Maagzweren bij het paard: veelal niet onderkend!

Maagzweren kunnen ontstaan doordat het evenwicht tussen de productie van maagzuur en de bescherming van het maagslijmvlies is verstoord. Hierdoor ontstaan er beschadigingen in het maagslijmvlies welke zich kunnen ontwikkelen tot maagzweren. Elk type paard kan maagzweren krijgen; het wordt niet alleen gezien bij racepaarden, maar ook bij sportpaarden en zelfs bij pony’s. Maagzweren bij het paard kunnen verschillende oorzaken en diverse verschijningsvormen hebben. Een defect aan de maagwand kan resulteren in een maagzweer waarbij de ernst afhankelijk is van de grootte en diepte van de beschadiging en van de hoeveelheid beschadigingen. Maagzweren kunnen zich bevinden door de gehele maag tot in het eerste gedeelte van de darm aan toe. Maagzweren komen vaker voor dan gedacht. Diverse onderzoeken tonen aan dat 93% van de volbloeden in training (zie referentie 1) , 60% van de sportpaarden (dressuur-, eventing- en springpaarden) (ref 2) en meer dan 50%(ref 2,3) van de veulens in meer of mindere mate last heeft van maagzweren. Recent uitgevoerd onderzoek in Nederland gaf vergelijkbare cijfers voor sportpaarden.

Oorzaak

Stress, in welke vorm dan ook, kan ten grondslag liggen aan het ontstaan van maagzweren bij het paard. Stress kan vele oorzaken hebben. Een aantal bewezen risicofactoren die kunnen leiden tot maagbeschadigingen zijn: training en intensieve beweging, transport (vervoer), het spenen van een veulen, het inrijden van een jong dier, langdurig verblijf in de stal, het voerregime en algehele anesthesie (narcose). Andere risicofactoren waarvan nog niet is bewezen, maar waarvan wel wordt vermoed dat ze maagproblemen kunnen veroorzaken zijn: type dieet (koolhydraatrijke voeding), pijn, een onderliggende ziekte of algehele infectie, dracht, bepaalde medicijnen, erfelijkheid en een bacteriële infectie van het maagslijmvlies. Hoe meer risicofactoren aanwezig zijn bij een paard, des te groter is de kans dat een maagzweer zich kan ontwikkelen.

Symptomen

De symptomen van een maagzweer bij een paard zijn veelal vaag en zijn daardoor niet gemakkelijk te herkennen. Er bestaan geen ‘typische maagzweersymptomen’, waardoor het stellen van een diagnose niet eenvoudig is. Toch zijn er een aantal waarschuwingssignalen die kunnen wijzen op de aanwezigheid van een maagzweer, zoals bijvoorbeeld veranderingen in gedrag, afnemende prestaties, verminderde eetlust of langzamer eten, minder drinken, sloomheid, gewichtsverlies, een doffe vacht en/of regelmatig terugkerende koliek. Soms reageert een paard op het vastzetten van de singel. Veulens liggen vaak meer dan normaal –met name op de rug-, maar kunnen ook tandenknarsen, meer plassen, diarree hebben, sloom zijn en/of overvloedig speekselen. Er lijkt geen verband te bestaan tussen de klinische symptomen en de aanwezigheid, hoeveelheid of ernst van de maagbeschadigingen. Het is belangrijk contact op te nemen met een dierenarts als een paard één of meer van de voorgaande symptomen vertoont. Pijn als gevolg van maagzweren kan zich manifesteren als gedragsveranderingen, inspanningsintolerantie, een wisselende eetlust en soms koliek. Zowel chronische als acute maagbeschadigingen kunnen pijnklachten geven. De intensiteit van de pijn lijkt echter zelden gecorreleerd aan de ernst van de maagbeschadiging: kleine zweren kunnen extreem pijnlijk zijn, terwijl grote maagzweren ook asymptomatisch aanwezig kunnen zijn.

Diagnose

De beste manier om maagzweren bij een paard te diagnosticeren is door middel van gastroscopie. Bij een gesedeerd paard (roesje) wordt een flexibele camerabuis via de neus en slokdarm ingebracht in de maag waarmee de gehele maagwand –vanaf de ingang aan het uiteinde van de slokdarm tot de uitgang richting de darmen- zichtbaar gemaakt kan worden. Middels deze relatief simpele techniek kunnen maagzweren worden aangetoond of worden uitgesloten. Na behandeling van een paard met medicijnen tegen maagzweren dient de gastroscopie te worden herhaald. Alleen dan kan het effect van de therapie goed worden beoordeeld. De maag van een paard dat eerder heeft geleden aan een maagzweer dient bij ieder vermoeden van terugkeer van de aandoening gastroscopisch te worden beoordeeld.

Behandeling

Indien een maagzweer eenmaal is ontstaan is het vaak niet voldoende alleen de voer- en leefomstandigheden van een paard te optimaliseren. De dierenarts kan een medicinale behandeling instellen. Deze medicijnen blokkeren de maagzuurproductie waardoor de maaginhoud minder zuur wordt en daardoor minder irriteert op de slijmvliesbeschadigingen als gevolg van de maagzweer. Hierdoor kan de maagzweer herstellen en worden de ziektesymptomen effectief bestreden.

Preventie

De preventie van maagzweren is gebaseerd op het verminderen van de eerder genoemde risicofactoren die leiden tot stress bij het paard. Te denken valt aan een aantal eenvoudige maatregelen zoals: meer contact tussen paarden onderling (op stal eventueel middels spiegels), onbeperkte toegang tot gras en/of hooi en aanpassing van het rantsoen (minder koolhydraten, vaker kleinere hoeveelheden). Daarnaast kan in sommige gevallen preventieve medicatie uitkomst bieden. Raadpleeg bij twijfel altijd de dierenarts.