Boomvalk, Falco subbuteo

De boomvalk is een roofvogel die nog maar weinig in Nederland voorkomt. Het is een kleine valk, met een spanwijdte van maximaal 83 centimeter en een gewicht van niet meer dan 229 gram. Hij lijkt sterk op de slechtvalk. Boomvalken maken zelf geen nesten, ze broeden in de nesten van andere vogels. Ze broeden wanneer er veel voedsel beschikbaar is. Ze komen voor in open landschappen in grote delen van de wereld. De boomvalk staat op de rode lijst van beschermde diersoorten in Nederland.

Taxonomische indeling

• Rijk: Animalia (Dieren)
• Stam: Chordata (Chordadieren)
• Klasse: Aves (Vogels)
• Orde: Falconiformes (Roofvogels)
• Familie: Falconidae
• Geslacht: Falco
• Soort: Falco subbuteo

Kenmerken

De boomvalk is een kleine valk. Het mannetje wordt maximaal 33 centimeter groot, met een spanwijdte van 79 centimeter. Bij deze grootte heeft hij een gewicht van 200 gram. Het vrouwtje wordt, zoals bij alle roofvogels, groter dan het mannetje. Zij kan een grootte bereiken van 36 centimeter, met een spanwijdte van 83 centimeter en een gewicht van 229 gram. Uiterlijk lijkt de boomvalk sterk op de slechtvalk. Hij is echter kleiner en slanker en zijn vleugels zijn smaller en langer. Van boven in de boomvalk grijs, zijn wangen, keel en zijn onderkant zijn wit met zwartbruine vlekken. De veren boven zijn poten zijn roestbruin. Zijn snavel is grijs met een donkere punt en een gele washuid. Zijn iris is donkerbruin, de poten geel. Mannetjes en vrouwtjes zien er vrijwel gelijk uit, alleen het vrouwtje is groter.

Voortplanting

Voor hun eieren nemen boomvalken het nest van andere vogels over. Dit zijn meestal verlaten nesten van andere roofvogels, kraaien of duiven. Bij voorkeur nestelen ze in hoog naaldhout. Boomvalken broeden in juni, als er veer prooidieren zijn. Meestal hebben ze twee tot vier eieren. Meestal zijn dit er drie. De eieren worden gedurende 28 dagen door het vrouwtje alleen uitgebroed. Het mannetje brengt voedsel naar het nest. De jongen blijven vervolgens 28 tot 32 dagen in het nest. Sommige paren boomvalken blijven jaren bij elkaar, dit is echter niet bij ieder stel het geval.

Voedsel

De boomvalk eet alleen vliegende dieren. Dit kunnen vogels zijn, maar ook vliegende insecten. In Afrika eten ze bijvoorbeeld uitzwermende termieten, in Nederland libellen. Hij jaagt door achter zijn prooi aan te vliegen en deze met zijn poten te grijpen. Insecten eet hij direct op, vogels neemt hij mee naar een zitplaats om te plukken. De boomvalk is bijzonder snel. Hij is zelfs in staat zwaluwen uit hun vlucht te grijpen. Hij kan ongeveer 240 kilometer per uur vliegen.

Verspreiding

De boomvalk komt voor in Europa en Azië in de zomer. Voor de winter trekt hij naar Afrika. Eind oktober vertrekt hij naar Zuid en Oost Afrika. Tussen midden april en begin mei keren zij terug naar hun broedgebied.

Habitat

De boomvalk leeft in open landschappen, meestal met water in de buurt. Dit kunnen heidevelden zijn, moerrassen, de omgeving van meren en waterrijk laagland.

Bedreigd?

Door meer haviken en buizerds, die nog wel eens boomvalk willen eten, neemt het aantal boomvalken af. Ook de aantallen prooidieren nemen af wat het overleven voor de boomvalk in Nederland moeilijker maakt. Daarbij komt nog eens dat veel natte gebieden droog gelegd worden. Hierdoor verdwijnt de geschikte habitat voor de boomvalk. Deze staat dan ook op de rode lijst als een kwetsbare diersoort.