Kwalijke afvalstromen

Het is verontrustend dat er nog steeds afval verdwijnt naar ontwikkelingslanden. Het vormt een bedreiging voor mens, natuur en milieu. Regelgeving en handhaving daarvan is uitermate belangrijk. En dan nog zijn komende generaties opgescheept met wat ooit, ook in ons land, werd gedumpt. Zo is bijvoorbeeld veel afval in zee verdwenen waar het nauwelijks meer kan worden verwijderd. Ook veel chemisch afval vond jarenlang een weg naar zee.

Grotere hoeveelheden

Het afvalprobleem bestaat eigenlijk al vanuit de middeleeuwen door ophoping van etensresten. In de 17e en 18e eeuw kwam daar het probleem bij van stoffen die in bedrijven als ververijen en leerlooierijen werden gebruikt en die schadelijk bleken te zijn voor de gezondheid. Nog veel groter werd het afvalprobleem in de 20e eeuw. De hoeveelheden werden groter en het afval veranderde. Bedrijven produceren sinds die tijd erg veel chemisch afval wat weer verwerkt moet worden en waarbij het milieu wordt aangetast. Ook huishoudelijk afval kan chemisch afval bevatten. Andere nieuwe afvalstoffen zijn batterijen, verf en bepaalde lijmsoorten. Sommige afvalstoffen hebben een veel groot effect in de tijd, zoals kernenergieafval, waar volgende generaties mee opgezadeld zitten. En al dat afval zal toch op een milieuvriendelijke wijze aangepakt moeten worden om bodem, lucht en water niet nog meer te vervuilen.

Afval ernstig probleem

De toename van chemisch afval is vooral na de tweede wereldoorlog begonnen. Dat afval werd toen voornamelijk binnen de landsgrenzen gestort. Maar dat gebeurde zeker niet altijd op een verantwoorde wijze en werd vaak gedumpt op allerlei plaatsen. Duizenden gevallen van ernstige bodemverontreiniging waren het gevolg. Rond 1970 begon de verontreiniging zelfs een ernstig probleem te worden en kwam wetgeving om milieuverontreiniging op gang.

“Weg is weg”

Een manier om van afval af te komen is het in de bodem wegstoppen. Maar “weg is weg” is hierbij niet van toepassing omdat de gevolgen daarvan toch ooit aan het licht komen. Voorbeelden hiervan zijn de verontreiniging van het drinkwater. Of als een vuilnisbelt een plek vindt in een uithoek van de gemeente, op een plaats waar weinig mensen wonen, maar wel dichtbij een natuurgebied. Gevaar dat zo’n gebied schade wordt aangedaan ligt voor de hand. En afval wordt niet alleen op nationaal niveau op elkaar afgeschoven maar verdwijnt ook veelvuldig naar het buitenland.

Uitwijken andere landen

Daarbij speelt mee dat er steeds meer soorten afval komen, waardoor niet elk land in staat is alle soorten goed te verwerken, wat een reden temeer is om afval te exporteren. Het is vaak ook goedkoper om afval in een buitenlandse mijn te dumpen dan het zelf te verwerken. Ook is de vervoersafstand van belang als er sneller een plaats over de grens bereikt kan worden dan een verwerkingsfabriek in eigen land.
Een andere reden dat afval elders terecht komt is dat vervuilde bedrijven uit westerse landen zich in Derde wereldlanden vestigen. Zo worden de afvalproblemen wereldwijd verschoven. Kwalijk is bijvoorbeeld dat de asbestindustrie uit de Verenigde Staten alleen vanwege het milieubeleid naar Midden- en Zuid-Amerika ging. Ook Japanse bedrijven gingen om die reden naar de Filippijnen.

Afval uit Nederland naar België

Ook vanuit Nederland is jarenlang chemisch afval naar België vervoerd. In 1984 kwam er een besluit van Vlaanderen op basis van de EG-richtlijnen waardoor grensoverschrijdende dumping niet meer mogelijk was. Een tijd werd toen afval gestort in Wallonië tot daar in 1987 een eind aan kwam. Gevolg was dat het afval soms illegaal de grens over verdween. In België ligt ondertussen naar schatting wel tussen 700.000 tot 1.500.000 ton bedrijfsafval, huisvuil en chemisch afval uit Nederland.

Afval in zee

Ook de zee wordt als aantrekkelijke illegale dumpplaats voor chemisch afval beschouwd. Al jaren wordt de zee belast met grote hoeveelheden chemisch afval door lozing via rivieren en pijpen en storten vanaf schepen. Volgens schatting werd er in de zeventiger jaren 1 miljoen ton chemisch afval per jaar in de Noordzee geloosd.

Lees verder

• Afval en milieuvriendelijke biomassacentrale
• Huishoudelijk afvalwater met medicinale resten
• Streven naar een wereld zonder afval