Rhinopneumonie (EHV): gevaar voor zwangere merries

Rhinopneumonie bij het paard, ook wel Equine virale rhinopneumonitis genoemd, wordt veroorzaakt door het equine herpes virus (EHV). Herpesvirussen kunnen lang verborgen blijven in het lichaam en tijdens stressvolle perioden ineens de kop opsteken. Er zijn drie vormen van rhinopneumonie: een luchtwegvorm, een neurologische vorm en een vorm die abortus veroorzaakt. De symptomen van EHV kunnen lijken op die van de paardengriep. Paardengriep verspreidt zich echter veel sneller dan het herpesvirus. Rhinopneumonie bij het paard wordt veroorzaakt door een herpesvirus: het equine herpesvirus. Dit virus kan bij het paard drie verschillende ziektevormen geven.

• Allereerst kan het luchtwegproblemen veroorzaken; de respiratoire vorm van EHV, de rhinopneumonie.
• Daarnaast kan het neurologische verschijnselen veroorzaken, herpes myeloencephalopathie. De neurologische symptomen ontstaan als samengeklonterde virusdeeltjes en antistoffen vastlopen in de bloedvaten naar de zenuwen en de bloedvoorziening verstoren.
• Ten slotte kan een besmetting met EHV lijden tot abortus van de zwanger merrie of resulteren in de geboorte van zwakke, ongezonde veulens met een slechte levensverwachting.

Herpes virus typen

Rhinopneumonie, ook wel Equine virale rhinopneumonitis genoemd, wordt veroorzaakt door het equine herpes virus type I of door EHV type 4. EHV1 komt wereldwijd voor en kan ziekte bij paarden en ezels veroorzaken. EHV4 veroorzaakt in Nederland vooral symptomen van de luchtwegen. Als een paard eenmaal drager van het EHV virus is, blijft het zijn leven lang het virus bij zich houden. Het virus heeft het vermogen zich in een ‘slapende’ toestand te houden totdat een periode van stress bij het paard het virus weer activeert. Deze dieren zijn een besmettingsbron voor jonge dieren: veulens ouder dan twee maanden, pas gespeende dieren of jaarlingen. Andersom kunnen deze jonge dieren, bij het voor het eerst doormaken van de infectie, veel virus uitscheiden en op hun beurt oudere dieren, zoals drachtige merries, infecteren.

Besmettingsweg

Besmetting vindt voornamelijk plaats via de luchtwegen. Geaborteerde foetussen zitten vol met virus, ook het vruchtwater en de placenta kunnen een besmettingsbron zijn. Daarnaast kunnen dieren elkaar besmetten door direct contact maar verzorgers kunnen het virus ook van het ene op het andere dier overbrengen via hun (ongewassen) handen, hun schoeisel of kleding.

Behandeling of therapie

Er bestaat geen specifieke therapie tegen rhinopneumonie. De behandeling bestaat uit het geven van rust en een goede verzorging. Bij hoge koorts kunnen koortswerende middelen worden voorgeschreven. Dieren met de respiratoire vorm van EHV zullen over het algemeen restloos herstellen. Bij dieren met neurologische verschijnselen kunnen restverschijnselen blijven bestaan. Als deze dieren zelf niet meer kunnen staan wordt de prognose zeer ongunstig en dient euthanasie overwogen te worden. Zieke en zwakke veulens met luchtwegproblemen en/of leverproblemen hebben een zeer slechte prognose. Abortus door EHV treedt meestal op in de laatste vier maanden van de dracht, de merrie. Deze merries zijn meestal zo’n 1 tot 4 maanden voor de abortus geïnfecteerd geraakt. Geïnfecteerde merries vertonen – tot aan de abortus- meestal geen symptomen. Na de abortus treden meestal geen complicaties op.

Preventie door vaccinatie

Vaccinatie tegen de virusvariant die luchtwegproblemen veroorzaakt is mogelijk. EHV vaccinatie geeft geen volledige bescherming tegen de abortusvorm, individuele gevallen kunnen toch nog voorkomen. Op dit moment claimt geen van de beschikbare vaccins ook te beschermen tegen de neurologische vorm van EHV. Vaccinatie kan wel de algehele infectiedruk terugdringen.

Het heeft niet veel zin om pas te vaccineren op het moment dat zich een uitbraak voordoet. Paarden die ziek zijn mogen in geen geval worden gevaccineerd. Vaccinatie van paarden die aan virus blootgesteld zijn in een uitbraak van de neurologische vorm van de ziekte, zal weinig effect hebben behalve een verminderde virusuitscheiding. Paarden die al eerder gevaccineerd werden lopen echter geen verhoogd risico bij een uitbraak.

Andere maatregelen ter voorkoming van de ziekte

Plaats nieuwe paarden altijd meteen een tijdlang apart van de anderen, zet ze als het ware in quarantaine. Idealiter voor minstens drie weken. Probeer het nieuwe paard zover mogelijk van de anderen te houden, houdt op zijn minst een lege box tussen de dieren. Verzorgers van het nieuwe paard dienen van de andere paarden weg te blijven. Als dat onmogelijk is dienen zij, nadat ze met de nieuweling in contact zijn gekomen, hun handen goed te wassen, hun laarzen te ontsmetten en zich te verkleden. De nieuweling moet elke dag gecontroleerd worden op de aanwezigheid van koorts. Indien het dier koorts krijgt dient er een swab genomen te worden zodat paardengriep kan worden aangetoond of uitgesloten. Daarnaast is de quarantaineperiode natuurlijk ook ter voorkoming van andere besmettelijke paardenziekten. Ter voorkoming van EHV is het belangrijk zwangere merries weg te houden van de jonge paarden onder de drie jaar. Het allerbeste is het om de paarden in leeftijdsgroepen te huisvesten.