Wild kijken in Afrika, hoe zie ik het meest op mijn safari?

Voor veel natuurliefhebbers is het een droom. Op safari in Afrika. Fototoestel mee, boekje over aanwezige dieren mee en zo veel mogelijk zien! Er zijn een aantal manier om meer dieren te zien dan anders. Plaats en tijd zijn natuurlijk cruciaal, maar voldoende achtergrondinformatie hebben is ook aan te raden. Een goede gids kan een wereld van verschil maken, net als de keuze om op dezelfde plek te blijven of nog even door te rijden. Je ziet veel meer als je op de juiste manier kijkt.

Locatie

Wanneer je op de juiste tijd op de juiste plaats bent, zie je het wild. Zo simpel is het. Het probleem is er aanwezig zijn. Het wild is altijd aanwezig, maar waar? En wanneer is het het beste te zien?

Waterplassen

Waterplassen trekken vaak veel dieren aan. Zeker in de zomer zoeken de dieren verkoeling in en om het water, maar ook in de winter moeten ze drinken. Verder zijn er dieren die vrijwel alleen maar bij het water te vinden zijn, zoals krokodillen en nijlpaarden, maar ook veel vogelsoorten en bijvoorbeeld de watermonitor. Voor deze soorten kun je het beste op zoek gaan naar een grote waterplas. Zeker krokodillen en nijlpaarden hebben veel water nodig.
Voor antilopen om te drinken zijn kleinere plassen al geschikt, maar ook rivieren en ander stromend water.

Open savanne

Open plekken en savannes zijn zeer geschikt om wild te kijken. Het zicht hier is uitstekend, waardoor je ook dieren op enkele honderden meters afstand kunt zien. Daarbij voelen veel gazellen en andere prooidieren zich hier op hun gemak, aangezien ook zij ver om zich heen kunnen kijken. Ze weten dat ze een roofdier eerder kunnen zien, en voelen zich dus veiliger. Hierdoor zijn ze beter te benaderen. Een laatste voordeel is dat hier eten te vinden is voor veel dieren, waardoor ze er veel tijd besteden.

Struikgewas

Gebieden met lage bomen en struiken zijn geschikt om bepaalden soorten te zien, maar dit is lastig. Er is weinig zicht en de dieren kunnen zich makkelijk verschuilen. Sommige dieren zijn echter alleen of voornamelijk hier te vinden. Een luipaard is hier een goed voorbeeld van, deze dieren jagen bij voorkeur in een hinderlaag, waarvoor ze begroeiing nodig hebben. Er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen.

Woestijn en semiwoestijn

Woestijnen geven een enorm ver en ongehinderd zicht, met als nadeel dat er weinig dieren leven. Korte tijd na regenbuien is hier echter veel te zien, niet alleen aan dieren maar ook aan planten. Ook tijdens droge periodes is er van alles te zien, mits je weet waar te zoeken en je verwachtingen aanpast op het gebied.

Bosgebied

Bosgebieden kenmerken zich door grote, vaak oude bomen. Deze gebieden zijn meestal te vinden in de buurt van water, maar oppervlaktewater en bossen zijn niet altijd aan elkaar gelinkt. In deze gebieden bevinden zich veel specifieke dieren, vooral apen en vogels, maar ook tal van andere dieren. Bosgebieden opzoeken kan zeker de moeite waard zijn, mits je op zoek bent naar de dieren die hier leven. Voor het zien van zoveel mogelijk dieren zijn bossen in Afrika meestal niet de beste plaatsen, hiervoor is de savanne beter geschikt

Tijd

Zoals al eerder gezegd, draait alles om op de juiste tijd op de juiste plaats te zijn. Tijd is hierin cruciaal, niet alleen de tijd op de dag maar ook het jaargetijde en de specifieke dag.

Tijd op de dag

’s Ochtends en ’s avonds worden gezien als de beste tijden om wild te kijken. Dit omdat zowel de dieren die overdag actief zijn als de dieren die ’s nachts actief zijn, te zien zijn. Voor een optimale dag wildkijken is het dan ook verstandig om op te staan voordat het licht wordt. Gedurende de dag, wanneer het opwarmt en veel dieren verkoeling zoeken, is vooral veel te zien in de directe omgeving van water, hoewel er altijd dieren zijn die de hitte van de dag trotseren in de open vlaktes.

Seizoen

Voor wildkijken in Afrika is de winter het beste seizoen. De planten dragen geen blad waardoor men verder kan kijken door de struiklaag heen. De dieren worden verder naar opener plekken gedreven, omdat hier nog gras beschikbaar is wanneer er geen bladeren meer te eten zijn. Verder is het koeler, waardoor dieren minder druk op zoek zijn naar verkoeling onder begroeiing.

Welke dag?

Sommige dagen is veel wild te zien, andere dagen bijna niets. De dieren zijn toch aanwezig in hetzelfde gebied, maar houden zich verscholen. Wat is nu de beste dag om wild te kijken? Over het algemeen is het warm in Afrika, zelfs op veel winterdagen. De dieren zoeken overdag verkoeling in een dichter begroeid gebied of bij water. Door rond te rijden is er dus niet veel te zien, stilstaand op tactische plekken is verstandiger. De beste dag om wild te kijken is op een koele, bewolkte dag. Op deze dagen is rondrijden lonend en is er een grote diversiteit aan wild te zien.

Vervoer

Soms zie je de meest bijzondere dieren vanuit de je eigen slaapkamer, maar meestal moet je ze toch echt opzoeken. Het beste vervoermiddel is natuurlijk een klassieke safariwagen, een open auto waarin de passagiers hoger zitten dan de bestuurder. Er bestaan verschillende types, maar het principe blijft hetzelfde. Hoe hoger men zit, hoe meer er te zien is. Dit is inderdaad het geval in open gebieden, maar in begroeien is lager zitten vaak beter. Vanaf een lagere positie is het mogelijk om onder de begroeiing door te kijken, bijvoorbeeld in bosjes waartussen luipaarden kunnen zitten. Ook vanuit een eigen auto of een gewone huurauto is vaak al veel te zien.

Rijden of blijven?

Een klassieke fout die veel mensen maken is veel kilometers af willen leggen. Op deze manier is het mogelijk om veel landschappen te zien, maar niet perse meer dieren. Wanneer je een geschikt punt gevonden hebt, bijvoorbeeld aan het water, is het aan te raden hier even te blijven en te zien wat er komt. Dieren schrikken veelal wanneer er mensen aankomen, en verstoppen zich. Na enige tijd komen ze weer tevoorschijn, zelfs als je op hetzelfde punt blijft. Deze manier is zeer geschikt om schuwe dieren te zien en is geschikt om te ontspannen. Wel is het aan te raden een boek mee te nemen, omdat het wachten soms lang kan duren. Van te voren een vegetatiekaart van het gebied te bestuderen is aan te raden. Op deze manier kun je verschillende vegetatiezones bezoeken en meer dieren zien. Wanneer de open savanne tegenvalt, kan het zomaar zijn dat er veel dieren in dichtere begroeiing zitten, of andersom.

Hoe kijk ik?

Wanneer je voor het eerst wild gaat kijken, zul je veel missen. Het is niet vreemd als iemand je moet wijzen op een olifant of een giraffe, dieren die toch niet het meest verborgen zitten. Wild spotten is een vaardigheid die even tijd kost om te leren. Raak daarom niet gefrustreerd wanneer je dingen mist. Een truc die veel gidsen gebruiken is van rechts naar links het landschap doorzoeken. Van links naar rechts kijken is voor de meeste mensen routine, aangezien dit ook de leesrichting is. Hierdoor mis je meer. Door andersom te kijken is de kans dat je dingen mist kleiner.

Gids

Een safari met een gids is zeker aan te raden. Een gids weet veel van het gebied en kan bijna al je vragen beantwoorden. Verder is hij getraind op het zoeken naar wild. Hij weet waar de dieren het meest waarschijnlijk zitten en ziet veel meer dan de gemiddelde toerist. Wanneer je veel dieren wilt zien, of zeldzame dieren, is het dan ook verstandig om een dagje met een gids mee te gaan. Het nadeel is wel dat het duurder is en dat je zelf minder in de hand hebt. Je gaat op een vaste tijd weg en kunt niet zelf bepalen waar je heen gaat. De voordelen wegen echter zeker op tegen de nadelen.

Identificeren

Wellicht is die gazelle verderop wel een extreem zeldzame soort, of zie je nog honderden van die parelhoenders die er de eerste keer toch bijzonder uitzien. Wil je het maximale uit je safari halen, dan is het aan te raden van te voren kijken naar wat voor een dieren je kunt verwachten. Dit kan op internet, of met behulp van boeken over zoogdieren, vogels en reptielen in het gebied.

Individuele dieren zien

Ben je op zoek naar een specifiek dier? Ga je bijvoorbeeld op een ‘big 5 game drive’? Dan is het aan te raden van te voren uit te zoeken waar de dieren voorkomen en wanneer ze het beste te zien zijn. Hieronder zijn een aantal populaire dieren uitgewerkt, met hun beste kijktijden en kijkplaatsen.

Big Five

Olifant
De olifant is één van de makkelijkste dieren om te spotten, mits je op de juiste locatie bent. Het Kruger Park in Zuid-Afrika staat bekent als een van de beste plaatsen om deze grijze reuzen te bekijken, aangezien er hier een hoge dichtheid olifanten leeft. Olifanten zijn de hele dag door te bestuderen, vroeg opstaan is dus niet nodig.

Buffel
De buffel is, net als de olifant, vaak eenvoudig te bekijken. Er zijn er veel, vaak leven ze in groepen die niet te missen zijn maar ook enkele buffels zijn vaak te zien. Buffels kun je de hele dag door zien, maar zijn vooral in de ochtenden en avonden veel te zien.

Leeuw
Leeuwen zijn moeilijker te spotten. Overdag liggen ze vaak tussen de begroeiing, waar ze niet te zien zijn. Met wat geluk beweegt er een, zodat je dat kunt zien. ’s Ochtends en ’s avonds komen ze in beweging. Op koele dagen zijn ze soms de hele dag door te zien.

Luipaard
Het luipaard staat bekend als een van de moeilijkste dieren om te spotten. Soms heb je geluk – het komt voor dat mensen er drie op een dag zien – maar vaker zie je er geen. Luipaarden zijn nachtdieren, dus een nachtsafari geeft een goede kans. De schemering is echter ook geschikt, aangezien ze dan in beweging komen. Overdag zitten luipaarden veel in bomen, waar ze uitstekend verscholen liggen en nauwelijks te zien zijn.

Neushoorn
Een neushoorn zien is vooral een kwestie van geluk. De beste kansen zijn ’s ochtends en ’s avonds in open gebieden, maar dat is zeker geen garantie. Soms heb je geluk en zie je tal van neushoorns. Andere momenten laat geen een zich zien. Als je een neushoorn wilt zien, kan het lonend zijn om op te zoeken waar de meeste zitten, bijvoorbeeld door het na te vragen bij een hotel of lodge. In Kruger, bijvoorbeeld, zijn niet veel neushoorns te zien. In sommige ‘private game farms’ eromheen zitten veel meer neushoorns, waardoor de kansen er een (of meer) te zien beter zijn.

Andere dieren om naar te zoeken

Er zijn veel dieren die niet bij de ‘big five’ horen maar wel de moeite waard zijn om naar te zoeken. Deze dieren zijn degene die je niet altijd ziet, maar die wel veel wildkijkers willen spotten. Enkele worden hieronder opgenoemd, er zijn er natuurlijk nog veel meer. Van te voren een boek over de dieren in het gebied kopen is zeker aan te raden, zodat je weet waar je naar kunt zoeken.

Nijlpaard
Nijlpaarden zijn vaak te zien in grote waterplassen. Het is relatief eenvoudig deze dieren te zien, aangezien ze zo gebonden zijn aan het water. Wanneer je een grote waterpartij hebt gevonden, kan het lonend zijn om even te wachten en de oppervlakte af te speuren. Soms verschijnen er ineens een stel neusgaten en ogen! Wanneer het koud is zitten nijlpaarden vaker aan de kant. Dit maakt het makkelijker ze te zien.

Krokodil
Krokodillen liggen gedurende de dag graag te zonnen langs het water. Dit is dan ook de beste kans om ze te zien. Vanaf een brug of ander hoog punt zijn is het beeld vaak het beste en is het meeste te zien. Om een krokodil te zien vereist enig speurwerk langs de kant van het water, soms lijkt het net een boomstronk vanaf een afstand.

Jachtluipaard
Het jachtluipaard, of de cheetah, is een zeer schuw dier dat zelden te zien is. Jachtluipaarden jagen overdag, maar hebben een uitstekende camouflage. Er een zien is een kwestie van geluk, hij moet bewegen of uit zijn schuilplaats komen om zichtbaar te worden. Hoewel jachtluipaarden overdag actief zijn, zullen zelfs zij de koelere tijden uitzoeken om te jagen. Zoek dus een bewolkte dag uit of zoek niet op het heetst van de dag. Jachtluipaarden jagen in open terrein waar ze optimaal gebruik kunnen maken van hun snelheid. In bosjes hoef je niet te zoeken.

Hyena
Er zijn drie soorten hyena’s, de bruine, de gestreepte en de gevlekte. Alle hyena’s zijn overwegend nachtdieren, maar zijn ook overdag te zien. Hyena’s zijn echte jagers, hoewel ze het imago van aaseters hebben. Wanneer ze een kans krijgen zullen ze alles eten wat op hun pad komt. Een karkas van een dier is dan ook een goede plek om te wachten tot de hyena’s komen, als je er een kan vinden. Anders is het geluk hebben, of ’s nachts uit je raam kijken als je de vreemde geluiden hoort die ze maken.

Afrikaanse wilde hond
Wilde honden, of geverfde honden zijn zeer zeldzaam. De kans er een te zien is dan ook heel klein en hangt eigenlijk alleen samen met geluk, mits je in een gebied bent waar wilde honden voorkomen.

Andere dieren

Er zijn natuurlijk nog veel meer dieren die te zien zijn op een safari, die zich vrijwel altijd laten zien. Een groep parelhoenders of impala’s zijn in veel gebieden altijd wel te zien, net als giraffe, zebra’s en gnoes. Afhankelijk van het gebied zijn er nog tal van dieren die veel te zien zijn, maar die nog wel prachtige plaatsjes op kunnen leveren. Echter, het is niet nodig je safari hierop aan te passen, ze laten zich toch wel zien.

De regels

Wild kijken kent een aantal regels, die puur opgesteld zijn voor de veiligheid. Zeker in Afrika zijn tal van gevaarlijke dieren, niet alleen de bekende leeuwen en neushoorns, maar ook apen kunnen gevaarlijk zijn.

• Niet voeren: Dit is de belangrijkste regel voor wild kijken, en hij geld vrijwel overal (behalve misschien voor de vogels in de achtertuin). Gevoerde dieren zijn eerder gewend aan mensen en kunnen makkelijk agressief worden. Daarbij kan voeren de ecologische verhoudingen in een gebied verstoren.
• Verstoor zo min mogelijk: Dit betekent blijf op de wegen, nader de dieren niet te dichtbij en maak niet teveel geluid. Op deze manier zie je het meest en bezorg je de dieren minimale stres.
• ‘Luister’ naar de dieren: Veel mensen doen dit automatisch, maar het is toch belangrijk je te realiseren wat de dieren willen. Wilde dieren geven een duidelijk signaal wanneer ze willen dat je weg gaat, doe dit dan ook. Een olifant die zijn oren rechtop zet en naar je toe komt lopen betekent dat je zo snel mogelijk weg moet.
• Let op de plaatselijke regels: Deze worden duidelijk aangegeven. In het Kruger nationaal park in Zuid-Afrika, bijvoorbeeld, mag je niet uit de auto behalve op bepaalde punten. Dit is op meer plaatsen het geval. Deze regels zijn opgesteld voor je eigen veiligheid, houd je hieraan.

Tot slot

Wild kijken in Afrika is een geweldige ervaring. Er zijn zoveel dieren te zien en het landschap alleen al is fantastisch. Het meeste zie je door met een gids ’s ochtends vroeg te vertrekken en de juiste plekken op te zoeken. Een bewolkte dag in de winter is ideaal. Je van te voren goed inlezen kan de ervaring nog bijzonderder maken. Geniet ervan!

Lees verder

• Kruger nationaal park, de geschiedenis