De voortplanting van de witte en zwarte neushoorn

Neushoorns zijn imponerende dieren. Op de olifant na zijn ze de grootste landdieren die op de wereld rondlopen. De vraag is alleen hoe lang ze nog op de aarde in het wild te bewonderen zijn? Omwille van zijn hoorn wordt hij vaak door stropers belaagd. Deze nutteloze confrontaties zorgen ervoor dat de neushoorn tot één van de meest bedreigde diersoorten behoort. Een andere reden waarom ze met uitsterven bedreigd zijn is dat fokken in gevangenschap moeilijk verloopt. Hoe komt dat? Hoe verloopt de natuurlijke voortplanting? En hoe imponeert het mannetje het vrouwtje?

Zwarte neushoorn

Paringsritueel

Wanneer een neushoorn een bronstig vrouwtje in de buurt gezien heeft, probeert hij haar te imponeren door heen en weer te lopen. Hij zal eveneens urine verspreiden en zijn hoorn langs de grond schrapen. Neushoorns trekken niet rond in een groep en houden van een afgezonderd bestaan. Wanneer er dus een bronstig vrouwtje in hun omgeving is en er nog een andere mannelijke neushoorn zijn kans wil wagen, zullen ze een poging ondernemen om elkaar te verjagen. Ze zullen dit doen door luid te snuiven. Hierbij houden ze hun kop laag en leggen ze hun oren plat. Met hun poten zullen ze de grond omwroeten en lokken ze schijnaanvallen uit. Naast het luid snuiven gaan ze vaak ook grommen en piepen. Men zal niet snel overgaan tot een echt gevecht.

Het vrouwtje beslist!

Het vrouwtje zal beslissen of er gepaard zal worden. Vaak worden mannetjes op een agressieve manier afgewezen. Indien het vrouwtje toch wil paren en er vindt een succesvolle bevruchting plaats dan duurt de dracht ongeveer 15 tot 16 maanden. Een vrouwtje krijgt slechts 1 kalf om de twee tot vijf jaar. Naast de stroperij is de trage voortplanting eveneens een reden waarom de neushoorn een bedreigde diersoort is.

Het kalf

Groei van de neushoorn

De baby-neushoorn kan al na 10 minuten rechtop staan ook al is dat nog niet echt stabiel. De jongen lopen dan ook steeds achter hun moeder aan die hen beschermt tegen aanvallen van andere dieren. Nog tijdens de eerste maand eet het kalf reeds vast voedsel. Water drinken doet het kalf na vier of vijf maanden. Het jong blijft bij zijn moeder tot hij volgroeid is en er een nieuw kalf geboren wordt. Het kalf wordt echter gezoogd gedurende een volledig jaar.

Geslachtsrijp

Zelf is het kalf geslachtsrijp na vier jaar. Sommigen zijn pas geslachtsrijp na zeven jaar. Mannetjes moeten echter 10 jaar wachten om te paren omdat ze pas dan sterk genoeg zijn om dit te doen.

De witte of zwarte neushoorn: verschillen

Het paringsritueel van de witte neushoorn duurt ongeveer een week. Na de bevruchting van de witte neushoorn duurt het 16 maanden voor het jong geboren wordt. Terwijl de zwarte neushoorn reeds na één maand vaste voeding eet, is dit bij de witte neushoorn twee maanden. Ook loopt de witte neushoorn voor de moeder en niet achter de moeder zoals bij de zwarte neushoorn. Na twee tot drie jaar wordt het jong verjaagd omdat ze dan oud genoeg zijn om zelfstandig te zijn.

Problemen bij de voorplanting?

Gevangenschap

In gevangenschap fokken witte neushoorns moeilijker. Men vermoedt dat dit te maken heeft met het verouderingsproces die versnelt wordt tijdens gevangenschap. Omdat de vrouwtjes minder snel of regelmatig bevrucht worden gaat dit de cycli beïnvloeden.
Onderzoekers zijn reeds tot de ontdekking gekomen dat ook sociale interactie een rol speelt in de voortplanting. Zo is de situatie op dat vlak in het wild helemaal anders dan in gevangenschap. In het wild leven de mannelijke neushoorns vaak alleen en de vrouwelijke neushoorns in groepjes van twee tot drie. Binnen dat kleine groepje blijven ze nooit langer dan een maand met twee. Dat betekent dat er dus heel wat wisselende sociale contacten zijn. In gevangenschap leven de dieren echter steeds in dezelfde groep gedurende een lange periode. De partnerkeuze wordt hierdoor sterk verminderd en zo ook de kansen op voorplanting.

Voldoende afwisseling: een noodzaak!

Het is dan ook heel belangrijk bij het fokken dat er voldoende keuzemogelijkheid en afwisseling is voor het mannelijk dier. In elke groep moet er dus minstens één mannelijke en meerdere vrouwelijke neushoorns zijn. De gebieden waarin ze leven in de dierentuin moeten eveneens groot genoeg zijn en hun natuurlijke omgeving zo goed mogelijk nabootsen indien men de kansen op voortplanting wil verhogen. Ook stress zou een oorzaak kunnen zijn waarom de voortplanting in gevangenschap moeilijk verloopt. Men onderzoekt eveneens de mogelijke rol van voeding bij deze problematiek.

Lees verder

• Het voortplantingsgedrag van de tijger
• De voortplanting van de leeuw: paringsritueel en opvoeding
• De olifant: paringsritueel, musth, voortplanting