Hanetred en kramperigheid bij paarden

Hanetred en kramperigheid zijn beide aandoeningen aan de achterbenen van het paard. Ze worden vaak met elkaar verward, maar zijn twee verschillende begrippen. Zowel hanetred als kramperigheid uit zich in het overdreven optrekken van één van de achterbenen. Kramperigheid treedt alleen op in rust en bij aanraking van het been, hanetred is het beste te zien in stap. De aandoeningen worden veroorzaakt door te sterke zenuwprikkels, een paard kan hier geen invloed op uitoefenen.

Hanetred

Hanetred is een aandoening aan één van de achterbenen van een paard. Hanetred is het beste te zien in beweging, maar uit zich ook in rust. Wat er te zien is bij hanetred, is dat het achterbeen met een rukbeweging hoog wordt getrokken en met een snelle beweging weer naar voren wordt geplaatst. In stap is hanetred duidelijk zichtbaar, meestal is het niet meer te zien in draf en galop, hoewel het bij ernstige gevallen wel de takt in die gangen kan verstoren.

De oorzaak van hanetred ligt in het zenuwgeleidingssysteem. De hersenen geven een overdreven prikkel af via het ruggenmerg aan de spieren, waardoor het been zo hoog opgetild wordt. Het paard kan hier geen invloed op uitoefenen.

Een paard kan met hanetred geboren zijn, maar de aandoening kan ook plotseling ontstaan. Hanetred kent geen progressief verloop, het verergerd dus niet naarmate een paard ouder wordt. Er is geen medische behandeling voor hanetred. Het is sinds kort mogelijk een brace te laten aanmeten bij een paard met hanetred, om de ongecontroleerde bewegingen te beperken. Dit geneest het paard niet, maar is wel een goed hulpmiddel voor paarden die zo’n ernstige vorm van hanetred hebben dat ze zichzelf tegen de buik slaan of steeds omvallen.

Kramperigheid

Bij kramperigheid tilt een paard zijn achterbeen overdreven hoog op en houd het een tijdje in die houding, dit lijkt op een spasme. Een paard met kramperigheid vertoont dit als zijn achterbeen aangeraakt wordt, bijvoorbeeld bij het oppakken van de hoeven, het afspuiten van de benen of het aanbrengen van beenbeschermers. Kramperigheid laat zich doorgaans niet zien in beweging, het hoeft dus geen belemmering te zijn voor het presteren bij wedstrijden.

Net als bij hanetred ligt de oorzaak van kramperigheid in het zenuwgeleidingssysteem. Bij aanraking geven de hersenen een veel te sterke prikkel af naar de spieren, waardoor de overdreven beweging ontstaat. Voor het paard is dit een reflex, hij kan hier geen invloed op uitoefenen.

Kramperigheid kan voorkomen aan één van de achterbenen, maar ook aan allebei. De ernst van de kramperigheid verschilt per paard; het ene paard krijgt al spastische reflexen als hij zijn been tien centimeter moet optillen, de ander krijgt pas last als hij zijn been heel ver moet buigen. De ernst van de kramperigheid kan in sommige gevallen verergeren in de loop van de jaren, maar het komt ook voor dat het iets beter gaat. Verbetering is meestal te danken aan de manier waarop het met paard wordt omgegaan. Er is geen medische behandeling voor kramperigheid.

Omgaan met hanetred en kramperigheid

Hanetred en kramperigheid kunnen beide niet behandeld worden of over gaan. Een paard kan met beide aandoeningen prima leven, alleen moet er wel extra rekening mee gehouden worden bij de verzorging.

Een paard met hanetred of kramperigheid heeft geen controle over zijn bewegingen, die gebeuren compleet buiten zijn wil. Het heeft dus absoluut geen zin om een paard te straffen bij een hanetred- of kramperige beweging. Dit werkt juist averechts: een zenuwachtig paard vertoont de aandoeningen vaker en extremer dan een paard met dezelfde aandoeningen dat zich rustig voelt. Andersom is het ook te merken dat een paard zenuwachtig kan worden van zijn eigen onwillekeurige bewegingen.

Het bekappen van een paard met hanetred, en vooral van een paard met kramperigheid is lastig werk voor een hoefsmid. De hoefsmid moet langere tijd aan de achterbenen zitten, en bij elke beweging of aanraking zal een kramperig paard zijn been optrekken. De hoefsmid zal dus zeer rustig en geduldig te werk moeten gaan. De trekkracht is soms zo sterk dat een paard zijn evenwicht kan verliezen en op zijn zij kan vallen. Het is voor die paarden een goed hulpmiddel ze tegen een muur aan te zetten, zodat ze daar tegenaan kunnen leunen. Soms helpt het als een dierenarts spierontspanners inspuit. Het werken met een praam heeft geen zin en werkt vaak averechts.

Er is sprake van een groter probleem als hanetred of kramperigheid in het verleden aangezien is als verzet of agressie. Paarden die ruw zijn behandeld hebben een gebrek aan vertrouwen en hebben een hoop angst opgebouwd, waarna het helemaal een uitdaging is om het paard vertrouwen te laten krijgen in de eigenaar en/of hoefsmid en dierenarts.