Rashonden: gezondheidsproblemen door inteelt en doorfokken

De ZEMBLA-aflevering 'Einde van de rashond' van 10 december 2010, rekende af met de mythe van de stamboom als keurmerk van kwaliteit. Er lopen anderhalf miljoen honden in Nederland rond. Daarvan zijn ongeveer 500.000 wat men noemt 'rashonden'. Deze rashonden genieten het meeste aanzien, omdat die een stamboom hebben, afgegeven door de Raad van Beheer. Maar liefst 40% van alle rashonden die jaarlijks in Nederland worden geboren, blijkt één of meerdere erfelijke aandoeningen te hebben.

Rashonden: gezondheidsproblemen door inteelt en doorfokken op eigenschappen

• Honden met een stamboom: 'een poel van ellende'
• Engelse Bulldog is er het ergste aan toe
• 'Schoonheid' boven functionaliteit en gezondheid
• Willens en wetens doorfokken op evidente gebreken
• Cavalier King Charles Spaniel is er ook slecht aan toe
• Stamboom zegt niets over gezondheid
• Maak een einde aan deze vorm van dierenleed
• Kijk- en leestip

Honden met een stamboom: 'een poel van ellende'

Een stamboom wordt vaak gezien als bewijs van kwaliteit en gezondheid. Doch van de pups die jaarlijks het levenslicht zien, heeft ongeveer 40% ten minste één erfelijke aandoening, zoals een te kleine schedel, hartfalen, chronische oorontsteking, oogontsteking, knieproblemen, heupdysplasie (waarbij de heupkop onvoldoende overdekt wordt door de heupkom), inward sneezing, enzovoort. Dier & Recht-voorzitter Hans Baaij concludeert dan ook in de ZEMBLA-aflevering: "Het is een poel van ellende".

Engelse Bulldog is er het ergste aan toe

De Engelse Bulldog (zie foto) staat door zijn gedrongen lichaam en teruggefokte neus met stip op nummer 1 als het gaat om gezondheidsklachten. Er zijn nu buldoggen met te platte snuiten waardoor ze nauwelijks kunnen ademhalen. Deze gemankeerde hond kan zich zonder medische hulp, zoals kunstmatige inseminatie en een keizersnede, niet voortplanten. De reu en de teef kunnen de dekking niet op natuurlijke wijze doen en vanwege hun brede hoofden is een keizersnede schier onvermijdelijk. Voorts komen huidontstekingen, heupproblemen en knieschijf luxatie ook regelmatig voor bij de Engelse Bulldog. Deze hond is tevens kwetsbaar voor oogliddefecten en aangeboren hartziektes. Voor pups met stamboom van dit zieke ras ligt de prijs op internet gemiddeld tussen de 1.500 en 2.000 euro. En vergeet de toekomstige dokterskosten niet.

'Schoonheid' boven functionaliteit en gezondheid

De schoonheid wordt bovenaan gesteld en de functionaliteit, het kunnen bewegen, ademen, lopen, kijken, is naar de achtergrond geschoven, zo laat de documentaire zien. Het zijn modetrends die bepalen hoe een hond eruit moet zien. Daardoor lopen er honden rond met te platte snuiten, te kleine schedels, uitpuilende ogen, doorgezakte heupen, hartproblemen, ademhalingsstoornissen en tal van andere erfelijke aandoeningen, waar de dieren mee geboren worden en waar ze in ernstige mate last van hebben tijdens hun leven. Er wordt al jaren gepraat om aan deze dierenmishandeling een einde te maken, desalniettemin blijven echte maatregelen uit.

Nagenoeg alle hondenrassen hebben te kampen met erfelijke aandoeningen. Er zijn tot nu toe zo'n 350 ziekten beschreven en het worden er alleen maar meer. Door met een te beperkt aantal honden te fokken, zijn veel van deze ziekten het ras binnengeslopen. Vaak wordt er alleen gefokt met de kampioenen van de hondenshow, waardoor inteelt ontstaat. Het zijn voornamelijk fokkers die hier hun honden laten keuren. Het gaat om prestige en geld. Een kampioenshond levert immers veel geld op. Op zo'n show staat het uiterlijk van de hond centraal en is de gezondheid van ondergeschikt belang.

Willens en wetens doorfokken op evidente gebreken

Er wordt geselecteerd op het uiterlijk van de hond, waardoor er gefokt wordt met te kleine groepen honden. De zogenaamde tophonden vormen geen steekproef uit het erfelijke materiaal van de rashonden. Hierdoor wordt de genenpool - dat is het totale genetische materiaal van de ras - na elke generatie kleiner en de hoeveelheid erfelijke aandoeningen groter.

Het inteeltniveau wordt steeds hoger. Inteelt wil zeggen het paren van dieren die dichter aan elkaar verwant zijn dan de gemiddelde verwantschap in het ras. Het aantal erfelijke afwijkingen wordt bijgevolg groter en het ras lijdt steeds meer aan chronischer wordende inteeltzwakte en verlies van vitaliteit. Eigenschappen zoals te bolle ogen, een te kleine schedel, te korte poten en een te platte snuit worden mooi gevonden, terwijl het in feite defecten zijn. En omdat er vraag is naar deze eigenschappen (lees: gebreken), wordt hierop doelbewust doorgefokt. Door specifieke exterieurfok wordt willens en wetens leed veroorzaakt. Het aanhangen van een schoonheidsideaal dat evident een ernstig gebrek is en hierop honden selecteren voor de fok waardoor het probleem aanzienlijk verergerd, is met recht en rede pervers te noemen

Cavalier King Charles Spaniel is er ook slecht aan toe

De schattige Cavalier King Charles Spaniel (CKCS, zie foto) staat volgens ZEMBLA in de top vijf van honden die er het slechtste aan toe zijn. Door het doorfokken op een klein schedeltje is bij 40% van de huidige dieren een ziekte ontstaan, genaamd 'syringomyelia'. Doordat de achterkant van de schedel, het achterhoofdsbot, te klein is, zakken de kleine hersenen iets in het achterhoofdsgat. Hierdoor kan het hersenvocht niet vrij circuleren. Het vocht wordt het ruggenmergkanaal ingestuwd en kan niet meer goed terugvloeien naar de hersenen. Er ontstaan holtes gevuld met vocht ('syringomyelia' genoemd) in het ruggenmergkanaal. Dit resulteert in schade aan het ruggenmerg, met typerende symptomen zoals het krabben aan de schouder, vooral wanneer de hond opgewonden is of aan de lijn loopt. Dit komt doordat de hond hevige pijn heeft. Het hondje kan door een te klein schedeltje ook last krijgen van epilepsie en uitpuilende ogen

Het ras kent nog vele andere grote problemen met de gezondheid, doordat er uit een te kleine groep dieren is gefokt. Men kan hierbij denken aan hart-, heup- en knieproblemen. Het is zelfs zo dat nagenoeg alle Cavaliers vroeg of laat te kampen krijgen met een hartafwijking, aldus onderzoek van dierenartsspecialist Paul Mandigers van de Universiteit van Utrecht. Op Martplaats wordt deze verziekte rashond gewoon verkocht alsof er niets aan de hand is.

Stamboom zegt niets over gezondheid

De Raad van Beheer op Kynologisch Gebied verstrekt stambomen. Maar een hond met een stamboom staat niet garant voor gezondheid en kwaliteit. Als ZEMBLA aan vicevoorzitter J. Wauben vraagt of de Raad stambomen afgeeft aan rashonden die wat betreft gezondheid niet in orde zijn, zegt hij in de documentaire: "Ja, dat klopt. Dat kan. Als een hond een stamboom heeft, zegt dat alleen dat de fokdieren aan bepaalde criteria hebben voldaan." Om welke criteria het gaat staat te lezen op hun website www.raadvanbeheer.nl:

Om rashond te zijn moet een hond voldoen aan drie voorwaarden: beantwoorden aan de kenmerken die voor zijn ras in de standaard zijn vastgelegd, als rashond bij een stamboek geregistreerd staan [deze bevat alle honden waarvan de afstamming gekend en erkend geregistreerd is], en een vader en moeder hebben die tot hetzelfde ras behoren.

De Raad van Beheer zou bepaalde eisen moeten stellen aan dieren, teneinde gezondheidsproblemen door inteelt en het doorfokken op uiterlijke kenmerken (lees: afwijkingen) te voorkomen. Dit doen ze echter in te beperkte mate, omdat door het invoeren van te strenge regels fokkers zouden afhaken. En dat betekent minder inkomsten. De Raad van Beheer is de enige instantie in Nederland die stambomen mag afgeven aan echte rashonden. Bij uitstek deze instantie zou ervoor kunnen zorgen dat er een einde komt aan deze wanpraktijken. Ze praten al 20 jaar over de erfelijke aandoeningen bij rashonden en pas in 2010 heeft men een inteeltbeperking in het reglement opgenomen. Deze inteeltbeperking gaat niet ver genoeg, omdat het slechts verboden is te fokken met de combinaties van ouder-kind, broer-zus en grootouder-kleinkind.

Maak een einde aan deze vorm van dierenleed

Het is met het welzijn van veel rashonden slecht gesteld. Gezondheid en welzijn van honden zouden moeten prevaleren boven uiterlijke kenmerken van honden, de financiële belangen van hondenfokkers en de wens van consumenten. Uit de documentaire van ZEMBLA blijkt het tegendeel. Het is hoog tijd dat het dierenleed ten gevolge van specifieke exterieurfok op de agenda gezet wordt. Sommige rassen zijn niet eens meer in staat zichzelf voort te planten. Anderen zijn zo ziek en behept met erfelijke aandoeningen en genetische defecten dat hun voortbestaan op het spel staat. Gezien hun financiële belangen hoeft men van de Raad van Beheer niet al te veel te verwachten. Het kabinet wil de komende kabinetsperiode dierenmishandeling harder aanpakken. Daartoe willen ze een speciale dierenpolitie van 500 zogeheten 'animal cops' in het leven roepen. Het is te hopen dat ze ook een einde willen maken aan deze vorm van dierenmishandeling.