd. Hun dikke vacht beschermt hen tegen de kou en uitstekende boomtakken. De poten zijn ook erg sterk en hebben zware botten. Met die poten kunnen ze snelheden halen van 50 kilometer per uur. Een bruine beer loopt met zijn voeten plat op de grond. Zijn nagels zijn erg lang, zodat hij hier goed mee kan graven. De ogen van een bruine beer zien erg slecht; zijn ruikvermogen is daarentegen erg goed. Hij kan een dood dier op 25 kilometer afstand ruiken. Met zijn oren, die klein en rond zijn, kan hij goed horen. De hoektanden van een beer zijn lang en puntig, maar zijn kiezen zijn minder scherp dan bij andere roofdieren.

Soorten bruine beren

De bruine beer behoort tot de berenfamilie. Er zijn verschillende ondersoorten:

• Kodiak-beer: Dit is de allergrootste bruine beer, met een gewicht to 750 kilo. De Kodiak-beer leeft op het eiland Kodiak bij Alaska.
• Grizzly-beer: Een zeldzame beer; hij kwam vroeger in groter delen van de Verenigde Staten en in Canada voor.
• Kamtsjatka-beer: Deze beer komt uit Oost-Rusland en is net als de Kodiak-beer erg groot.
• Europese beer: Vergeleken met de Kodiak-beer is dit een kleine: een gewicht tot maximaal 250 kilo. Deze beer is – in kleine aantallen – te vinden in Scandinavië, de Alpen, de Pyreneeën en in Oost-Europa.
• Isabelbeer: Deze beer is lichtbruin van kleur en komt uit de Himalaya.

Voedsel

Hoewel een bruine beer een roofdier is, eet hij weinig vlees; hij is een alleseter. Bessen, gras, honing, noten, wortels, zeewier en insecten staan vooral op het menu van dit dier en in sommige gebieden vangen ze zelfs vis. Vette zalm is de favoriete vissoort van de bruine beer.

Leefgemeenschap

Bij de (bruine) beren is het vrouwtje degene die de verantwoordelijkheid voor de kinderen op zich neemt. De mannetjes beren zijn er slechts om met de vrouwtjes te paren. Na een draagtijd van 6 tot 9 maanden bevalt het vrouwtje in de periode december-januari van een aantal jongen, variërend twee tot meer dan drie. Bij de geboorte zijn de jongen bloot en blind en wegen ze tussen de 350 en 650 gram. Tot het voorjaar hebben de jongen tijd om zich aan te sterken: terwijl moeder een winterslaap houdt, drinken de jongen zich vol. Na de winterslaap gaat moeder op zoek naar eten; ze is tenslotte een aantal kilo’s afgevallen. Het voorjaar is de paartijd. Echter, omdat moeder voor haar kinderen moet zorgen tot zij een jaar of twee zijn, begint zij nog niet aan paren.

In de twee jaar dat moeder voor haar kinderen zorgt, leert zij hen op dieren jagen en voor ander voedsel zorgen. Vruchten plukken of vis vangen behoren tot dit leerproces. Het ligt er ook aan, welk voedsel er in de omgeving te vinden is. Na twee jaar zijn de kinderen groot genoeg om voor zichzelf te kunnen zorgen.

Omgeving

Het leefgebied van de bruine beer varieert van land tot land. In Europa leeft de bruine beer vooral in bergachtige gebieden en grote bossen. Maar door de kap hiervan neemt het aantal beren sterk af. In andere landen leeft de beer ook in toendra’s. De dagelijkse bezigheden van bruine beren bestaan voornamelijk uit zwerftochten door de bossen. Hierbij gaat de beer op zoek naar voedsel en water; hij is een goede zwemmer. Ook ’s nachts is de beer actief. Vooral in gebieden waar overdag gejaagd wordt, heeft de beer het zwaar. Hij blijft dan in zijn hol, waarna hij ’s nachts op zwerftocht gaat, op zoek naar voedsel.

Vrienden en vijanden van de bruine beer

Bruine beren hebben geen dierlijke vijanden. Bosbranden kunnen hun leefgebied slechts verwoesten, waardoor ze op de vlucht slaan. Daarnaast vormt de mens een grote bedreiging voor de bruine beer. Kwam de bruine beer vroeger nog in heel Europa voor, nu slechts in Oost-Europa (o.a. in Rusland en Roemenië) en op een aantal plaatsen in Frankrijk en Spanje.

Bescherming van het leefgebied

Het Wereld Natuur Fonds (WNF) zet zich in om de bruine beer te beschermen en zijn leefgebied te vergroten. Dit gebeurt middels verschillende acties waarbij geld wordt ingezameld. De plannen van het WNF houden o.a. het volgende in:

• Het aanleggen van ‘groene verbindingswegen’ zodat de bruine beren van gebied naar gebied kunnen lopen;
• Voorlichting geven aan mensen in bepaalde gebieden waar nog geen bruine beren leven;
• Het terugbrengen van beren naar geschikte natuurgebieden waar ze zelf niet naartoe kunnen lopen;
• Bescherming van verschillende grote natuurlijke bossen in Europa zodat de beer ongestoord kan leven. Parkwachters en hekken moeten zorgen dat jagers geen kans krijgen op de beren te jagen.

Op deze manier probeert het WNF de beer terug te halen naar heel Europa. Momenteel is de bruine beer op veel plaatsen slechts in dierentuinen te zien.