Zero waste: leven zonder afval

Zero waste is een levensstijl waarbij het ideaal is om op een milieubewuste manier te leven zonder afval te produceren. Helemaal geen afval generen wordt daarbij binnen het huidige systeem niet per se voor mogelijk gehouden, maar met zero waste probeert men zo dicht mogelijk bij dit ideaal te komen. Sommige gezinnen die op deze wijze leven produceren minder dan een zak afval per jaar. Afvalproductie en verwerking zijn onlosmakelijk verbonden met de mogelijkheden in de regio waarin men woont. Het idee van zero waste is om, ondanks eventuele beperkingen die dit systeem met zich mee kan brengen, zoveel mogelijk afvalvrije oplossingen te vinden in het dagelijkse leven.

Waarom afval verminderen?

De meeste producten die wij gebruiken komen in een verpakking, welke vaak van plastic of karton is gemaakt. Al met al produceren we met zijn allen ontzettend veel afval: in Nederland is dit gemiddeld 500 kilo per persoon per jaar. Een groot deel van dit afval eindigt als zwerfafval op straat en bijvoorbeeld in de zeeën. Vele kunstmatige materialen vergaan nooit maar brokkelen langzaam af, en blijven voor altijd in de natuur. Ook dieren hebben hier last van: denk bijvoorbeeld aan de kleine plastic deeltjes (microplastics), zoals die in huidscrubs voorkomen, die teruggevonden worden in de magen van vissen.

‘Weg’gooien is niet weg

Afval gooi je in de prullenbak, en wordt netjes opgehaald door de vuilnisman. Althans: in Nederland, waar we door dit efficiënte systeem weinig geconfronteerd worden met ons afval. Een belangrijk idee uit de zero waste is echter dat afval niet weg is als je het ‘weg’gooit. Nadat je afval wordt opgehaald, moet het verwerkt worden, en dit kost veel energie. Daarnaast komt bijna de helft van het afval op een stortplaats terecht, waar mogelijk giftige stoffen in de grond en in de lucht kunnen lekken. Vanuit de zero waste is het daarom zeer belangrijk om bewust te zijn van het afval dat we produceren, omdat de prullenbak geen eindpunt of oplossing is voor ons afval.

Is recyclen de oplossing?

Recyclen wordt volgens de zero waste ten onrechte als een oplossing gezien voor ons afvalprobleem. Of een product uiteindelijk gerecycled kan worden, hangt van vele factoren af. Zo moet de producent bij de productie al rekening houden met hoe de losse grondstoffen gerecycled kunnen worden en moeten zij het product van duidelijke labels voorzien. Ook moet de consument al bij de aankoop een keuze maken voor recyclebare producten. Veel producten worden ‘gerecycled’ door er een product van te maken dat vervolgens zelf niet meer gerecycled kan worden: dit heet downcyclen. Het oorspronkelijke product heeft er in dat geval een levenscyclus bijgekregen, maar zal alsnog op de stortplaats belanden.

Wat zijn belangrijke zero waste-principes?

• Voorkomen: zero waste begint bij het voorkomen van afval. Dit kun je doen door niet zonder meer folders, visitekaartjes of gratis artikelen aan te nemen welke je niet nodig hebt. Je kunt je bijvoorbeeld afvragen of het nodig is om een gratis pen aan te nemen, wanneer je thuis nog twintig pennen hebt liggen.
• Verminderen: daarnaast probeer je je afvalproductie en daarmee je consumptie te verminderen. Dit doe je bijvoorbeeld door alleen iets te printen wanneer je het echt nodig hebt of door een mok in plaats van wegwerpbekers te gebruiken.
• Hergebruiken: wanneer je iets nieuws nodig hebt, kijk je eerst of je kunt hergebruiken wat je nog hebt liggen. Dit doe je bijvoorbeeld door een item te repareren, in plaats van het meteen te vervangen door een nieuw product.
• Recyclen: als het dan toch niet anders kan, probeer je je afval zo goed mogelijk te recyclen. Hierbij zoek je uit wat de mogelijkheden zijn in de regio waar je woont. Doorgaans zijn er meer mogelijkheden voor recyclen in de gemeente dan wat er in de straat aan afval wordt opgehaald.
• Composteren: het composteren van gft-afval en andere materialen kan gezien worden als de meest duurzame en meest ideale zero waste-optie, omdat hiermee de levenscyclus van het product wordt rondgemaakt. Er zijn verschillende opties om thuis (ook zonder tuin) groenafval te composteren.