Vogels voeren: doen of niet?

Nu het volop winter is in ons land, kunnen de vogels in onze omgeving wel wat extra voedsel gebruiken. Het gaat dan om de vogels in de tuin en het park, dus de directe omgeving van dorpen en steden. Vogels sterven meestal niet van de kou maar door voedselgebrek als het echt koud wordt. Ze zoeken onze woonomgeving ook zelf op als het moeilijk wordt. Van de vogelbescherming mogen vogels zelfs het hele jaar door gevoerd worden.

Vogels voeren, ja of nee?

In de winter, zeker nu het vriest en er weer sneeuw ligt, is de vraag weer actueel: moeten we de vogels in onze omgeving nu gaan voeren of juist niet? Je zou kunnen zeggen dat de natuur zijn gang moet gaan en als de vogels de koude periode niet overleven dan is dat niet anders. Voor dierenliefhebbers is het geen vraag meer: die helpen de dieren waar ze kunnen en bieden de vogels voedsel aan zodra het echt koud wordt. Natuurbeschermers en ecologen vinden dieren in het wild niet zo gauw zielig; die kijken meer naar het grote plaatje en op de lange termijn. Zij zullen hierover terughoudend zijn, maar dan gaat het om dieren in natuurgebieden van Staatsbosbeheer, waar het uitgangspunt niet bijvoeren is.

Vogels: veel energie nodig

In het najaar gaan vogels op zoek naar plaatsen waar ook nog voedsel is te vinden als het kouder wordt. Dat betekent dat ze dichter bij onze huizen te vinden zijn. Ook bouwen ze reserves op voor de winterperiode. Als de koude periode aanbreekt, zijn er veel namelijk minder zaden, bessen en insecten te vinden. Vogels hebben een lichaamstemperatuur van 40 graden en het kost veel energie om dit zo te houden, vooral als het echt kouder wordt. Naar verhouding hebben vooral kleine vogels een groot warmteverlies in een koude vriesnacht. Volgens de vogelbescherming sterven vogels meestal niet door de kou maar door voedselgebrek. Ze kunnen dus wel wat extra voer gebruiken om te overleven.

Vogels hebben verschillende mechanismen om de soort in stand te houden. Veel soorten, vooral watervogels, trekken bijvoorbeeld weg in de winter. Een ander beschermingsmechanisme is dat een deel van de vogels van eenzelfde soort wegtrekt, en dat een deel achterblijft. Een voorbeeld hiervan is het winterkoninkje: bij deze soort is genetisch bepaald welke vogel blijft en welke niet. Voor het deel dat achterblijft is het moeilijk als het echt koud is, omdat ze alleen kleine insecten eten.

Extra aanbod van voedsel: welkome steun

Het is ook gebleken dat vogels niet afhankelijk zijn van wat ze door mensen wordt aangeboden. Vogels hebben meer bronnen om aan hun eten te komen, en wat mensen aanbieden vormt maar een deel van hun dagelijkse menu. Voor wie de vogels graag een handje helpt om de winter door te komen: het gaat dus om bijvoeren, een extra steuntje om hun overlevingskansen te vergroten. Dat geldt dan voor de directe woonomgeving, zoals de tuin en het park in dorp of stad.

Het hele jaar door voeren

De vogelbescherming adviseert mensen om vogels niet alleen in koude periodes bij te voeren maar het hele jaar door. Daarmee wordt de vitaliteit van de vogels vergroot en daarmee de overlevingskansen in de winter. Dat resulteert weer in meer broedende vogels, en dus ook een groter aantal jonge vogels die volwassenen worden. In de koude winterperiode kunnen ze dan extra gevoerd worden.

Vogels voeren: een paar tips

• Voer bij voorkeur in de ochtend en aan het einde van de middag
• Leg of strooi niet teveel voedsel tegelijk: muizen en ratten zijn er gek op
• Voedsel waarin zout is verwerkt is niet goed voor vogels; brood en kaas kan wel
• Margarine werkt laxerend en is dus niet geschikt
• Waterrijk voedsel zoals fruit in grotere stukken geven om snel bevriezen te voorkomen
• Geef geen voedsel met oliën/vetten aan eenden in een wak, hun verenpak raakt dan de waterdichtheid kwijt
• Geef het voedsel op een plek op de grond die sneeuwvrij is gemaakt, liefst bij een struik of haag
• Voor de hulp aan kleine vogels: gebruik een speciale voedersilo, grote vogels kunnen dan niet bij het voer komen

Welk voedsel is geschikt voor vogels?

Welk voedsel het meest geschikt verschilt per soort vogel. Om verschillende soorten vogels tegemoet te komen kunt u het volgende doen:

Hang vetbollen op waarin zaden zijn verwerkt, deze zijn bij dierenwinkels en supermarkten te koop. Zelf maken kan ook.
Ongebrande en ongezouten pinda's in een netje zijn ook geschikt om op te hangen, deze zijn ook kant en klaar te koop.
Verder kunnen prima als voedsel voor vogels dienen: brood (zonder margarine), fruit, schillen en klokhuizen, etensresten zoals gekookte aardappelen en rijst zonder zout, zonnepitten en ongekookte havermout. Bied het voedsel aan op een sneeuwvrije plek op de grond, op een voedertafel en eventueel in een voedersilo.

In de herfst: de tuin niet opruimen

Een andere manier om vogels te helpen is om in de herfst de dode bladeren en takken te laten liggen. Hierop kunnen kleine insecten blijven leven, die dan voor de vogels weer als voedsel dienen. Bovendien zijn egels er blij mee: die kunnen eronder kruipen als ze een plek zoeken voor hun winterslaap.