Eendagsvliegen – insecten met een dag voor de voortplanting

Eendagsvliegen, haften, zijn ranke insecten die in grote wolken door de lucht kunnen vliegen. De vliegen die maar 24 uur leven, kunnen daarbij zelfs een gevaar voor het verkeer vormen. Miljoenen individuen kruipen ongeveer tegelijk naar buiten en gaan zwermen. Het is een van de raadselen van de natuur. Hun bestaan is spreekwoordelijk geworden voor iets dat heel kort duurt: het is een eendagsvlieg.

• Eendagsvliegen of haften
• Ranke insecten
• Nimf
• Paringsdans en voortplanting
• Imago
• Buienradar Missisippi
• Waterkwaliteit

Eendagsvliegen of haften

Eendagsvliegen worden ook wel haften genoemd. Ze horen tot de orde van de Ephemeroptera. In Nederland komen er 59 verschillende soorten van voor. Het is een beest dat in verschillende stadia van zijn leven in een verschillende omgeving doorbrengt. Als larve, nimf, zie je hem in zoet water. Als het weer warmer wordt kruipen ze uit het water en gaan zwermen. Met z’n allen tegelijk kunnen ze dan hele wolken vormen die zelfs het verkeer plat kunnen leggen. In een korte tijd halen de vliegen dan het maximale uit hun leven. Ze steken overigens niet.

Ranke insecten

De ranke insecten hebben een teer lichaam, twee paar vleugels, grote ogen, korte borstelachtige antennes en lange staartdraden. Eendagsvliegen leven maar heel kort, enkele uren tot enkele dagen. In die tijd dat ze vliegen hebben ze helemaal geen tijd om te eten en daarom hebben ze niet eens een mond. Dat lichaamsdeel is gedegenereerd. Een eendagsvlieg is uit op maar één ding en dat is voortplanten.

Nimf

Nimfen leven in het water. Daar kunnen ze weken tot jaren leven. Hoe lang hangt af voor de soort en de temperatuur van het water. Nimfen hebben drie staartdraden aan de achterkant van hun lijf. Ze hebben zelfs kieuwen in hun achterlijf voor de ademhaling. In de tijd dat ze in het water zitten leven ze van algen en planten. Een nimf is een jong exemplaar van insecten die een onvolledige gedaanteverwisseling ondergaan. Over het algemeen genomen lijken nimfen sterk op hun volwassen variant, alleen zijn de vleugels niet volledig ontwikkeld.

Paringsdans en voortplanting

Als de eendagsvliegen naar buiten zijn gekomen om te vliegen starten ze met hun paringsdans. De mannetjes vormen met z’n miljoenen grote wolken die op en neer lijken te gaan. Ze stijgen een meter of tien en laten zich dan vallen. De vrouwtjes spelen hun rol bij deze paringsdans. Zij vliegen de wolk binnen en worden dan besprongen door de kerels. Er is maar één mannetje per vrouwtje dat tot paren komt, de snelste. Met zijn lange voorpoten klemt hij zich vast aan zijn verovering en terwijl ze nog in de lucht zijn paren ze, tot ze de grond raken. Het betekent het einde van het mannetje, hij sterft nadat hij zijn plicht heeft gedaan. Het vrouwtje moet dan nog een belangrijke taak volbrengen: zij moet de eitjes gaan leggen. Dat doet ze door haar achterlijf in een poeltje te steken en de eieren af te zetten op het water. Zij heeft daar ongeveer een minuut of vijf de tijd voor. Dan zit ook haar leven er op.

Imago

Eendagsvliegen moeten het zonder larve- en popstadium doen. Het onvolwassen dier is een nimf en zo brengen ze het overgrote deel van hun leven door. De nimfen zijn gevoelig voor vervuiling en dat betekent dat je aan de aanwezigheid van nimfen in een poel een gezonde waterplas herkent. Haften zijn bijzondere insecten, omdat ze, als enige insectenorde, vervellen in een gevleugeld stadium. De nimf stijgt naar het wateroppervlak en laat een zogenaamde subimago uit de nimfhuid sluipen. Deze is volledig gevleugeld en kan ook vliegen. Niet lang daarna vindt er nog een vervelling plaats waarna de uiteindelijk imago verschijnt.

Buienradar Missisippi

In juli 2014 hebben sommige delen van Amerika met zulke grote en dikke eendagsvliegenwolken te maken, dat ze zelfs op de buitenradar te zien zijn. Het kwam voor in de delta van de Mississippi. Het jaar 2014 was daarin wel wat uitzonderlijk. Zo hadden ze het in die streek nog niet vaak gezien. Automobilisten waarschuwden de brandweer, omdat ze dachten dat er rook en dus ergens brand was. De gigantische wolk bedekte de stadjes La-Crosse, Le Crescent en Stoddard. Huizen, takstation, straten: alles was bedekt met een dikke laag eendagsvlieg. Enkele jaren eerder kregen de stadjes met hetzelfde fenomeen te maken. Toen werden zelfs sneeuwschuivers ingezet om de resten van de vliegen op te ruimen. De vliegenrestanten kunnen voor gevaarlijke situaties zorgen, omdat het wegdek spekglad kan worden van de eendagsvliegensmurrie.

Waterkwaliteit

Dat er in de Mississippi delta weer veel eendagsvliegen voorkomen is een goed teken voor de waterkwaliteit. Eind twintigste eeuw was dat wel anders. Toen was de vlieg vanwege vervuiling bijna uit het gebied verdwenen. De eitjes van de eendagsvliegen betekenen voer voor vissen, zodat een goede eendagsvliegenstand ook weer goed is voor de visstand in het gebied. Vissers zijn er blij mee.

Autowasstraat

Een bedrijfstak wrijft zich in de handen: de autowasstraat. De auto’s staan na een uitbarsting van eendagsvliegen in lange rijen voor de car wash om gereinigd te worden.

Lees verder

• Teken – plaagdieren en rotbeesten
• Tijgermug – een invasieve exoot en plaagdier
• Hoofdluis - werk voor luizenvader en luizenmoeder
• Eikenprocessierups – een plaagdier
• Beestjes in en om het huis - zilvervisje, muis, mier en meer