Alles over mok bij paarden: symptomen, behandelen, voorkomen

Mok is een aandoening aan de huid van de onderbenen van een paard. Mok komt veel voor en is erg frustrerend voor paard en eigenaar, omdat het soms erg hardnekkig kan zijn. Er zijn verschillende oorzaken en nog meer verschillende symptomen. In dit artikel alles over de symptomen en oorzaken van mok, hoe te behandelen en te voorkomen.

Wat is mok?

Mok is niet één aandoening, maar een verzamelnaam voor huidirritaties aan de onderbenen van een paard. We zien mok het meest in de vorm van een ontsteking of irritatie in de kootholte, dat is het holletje tussen de hoefrand en de kogel. Als de mok zich verder uitbreidt naar het hele onderbeen wordt dat rasp of rap genoemd. Mok is niet besmettelijk, maar kan wel uit de hand lopen, waardoor een paard dikke benen kan krijgen en goed kreupel kan raken.

De meeste problemen met mok doen zich voor in de natte perioden, in de nazomer en de herfst dus, maar sommige paarden hebben er het hele jaar last van. Paarden met veel behang, zoals Friezen en Tinkers, zijn extra gevoelig voor mok doordat vocht en modder zich vastzet onder het haar van de sokken en kan gaan broeien, wat weer een perfect milieu is voor bacteriën en schimmels. Het valt ook op dat paarden met witte benen of voetjes gevoeliger zijn voor mok.

Symptomen en ziektebeeld

Omdat er zo veel verschillende vormen van mok zijn kan het ziektebeeld er ook erg verschillend uitzien. Hieronder volgen symptomen die voorkomen bij mok.

• Roodheid in de kootholte
• Kloven, wondjes en schilfers in de kootholte
• Dikke korsten op de plek van de kloven en wondjes
• Verdikte huid in de kootholte
• Jeuk aan de benen en voeten
• Pijn bij beweging
• Opgezet, dik of warm been
• Kreupelheid
• Koorts

Mok begint als een rode plek, waarna de huid verdikt en er kloven en wondjes ontstaan, vervolgens treed korstvorming op. Omdat de kootholte een heel beweeglijke plek is, kan een paard er veel last en pijn van ondervinden. Door mok worden de kootholtes vochtig of broeierig en worden ze een perfecte broedplaats voor bacteriële infecties, schimmelinfecties of mijten, waarna de boel verergerd. Een duidelijke aanwijzing van de aanwezigheid van mijten is als een paard jeuk aan de voeten heeft. Dit uiten ze door op de grond te stampen, met de benen tegen elkaar te schuren of tegen iets anders aan te schuren.

Mok in de vorm van roodheid en schilfers noemen we droge mok, de medische term is erythemateuze dermatitis. Als de huid verdikt is en er sprake is van vochtig eczeem ontstaan er korsten, die als ze barsten kloven veroorzaken. Dit heet natte mok of eczemateuze dermatitis. De meest ernstige vorm van mok heet verruceuze dermatitis. Daarbij is de huid erg rood en verdikt, je ziet dan plooien zitten. De korsten die ontstaan zijn dik en hard. Dit is wederom erg pijnlijk voor een paard en vaak loopt een paard in die conditie kreupel.

Als mok niet of niet op tijd behandeld wordt raakt het onderliggende weefsel beschadigd, waarna de lymfevaten gaan ontsteken. Dit stadium wordt lymfangitis of einschuss genoemd. Het been wordt dan vanaf onderen dik, warm en pijnlijk, het paard gaat kreupel lopen en krijgt koorts. In dat geval moet de dierenarts meteen ingeschakeld worden.

Oorzaken van mok

Mok is een multifactoriële aandoening, wat betekent dat mok door verschillende factoren veroorzaakt kan worden of door een combinatie daarvan. Hieronder een overzicht van alle zaken die mok kunnen veroorzaken, aflopend van veel voorkomend naar minder voorkomend:

• Vuil en een vochtige omgeving, bijvoorbeeld een natte stal of wei, modder, diaree, te vaak en te grondig wassen waardoor de natuurlijke vetlaag op de huid verdwijnt.
• Stoffige omstandigheden, irriterend stalstrooisel, irriterende stoffen in het gras.
• Een wondje in de kootholte, waarbij een bacteriële infectie ontstaat.
• Huidmijten of schurftmijten
• Schimmelinfectie
• Zonnebrand bij witte benen of overgevoeligheid voor licht.
• Insectenbeten en allergieën daarvoor
• Overgevoeligheid voor bepaald voer of bestandsdelen in voer, zoals luzerne of melasse, of een te eiwitrijk rantsoen
• Een verminderde weerstand bij het paard.

Behandeling

Er is geen standaard behandeling voor mok, omdat er zoveel verschillende vormen van zijn. Het belangrijkst bij alle vormen is dat de onderbenen schoon en droog worden gehouden, hiervoor is het verstandig om de kootholte uit te scheren. Ook moeten de kloven genezen en eventuele korsten worden verwijderd. Als de korsten niet los zitten, moeten ze eerst weker worden zodat het verwijderen geen pijn doet bij het paard. Dit verweken kan door een dikke laag vettige zalf of olie (levertraan, Aloë Vera olie, néo-cutigénol zalf) op de korsten te smeren en het 24 uur te laten intrekken, eventueel onder verband. Het verweken van de korsten kan ook met betadineshampoo en lauwwarm water. Na het verwijderen van de korsten moet de koolholte worden ingesmeerd met een mokzalf of andere zalf zoals Sudocrem, uierzalf en zinkzalf. Welk middel het best werkt verschilt per paard.

Daarnaast is het belangrijk om achter de oorzaak van de mok te komen, zodat de verdere behandeling daarop gericht kan worden. De dierenarts kan een afkrabsel van de huid maken om dit te onderzoeken op mijten en schimmels, en zo nodig een mijten- of schimmeldodende zalf geven. Als de mok veroorzaakt wordt door zonlicht, kunnen de benen ingesmeerd worden met zonnebrandcrème met de hoogte beschermingsfactor, als dat niet helpt zullen de benen verbonden moeten worden. Het is verstandig om de dierenarts is een vroeg stadium in te schakelen, deze kan je ook een geschikte mokzalf geven. Bij het aanbrengen van die mokzalf is het belangrijk erg hygiënisch te werk te gaan.

Voor de ergere gevallen zijn naast de behandeling van de kootholtes ook antibiotica of ontstekingsremmers nodig.

Mok voorkomen

Om mok te voorkomen is het erg belangrijk om paarden in een droge stal te laten staan en niet in een modderige wei of paddock. Aangezien het ook niet gezond is voor een paard om lang op stal te staan is een verhoogde paddock een mooie optie. Een keer in de regen staan is helemaal niet erg voor een paard, zolang ze maar niet permanent met hun voeten in de blubber staan.

Qua stalling is een potstal nog steeds de ideale stal. Hierbij wordt de mest niet weggehaald maar wordt er steeds een laag stro opgegooid. De onderlaag droogt uit en geeft warmte. Dit soort bodembedekking blijft altijd droog en geeft dus ook nog warmte af. Potstallen worden een paar keer per jaar uitgemest, waarna de laag weer wordt opgebouwd. Zaagsel of vlas lijkt soms ook een goede oplossing omdat het veel vocht opneemt, maar zaagsel wordt wel vochtig en er komt urinedamp vrij wat irriterend is voor de kootholtes.

Verder moet ervoor gezorgd worden dat een paard de ruimte heeft. Als een paard in een te kleine ruimte staat, of met te veel andere paarden, zorgt dit voor vervuiling wat weer mok veroorzaakt en de infectiedruk van schimmels of andere soortige infecties is een stuk groter.