Een koppel neushoornvogels samenstellen

Het is niet makkelijk om volwassen, individuele neushoornvogels aan elkaar gekoppeld te krijgen. Het vrouwtje van de neushoornvogel is heel kritisch bij de keuze van haar partner. Dit artikel beschrijft twee methoden om een kweekkoppel neushoornvogels samen te stellen. Het vrouwtje van de neushoornvogel is heel kritisch bij de keuze van haar partner. Het vrouwtje wordt, zodra zij ingemetseld zit, volledig afhankelijk van haar partner. Tijdens de broedperiode gaat het vrouwtje namelijk in de rui. Zodra alle slagpennen zijn uitgevallen, kan zij geen kant op. Als het mannetje komt te overlijden, of zijn vrouwtje in de steek laat, is het vrouwtje ten dode opgeschreven. Zelfs al zou het vrouwtje de dichtgemetselde nestopening open hakken, dan nog kan zij nergens naar toe. Zij krijgt geen eten meer gebracht en kan niet vliegen.

Eerste methode om een koppel samen te stellen

Als twee vogels bij elkaar geplaatst worden, is de kans klein dat het direct klikt en kan het jaren duren voordat het koppel voor nakomelingen zorgt. Neushoornvogels kiezen het liefst uit zoveel mogelijk andere soortgenoten. Een mogelijkheid is om veel individuen en niet goed gekoppelde paren in een grote volière samen te brengen. Als echt goede potentiële koppels ontstaan, zullen twee vogels altijd bij elkaar in de buurt verblijven. Zulke koppels worden uit de groep verwijderd en samen in een eigen volière geplaatst.

In de praktijk is het moeilijk te realiseren, om veel neushoornvogels van een bepaalde soort samen te brengen. Op wereldschaal heeft nog nooit een dergelijk project plaatsgevonden. Op nationaal niveau zijn vaker enkele vogels bij elkaar gebracht. De kans dat daaruit meerdere goede toekomstige kweekkoppels ontstaan is echter klein. Wil in gevangenschap de soort als neushoornvogel in het algemeen veilig gesteld worden, zullen op veel grotere schaal vogels bijeen gebracht moeten gaan worden.

Tweede methode om een koppel samen te stellen

Vogels kunnen allemaal samen in een ruimte geplaatst worden, maar hierop is ook een variant mogelijk. De vogels worden in een gebouw elk individueel gehuisvest. In het gebouw bevindt zich een lange gang, met aan beide kanten volières, die aan de gangkant voorzien zijn van gaas. Alle andere wanden zijn opgebouwd uit dicht materiaal. De bovenzijde is van lichtdoorlatend materiaal gemaakt. Aan de plaatsen van de zitstokken dient veel aandacht besteed te worden. Diverse zitstokken worden op verschillende hoogten gemonteerd. In elke ruimte is een zitstok geplaatst tegen de gang aan. Deze stok loopt in één lijn door het gangpad, tot in het verblijf aan de overzijde.

Elke neushoornvogel wordt in een aparte ruimte gehuisvest. Allereerst krijgen de vogels een week rust om te wennen aan hun nieuwe onderkomen. In deze periode wennen de dieren ook aan het voer, dat waarschijnlijk deels uit een andere samenstelling bestaat. Zodra deze periode voorbij is, wordt elke dag één vogel in de gang geplaatst, voor een tijd van twee uur. Deze vogel kan dan in de gang, vanaf de stokken alle andere neushoornvogels bekijken. Nu bestaat de mogelijkheid om alle potentiële partners te zien en de voorkeur kenbaar te maken. Als een vrouwtje in de gang telkens bij hetzelfde mannetje blijft zitten, dan is de dag geslaagd. Enkele dagen later kunnen de rollen omgedraaid worden. Dan wordt het mannetje losgelaten. Op dat moment kan gekeken worden of nu hetzelfde vrouwtje wordt bezocht. De proef dient met alle dieren uitgevoerd te worden. Van elke dag wordt een logboek bijgehouden met de resultaten. Om de dieren niet te storen, dienen de activiteiten met een camera opgenomen te worden. Op afstand kan bekeken worden welke vogels iets voelen voor elkaar.

Op tijden dat een vogel in de gang is, wordt van elke vogel de mest onderzocht op hormonen en hormonale veranderingen. Dat kan achteraf een bevestiging of de doorslag geven van een uiteindelijke partnerkeuze. Zodra elke vogel aan de beurt is geweest, kan na een rustperiode van enkele dagen, het hele proces nogmaals herhaald worden. Ook kan gekozen worden om een deel van de vogels nogmaals aan de beurt te laten komen. Uiteindelijk dienen alle resultaten zorgvuldig geanalyseerd te worden, zodat indien mogelijk elke vogel bij een zelf gekozen partner komt.

Een hecht koppel neushoornvogels is aan een aantal gedragingen te herkennen. Het mannetje en het vrouwtje zitten veel bij elkaar in de buurt. Het mannetje haalt voedsel en geeft dat aan het vrouwtje. De vogels poetsen de veren van de partner en raken elkaar met de snavels aan. Zodra dit gedrag wordt waargenomen, dan is een koppel op de goede weg om in de nabije toekomst wellicht voor nageslacht te gaan zorgen.