Paard ontwormen met kruiden: het nieuwe ontwormen?

De meest bekende manier van ontwormen (het bestrijden van parasieten) is het om de acht weken toedienen van een chemische pasta. Helaas kleven hier nadelen aan, zoals resistentie, waardoor de chemische ontwormingsmiddelen receptplichtig geworden. Het is ook mogelijk om met een middel op basis van kruiden te ontwormen. Hoe werkt dit en wat zijn de voor- en nadelen hiervan?

Parasieten bij paarden

Een paard dat 100% wormvrij is bestaat niet. In natuurlijke omstandigheden bestaat er een evenwicht tussen het paard (de gastheer) en de parasieten. Paarden gaat hier doorgaans niet aan onderdoor, omdat ze weerstand opbouwen tegen de parasieten en niet grazen op plekken waar gemest is. Er zijn dus nog wel wormen aanwezig, maar het paard heeft hier geen last van. Heel soms is er sprake van een paard met een te lage weerstand, deze kan wel lijden onder de wormen. Deze natuurlijke balans werkt verder prima, zoals te zien is aan verschillende wilde kuddes, bijvoorbeeld op de Oostvaardersplassen en de Blauwe Kamer. Deze dieren worden niet chemisch ontwormt, maar blijven gezond.

Als er sprake is van gedomesticeerde omstandigheden werkt het anders. Paarden hebben niet of minder de mogelijk om het eten rond mestplekken te vermijden en de natuurlijke selectie waarbij er soms een paard aan de wormen ten onder gaat willen we natuurlijk ook vermijden. Het is dus noodzakelijk om de wormpopulatie onder controle te houden, en dit wordt doorgaans gedaan door het toedienen van chemische wormenkuren, zoals Eraquell, Equimax, Eqvalan etc. Helaas brengt dit nadelen met zich mee. Paarden kunnen namelijk geen weerstand opbouwen, krijgen gifstoffen binnen en de parasieten worden ondertussen steeds weerbaarder: ze worden resistent. Om het gebruik van chemische ontwormingsmiddelen terug te dringen heeft het ministerie van Landbouw de middelen receptplichtig gemaakt, maar hier lijkt het probleem nog niet mee opgelost. We zullen hieronder dus andere ontwormingsmethodes bekijken.

Verschillende methodes voor ontworming

Chemisch ontwormen:

Door middel van een pasta in een spuit of pillen worden er chemische stoffen aan het paard toegediend, waarmee geprobeerd wordt de wormencyclus te doorbreken. Er treedt echter steeds vaker resistentie op. Deze resistentie kan voor een deel tegengegaan worden door steeds een ander merk te gebruiken, meestal maakt de dierenarts hier een schema voor en levert de kuren. Een ander nadeel blijft wel: door chemisch ontwormen stel je je paard met grote regelmaat bloot voor vervelende gifstoffen. Hoewel het paard en geen directe ziekten van zal krijgen, verstoren de chemische stoffen de darmflora, is het een aanslag op de lever en het paard krijgt niet de kans om weerstand op te bouwen.

Ontwormen met kruidenmiddel:

Dit type ontwormingsmiddel bestaat uit kruiden die zo zijn gekozen dat ze het paard onaantrekkelijk maken voor parasieten, ze creëren een milieu waarin wormen niet kunnen leven en bevat ook kruiden voor het herstel van onder andere de darmwand. Vaak zitten er ook nog weerstandsverhogende kruiden in, en kruiden voor een goede darmwerking. Deze manier van ontwormen is dus een stuk gezonder voor paarden en de kans op resistentie is vele malen kleiner.

Mestonderzoek:

Nog beter is om alleen maar te ontwormen als het paard daadwerkelijk wormen heeft, dit is het enige moment dat ontwormen dus echt nut heeft. Hiermee worden dus alle negatieve effecten zoals gifstoffen in het lichaam en onderdrukking van de weerstand vermeden. Dit principe wordt nageleefd bij mensen die mestonderzoek laten doen. Bij mestonderzoek wordt een beetje mest onderzocht in een laboratorium, dit is doorgaans niet duurder dan ‘normaal’ ontwormen. Blijken er wel te veel eitjes in de mest te zitten, dan is het meteen duidelijk om welke soort parasiet het gaat, en kan er dus op de meest effectieve manier ontwormt worden.

Voor- en nadelen van ontwormen met kruiden

Een goede maatregel lijkt dus het ontwormen door middel van een kruidenmiddel te zijn. Na de maatregelen die door het ministerie van Landbouw genomen zijn, is deze nieuwe manier van ontwormen in opkomst. Doordat de middelen volledig natuurlijk zijn, is deze manier van ontwormen een stuk gezonder voor paarden. Door de bijgevoegde kruiden die weerstandsversterkend zijn en een goede darmwerking stimuleren gaat de algehele gezondheid van het paard er op vooruit. Zeker voor paarden die veel last hebben van koliek, diarree of andere darmklachten is dit een goede oplossing. Verder is het zo dat de kans op resistentie veel kleiner is, omdat de parasieten niet zo zeer worden aangevallen door chemische stoffen, maar er dus een milieu wordt gecreëerd dat ongunstig is voor ze. Het toedienen van het kruidenmiddel hoeft ook maar vier keer per jaar te gebeuren. Wel is het zo dan een kruidenmiddel niet alle parasieten verjaagd, een paard wordt er nooit 100% wormvrij van. Dit kan lijken op een nadeel, maar een totaal wormvrij paard is nagenoeg onmogelijk. Er kan een balans ontstaan, zoals bij paarden in het wild, waarbij er dus wel wat parasieten overblijven, maar het paard heeft daar geen last van. De hoeveelheid parasieten wordt wel teruggedrongen.

Een gemiddeld kruidenmiddel is samengesteld uit de volgende kruiden:

• Alium Sativum
• Ulmus Fulva
• Mentha Piperita
• Thymus Vulgaris
• Galium Aparine
• Capsicum minimum
• Aniseed
• Micronished sugar beet pulp
• Seaweed Meal
• Dicalcium Phosphate
• Molasses
• Cinnamomum
• Zelandicum
• Urtica Dioica
• Picrasma Excelsa

Wanneer is het nodig om te ontwormen?

Het mooist is het natuurlijk als paarden in een zodanige omgeving staan dat de natuurlijke balans van gastheer en parasieten gehouden kan worden, zodat er niet ontwormt hoeft te worden en het paard niet bloot wordt gesteld aan stoffen die nadelig zijn voor de gezondheid. In de volgende situaties is het niet nodig om te ontwormen:

• Bij paarden die vrijwel geen weidegang hebben en waarbij er strikte hygiëne is op stal, namelijk het dagelijks verwijderen van mest uit de box. De wormen mogen hierdoor wel bestreden worden, maar dit is geen paardwaardig bestaan, en dus geen goede optie.
• Bij bedrijven met extensieve beweiding. Dit is bijvoorbeeld het geval op een melkveebedrijf met 50 ha en enkele paarden, die over een groot deel van het land geweid worden.
• Bij paarden die veel ruimte in de wei hebben en de mest consequent een aantal maal per week weggehaald wordt.
• Preventief ontwormen in de periode tussen september en maart is ook niet nodig (behalve eventueel tegen veulenwormen), omdat in de winter de ontwikkeling van de vrij levende stadia stil staat en de eieren zeer slecht overleven. Dit geldt ook voor paarden die de hele winter buiten lopen.

En omdat het toch wel fijn is om iets van zicht te houden op de situatie kan je als je verder niet ontwormt zo’n eens in de drie maanden een mestonderzoek laten doen. Blijkt er dat er langere tijd geen last is van wormen kan dit opgeschoven worden naar bijvoorbeeld twee keer per jaar, of zelfs minder.